اصناف منهای تهران
انتخابات اتاق اصناف ایران روز گذشته به شکل عجیبی رقم خورد. در حالی که همیشه رسم بر این بود که اتاق اصناف تهران، ریاست اتاق اصناف ایران را داشته باشد شاهد بودیم که اتاق‌های شهرستان در یک اقدام هماهنگ اجازه حضور به هیچ کاندیدایی از تهران ندادند تا هیات رییسه‌ای کاملا شهرستانی هفتمین دوره هیات رییسه اتاق اصناف ایران را تشکیل دهد. در حالی که رییس اتاق اصناف ایران و تیم مقابل وی در اتاق تهران کاندیدای حضور در هیات رییسه اصناف ایران بودند اما در نهایت هر 6 کرسی به اتاق‌های شهرستان رسید تا پس از تعیین نماینده وزیر صنعت، معدن و تجارت در هیات رییسه شاهد انتخاب رییس و نواب وی باشیم.
دعوای تهرانی
اعتراض به نحوه مدیریت علی فاضلی که در دوره ششم ریاست اتاق اصناف تهران و ایران را عهده‌دار بود از اتاق تهران آغاز شد. منتقدان فاضلی در اتاق تهران معتقد بودند که وی در تصمیم‌گیری‌ها از نظر آنها استفاده نمی‌کند و برنامه‌ریزی برای حذف فاضلی از ریاست تهران از مدت‌ها قبل آغاز شد. فاضلی در دوره ششم نیز موفق نشده بود نفر اول منتخبین باشد اما ارتباط خوب وی با دولت تدبیر و امید باعث شد که وی بتواند به عنوان رییس هر دو اتاق اصناف انتخاب شود. با این وجود رقبای فاضلی از مدت‌ها قبل حرکت علیه وی را آغاز کردند و در دو سال اخیر شاهد بحث‌های زیادی درباره فاضلی بودیم.
با برگزاری انتخابات اتاق تهران عملا نتیجه علیه فاضلی بود. از پنج رای هیات رییسه دو رای با فاضلی و سه رای علیه وی بود. اما تلاش‌های فاضلی برای تغییر شرایط عملا منجر به طولانی شدن تعیین رییس تهران شد. نوده فراهانی رییس، ابراهیم درستی نایب‌رییس و علی فاضلی دبیر هیات رییسه اتاق اصناف تهران شدند. هرچند شایعاتی درباره نحوه توافق میان درستی و نوده فراهانی وجود داشت و گفته می‌شد قرار است فرهانی از درستی برای اتاق ایران حمایت کند و در مقابل درستی از ریاست اتاق اصناف تهران انصراف داد.
24 ساعت سرنوشت‌ساز
روز قبل از انتخابات شرایط بسیار متفاوت بود. با رفتن محمد شریعتمداری از وزارت صنعت، معدن و تجارت این شبهه که وزارتخانه در انتخابات دخالت خواهد کرد به حداقل رسید و به نظر می‌آمد لابی بیشتر از هر زمانی پاسخ می‌دهد. مرکز این لابی‌ها هتل فردوسی بود که قرار بود روز بعد محل انتخابات باشد. در همین لابی‌ها کمپینی مشهور به "منهای تهران" شکل گرفت که در عمل موفق به پیروزی در انتخابات شد. در این کمپین شهرهای‌های مشهد، گیلان، کرمانشاه، اهواز، اصفهان و شمیرانات موفق شدند نظر بقیه شهرستان‌ها را جلب کنند و در نهایت این لیست به هیات رییسه راه یافت.
حمایت‌های و تخریب ها
از چندی قبل بحث حمایت‌ها به شکل انصراف به نفع افراد مختلف در جریان بود. قاسم نوده فراهانی رییس اتاق اصناف تهران در حمایت از ابراهیم درستی نایب‌رییس خود و عباس رمدانی و مرتضی ولی‌زاده نمایندگان استان مازندران در حمایت از علی فاضلی انصراف خود را اعلام کردند. البته فراهانی زمانی که متوجه نحوه چینش اعضا شد سعی کرد انصراف خود را پس بگیرد که با مخالفت سازمان صنعت، معدن و تجارت روبرو شد و وی نتوانست به انتخاب بازگردد.
در مقابل تخریب‌های زیادی نیز علیه تهران را از درون و برون این استان شاهد بودیم. محمد علی صدیقی عضو هیات رییسه اتاق اصناف ایران در دوره قبل که نتوانسته بود در این دوره نمایندگی اصناف تبریز را به دست آورد عملا سردمدار افشاگری درباره رییس اتاق اصناف ایران شد و با انتشار فایل صوتی درباره عملکرد رییس اتاق اصناف ایران بحث‌های مختلفی را مطرح کرد.
در داخل اتاق تهران نیز کسانی علیه فاضلی به پا خاسته بودند. گذشته از درگیری دو گروه در اتاق اصناف تهران شاهد بودیم که رقبای قدیمی فاضلی نیز که دل خوشی از وی نداشتند علیه وی به انتشار و ارسال نامه‌هایی اقدام کردند. فاضلی نیز که خود را آماج حملات می‌دید پاسخ به اتهامات را به بعد از انتخابات موکول کرد ولی بحث‌های وی درباره وحدت و توجه به سرنوشت اصناف چندان نتوانست نظرها را به خود جذب کند.
چه استان‌هایی مدعی بودند؟
در این دوره انتخابات استان تهران با 4 کاندیدا بیشترین سهم از کاندیداها و استان فارس و استان کرمانشاه هر کدام با دو کاندیدا و استان‌های خراسان رضوی، کرمان، اردبیل، یزد، مرکزی، گیلان، کردستان، هرمزگان، آذربایجان، خوزستان و گلستان نیز هر کدام یک کاندیدا داشتند.
البته تهران با وجود داشتن 4 کاندیدا یک مشکل جدی یعنی عدم یک دستی داخلی داشت. در نهایت با انصراف نوده فراهانی تهران صرفا شانس کسب دو کرسی از 6 کرسی را داشت اما به نظر می‌رسید عدم وفاق، انصراف فراهانی و سپس پس گرفتن آن و عدم تأیید و از همه مهم‌تر نداشتن یک لیست مشترک باعث مشکلات جدی شد.
نگاهی به نتیجه آرا
نتیجه آرا همانطور که گفته شد دقیقا با لیست کمپین "منهای تهران " همراه بود. بر اساس نتایج اعلام شده بیشترین آرا در صنوف تولیدی را محمود بنانژاد از مشهد، جلال‌الدین شکریه از گیلان و مجتبی صفایی از کرمانشاه کسب کردند. در صنوف توزیعی نیز سعید ممبینی از اهواز، رسول جهانگیری از اصفهان و حسین طاهر محمدی از شمیرانات بالاترین رای را کسب کردند. فاضلی علی البدل شد و ابراهیم درستی حتی نتوانست سمت علی البدلی را به دست آورد.
چشم انتظار نماینده وزیر
روش انتخاب رییس در اتاق اصناف کمی متفاوت از اتاق بازرگانی است. در اتاق بازرگانی هر 7 عضو هیات رییسه با سمت‌هایشان توسط هیات نمایندگان انتخاب می‌شوند اما در اتاق اصناف 3 نفر از صنوف توزیعی، 3 نفر از صنوف تولیدی و یک نفر به عنوان نماینده وزیر انتخاب می‌شوند. در نهایت پس از مشخص شدن 7 عضو این هیات رییسه خود سمت‌ها را در بینشان تقسیم می‌کنند.
شایعاتی به گوش می‌رسد که قاسم نوده فراهانی در نظر دارد با توجه به ارتباط خوب با رضا رحمانی، وزیر صنعت، معدن و تجارت لابی لازم برای معرفی شدن به عنوان نماینده دولت در هیات رییسه را داشته باشد اما مشخص نیست حتی در صورت این اتفاق 6 نفر دیگر تا چه اندازه با وی همراه شوند. نوده فراهانی پیش از علی فاضلی ریاست اتاق اصناف تهران و ایران را عهده‌دار بود و قبل از وی نیز محمد آزاد و فاضلی این سمت را عهده‌دار بودند.
اهمیت سیستم اصناف
اتاق اصناف از نظر موقعیت یکی از مهم‌ترین تشکل‌های بخش خصوصی محسوب می‌شود که عملا هیچ‌وقت نتوانست جایگاه خود را به شکل واقعی به دست آورد. از نظر تعداد اعضا حدود 3 میلیون عضو و سهمی نزدیک به 17درصد در GDP عملا باعث شده است که اصناف از اهمیت زیادی برخوردار شود. برای مثال اتاق بازرگانی تنها حدود 55 هزار عضو دارد که اهمیت اصناف را به خوبی نشان می‌دهد. اما عدم هماهنگی میان اصناف باعث شده است که این قشر هیچگاه نتوانستند امتیازات اتاق بازرگانی را به دست آورند. در قوانینی همچون قانون بهبود مستمر فضای کسب و کار و قانون برنامه پنجم توسعه نقش زیادی به اتاق بازرگانی و سپس تعاون داده شد اما اتاق اصناف عملا هیچگاه نتوانست قدرت زیادی به دست آورد.
کارشناسان معتقد هستند که دولت‌ها به دلیل نقشی که در مسائل سیاسی در گذشته داشته‌اند از این موضوع که اصناف رنگ و بوی سیاسی پیدا کنند نگران هستند. همین موضوع عملا باعث تعطیلی اصناف در سال 1358 با وقوع انقلاب شد تا چند سال بعد شورای اصناف به شکل کاملا کنترل شده‌ای شکل گیرد. در دهه 90 عملا بحث شکل‌گیری اتاق اصناف به جای شورای اصناف مطرح شد اما هنوز هم نظارت شدیدی روی اصناف وجود داشت. تعیین یک عضو هیات رییسه از سوی دولت و نظارت گسترده وزارت صنعت، معدن و تجارت تنها بخشی از همین نگاه بود.
این اولین‌بار است که اصناف شهرستان‌ها موفق شده‌اند روی یک بحث هماهنگ عمل کنند و در این عمل کاندیداهای سرشناس و پرنفوذ تهرانی را کنار زدند. در همین راستا مجتبی صفایی نفر اول انتخابات اتاق اصناف ایران با بیان اینکه نتیجه این انتخابات نشان داد اصناف با کسانی که می‌خواهند نظر خود را بر آنان تحمیل کنند با قاطعیت برخورد می‌کنند. صفایی با بیان اینکه این افراد یک سال انتخابات را به تعویق انداخته و باید توبه کنند تصریح کرد: این افراد باید در پیشگاه خداوند توبه کنند زیرا در سرنوشت اقتصادی بسیاری از اتحادیه‌ها و اصناف تاثیر داشتند و با اعمال خود تاثیر منفی دراتحادیه‌ها داشتند.
نفر اول اتاق اصناف ایران در پایان گفت: با اتاق اصناف تهران و تمام اتاق‌های شهرستان به صورت تعاملی کار خواهیم کرد که انشالله موانع اعضای عزیز اتحادیه‌ها و اصناف حل شود.
