ربات‌ها؛ اعضای جدید خانواده‌های هزاره سوم

گروه گوناگون|

سال‌ها قبل تصور ربات‌هایی که بتوانند در کارهای روزمره در خدمت انسان باشند، بعید به نظر می‌رسید. امروز، تصویر فیلم‌های تخیلی به حقیقت پیوسته و ربات‌هایی وارد بازار شده‌اند که قابلیت‌های بالایی برای انجام فعالیت‌های انسان دارند، تا آنجا که گفته می‌شود حتی برخی از آنها می‌توانند توانایی درک احساسات انسانی و واکنش هم پیدا کنند. پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که در چند سال آینده این ربات‌های اجتماعی به سرعت در زندگی افراد وارد خواهند شد. ربات‌ها که در بسیاری از موارد، مانند نمایشگاهی، ارایه‌دهنده توانایی و خلاقیت سازندگان آنها هستند، به منظور همراهی انسان در انجام امور سخت و فراتر از توانایی ساخته شده‌اند. هم‌اکنون نیز در خیلی از کارها به جای انسان فعالیت می‌کنند. به‌خصوص نمونه آن را در فضای تولیدی به خوبی می‌بینیم که حضورشان باعث کاهش صدمات به کارگران، کاستن از میزان حوادث و ضایعات شده است.   همانقدر که در عرصه ربات‌های صنعتی، پزشکی و حتی فضایی تحقیق و نوآوری شده، در سال‌های اخیر دنیای ربات‌های شخصی نیز شاهد پیشرفت‌های چشمگیری بوده است. امروز، انسان با کاربری‌های متفاوتی از ربات‌ها روبرو شده که گاهی خیلی از این کاربری‌ها، چندان برای زندگی بشر حیاتی به نظر نمی‌رسد. با توجه به گزارش فدراسیون بین‌المللی رباتیک، ربات‌های نظافتچی در چند سال آینده بازار ربات‌های شخصی را تحت‌سلطه قرار می‌دهند، این در حالی است که ربات‌های کمکی برای معلولین، سالمندان و کم‌توانان جسمی، در بازار ربات‌های شخصی، آمار بالایی را به خود اختصاص نمی‌دهند. به نظر می‌رسد، کاربری‌ ربات‌های راه‌یافته به بازار، بیشتر در خدمت راحت‌طلبی انسان‌ها قرار می‌گیرد.  طبق آمار فدراسیون جهانی رباتیک، پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال 2019 حدود 31 میلیون ربات خانگی عرضه و به فروش می‌رسد. این بررسی از آغاز سال 2016 صورت گرفته است. آمار عرضه و فروش این ربات‌های خانگی در سال 2014 در حدود 3 هزار و 400 ربات اعلام شده که در سال 2015 به 3 هزار و 700 رباط رسیده است. مجموع ربات‌های خانگی عرضه شده در بازار، نشان می‌دهد که در چند سال آینده، فروش ربات‌های خانگی رشد چشمگیری را تجربه خواهند کرد. از این تعداد ربات، نزدیک به 96 درصد آنها ربات‌هایی هستند که قابلیت اجرای فعالیت‌هایی مانند نظافت، بسته‌بندی و خانه‌داری را دارند. با این حساب، در میان ربات‌هایی که قابلیت همراهی انسان در کارهای شخصی را دارند، ربات‌های نظافت‌گر بیشترین فروش را ثبت کرده‌اند.

علاوه بر این ربات‌های خانگی، در سال‌های اخیر ربات‌های سرگرمی بخش قابل‌توجهی از بازار ربات‌ها را به خود اختصاص داده‌اند. آنطور که در این گزارش آمده، مجموع فروش ربات‌های سرگرمی از سال 2016 تا پایان 2019 نزدیک 11 میلیون ربات خواهد بود. تقریبا تمام کودکان علاقه خاصی به اسباب‌بازی‌های رباتیک دارند. به علاوه از آنجا که در سال‌های اخیر این ربات‌ها به شخصیت‌های محبوب انیمیشن‌‌ها تبدیل شده‌اند، توجه و علاقه‌مندی به آنها نیز افزایش یافته است. آنطور که در این گزارش نیز آمده است، از مجموع ربات‌های سرگرمی عرضه شده به بازار جهانی رباتیک، در حدود 70 درصد ربات‌های اسباب‌بازی هستند.  همانطور که اشاره شد، ربات‌ها علاوه بر نمایش توانایی و قدرت شرکت‌های سازنده، به منظور کمک و بهبود فعالیت‌های انسانی ساخته شده‌اند. با توجه به آمار ارایه شده این نکته که ربات‌ها در خدمت راحت‌طلبی انسان مورد استفاده قرار گرفته‌اند، تایید می‌شود؛ چرا که در میان سایر ربات‌های ارایه شده، کمترین میزان فروش مربوط به ربات‌‌های کمکی برای معلولان و کم‌توانان است. طبق آمار به دست آمده، پیش‌بینی می‌شود که از سال 2016 تا 2019، در مجموع 40 هزار ربات مخصوص همراهی افراد سالمند، کم‌توان و معلول به فروش خواهد رسید. این در حالی است که افراد کم‌توان بسیاری در کشورها زندگی می‌کنند که توجه به امور روزمره آنها مساله کوچکی نیست و فراهم نشدن امکانات برای این افراد، باعث نابرابری بین افراد معمولی و ناتوانان خواهد شد.

ربات‌ها، هم‌اکنون در بسیاری از کارها به جای انسان فعالیت می‌کنند، با این‌حال مانند فناوری‌های دیگر، جنبه‌های مثبت و منفی بسیاری دارند. همان اندازه که ورود این فناوری، در بخش تولیدی، خودروسازی، بهداشت و درمان، امکانات مناسبی را در اختیار نیروی انسانی قرار داده‌اند، از طرفی نیز احتمال می‌رود که با ورود چشمگیر ربات‌ها، فرصت‌های شغلی از دست برود و در زندگی شخصی، وابستگی افراد به این همراهان مشکلات بسیاری را ایجاد کند.