چرا اوپک به توافق دست یافت
توافق اوپک این خاصیت را دارد که هر کشور در خانه از آن با موفقیت یاد کند
ترجمه: نادی صبوری |
وزیر انرژی عربستان سعودی، در حالی که از چند روز مذاکرات داغ در اوپک جان سالم به در برده است به شوخی می‌گوید که دوستی با او ساده نیست.
عربستان سعودی، سهم اصلی را از کاهش تولیدی که بهای نفت خام را در روز جمعه بالا برد، به دوش کشیده است. عربستان در این دور از مذاکرات به طرز بی‌سابقه‌ای برای انعقاد یک تفاهم با رقیبش یعنی ایران، به روسیه متکی بود. سعودی‌ها در این نشست بطور ضمنی تایید کردند کمتر راهی وجود دارد که پادشاهی بتواند از طریق آن تولید نفت خام شیل را متاثر کند اما خود آسیب نبیند.
مایک روترمن، رییس موسسه تحقیقاتی کرنراستون که در زمینه رصد نشست‌های اوپک یک کهنه‌سرباز محسوب می‌شود می‌گوید: «منافع اقتصادی عربستان ترامپ را مغلوب کرد»
خروجی ماراتن نفس‌گیر اوپک نشان داد که اوپک چگونه قادر است یک تردستی را روی صحنه اجرا کند.
دو راهی الفالح: «کاهش تولید نفت خام و عصبانی کردن دونالد ترامپ یا اجازه دادن به قیمت برای کاهش و آسیب زدن به بودجه عربستان سعودی که در سال 2019 به نفت بالای 70 دلار در هر بشکه احتیاج دارد.»
الفالح گفته است: «قیمت پایین نفت خام برای ایالات متحده نیز خوب نیست. او در واکنش به توییت ترامپ و درخواست او برای حفظ جریان نفت خام از سوی اوپک می‌گوید: «من می‌دانم که حقیقتا تولیدکنندگان نفت و گاز در ایالات متحده از اینکه ما شفافیت و اطمینان را برای فضای بازار نفت خام در سال آینده فراهم آوردیم خوشحال هستند.»
ترامپ در روز چهارشنبه اوپک را مورد خطاب قرار داده و خواست که جریان نفت را محدود نکند، از آن روز تاکنون اما او بازار را مستقیما مورد خطاب قرار نداده است.
برای الفالح، اراده کاستن از سطح تولید نفت خام بیانگر یک تغییر بود. او سال گذشته در یک سخنرانی در هیوستن امریکا مصرانه بیان کرده بود که کشور او سهم خود از بازار جهانی نفت خام را به شیل امریکا تسلیم نخواهد کرد. او عنوان کرده بود که پادشاهی نه برای پاسخ به «عدم توازن ساختاری بازار» در بلندمدت بلکه برای جلوگیری از انحراف کوتاه‌مدت در بازار مداخله می‌کند.
الفالح بطور قطع آگاه است که ایالات متحده در این ماه برای نخستین‌بار در 7 سال اخیر «صادرکننده خالص» نفت خام شد. رشد تولید نفت خام در ماه آگوست در امریکا بیشترین رشد را در کل یک سده اخیر تجربه کرد.
روز جمعه اما وزیر انرژی عربستان، تاکید کرد که اوپک خواهد توانست رشد تولید نفت شیل را تاب بیاورد. الفالح در این روز گفت: «ترامپ می‌خواهد که صنعت نفت و گاز امریکا رشد کنند. ما هیچ مشکلی با این مساله نداریم. ما می‌توانیم در کنار هم رشد کنیم بدون اینکه ادامه و توسعه هر یک به قیمت کنار رفتن دیگری تمام شود»
مفهوم ضمنی اظهارات الفالح این فرضیه بود که کاهش تولید این هفته ممکن است موقتی باشد: «به زودی بازار نفت خام برای پر کردن کمبود عرضه ناشی از تحریم اقتصادی ایران و بحران سیاسی در ونزوئلا، به افزایش تولید نفت شیل و نفت عربستان سعودی به صورت همزمان احتیاج پیدا خواهد کرد.»
معافیت‌های صادر شده از سوی ایالات متحده به 8 کشور اجازه می‌دهد که واردات نفت خام از ایران را که از اواخر مه معلق شده بود از سر بگیرند. به شکلی غیر تصادفی اوپک و متحدانش قرار گذاشتند که در ماه آوریل (فروردین-اریبهشت)، چندین ماه زودتر از معمول توافق صورت گرفته در این هفته را بازنگری کنند. (عموما نشست‌های اوپک با فاصله‌ای 6 ماهه از یکدیگر برگزار می‌شوند)
تولید نفت خام ایالات متحده و روسیه در طول هفته اخیر رشدی بسیار زیاد را تجربه کرده است.
برای هفته‌ها بازار نفت خام حول محور این موضوع که آیا محمد بن سلمان خواهد توانست خواسته دونالد ترامپ برای مقابله با قیمت‌های بالای نفت خام را محقق کند یا نه در حرکت بود. به دنبال قائله‌ای که در اثر قتل جمال خاشقجی در سفارت عربستان در ترکیه رخ داد و فشارهای جهانی شدیدی که به بن‌سلمان وارد شد، به نظر رسید او برای ادامه، شدیدا نیازمند حمایت دونالد ترامپ رییس‌جمهوری ایالات متحده است.
اما با وجود اینکه خالد الفالح روز سه‌شنبه هشدار داد که هنوز برای صحبت کردن در خصوص کاهش تولید زود است، واضح بود که عربستان قطعا خواهان کاهش است. او در تنها مصاحبه مطبوعاتی خود در طول هفته به بلومبرگ گفت: «سوال بعدی این است که آیا همه کشورها حاضر هستند وارد عمل شده و به کاهش تولید کمک کنند؟»
یک دیدار انفجاری
صبح چهارشنبه اوضاع پیچیده‌تر شد. برایان هوک دیپلمات امریکایی در حال ترک هتل محل اقامت وزیر انرژی امریکا توسط خبرنگاران دیده شد. هوک در واقع کسی است که مسوولیت اعطای معافیت به 8 کشور خریدار نفت خام ایران را در دست دارد. این موضوع هیات ایران را خشمگین کرد.
این دیدار از منظر دیپلماتیک بسیار «انفجاری» بود. به حدی که خالد الفالح ابتدا آن را تکذیب کرد اما چند ساعت بعد «مجبور» شد که در خصوص آن شفاف‌سازی کند. او گفت: «ما در این خصوص بحث کردیم که بازار انرژی چگونه در حال تحول است و میزان دسترسی عرضه نفت خام در وضعیتی که اعطای معافیت‌ها به ایران تجدید نشود چگونه خواهد بود؟»
هلیما کرافت استراتژیست کالا در RBC و تحلیلگر سابق سازمان سیا در واکنش به این مساله گفت: «دیدار با هوک 24 ساعت قبل از آغاز نشست اوپک تهدیدی بر عملیاتی شدن یک توافق محسوب می‌شود»
طبق اظهارات افراد مطلع، 24 ساعت بعد در مقر اوپک کلمات پرحرارت و داغی در بحث میان بیژن زنگنه و خالد الفالح وزرای ایران و عربستان رد و بدل شده است. ایران تاکید داشت که باید از طرح کاهش تولید نفت خام مستثنی شود، بعد از یک روز کامل مذاکره زنگنه و الفالح در دستیابی به یک توافق ناکام ماندند. بعد از این بود که الفالح به رسانه‌ها گفت «مطمئن» نیست که اوپک بتواند به توافق کاهش تولید دست پیدا کند.
نواک وارد می‌شود
بهای نفت خام فرو ریخت. در دومین روز مذاکرات پای الکساندر نواک وزیر انرژی روسیه با چهره سنگی و ماتش به میان آمد تا بتواند به انجام یک توافق کمک کند. او به صورت جداگانه با وزرای ایران و عربستان دیدار کرد، نمایشی بی‌سابقه از نقش جدید روسیه در سازمانی که عضو رسمی آن محسوب نمی‌شود.
با کمک نواک، اوپک توانست به یک توافق دست پیدا کند. ایران مستثنی شدن خود را به دست خواهد آورد اما این موضوع در بیانیه نوشتاری اوپک ذکر نخواهد شد.
این تنها طفره‌روی این توافق نیست، ونزوئلا و لیبی نیز از توافق مستثنی شدند و همزمان آن طور که الکساندر نواک وزیر انرژی روسیه اعلام کرده است کاهش تولید این کشور که 230 هزار بشکه در روز مقرر شده است به شکل «تدریجی» اجرا
خواهد شد.
یک اقدام احتیاطی دیگر
پایه کاهش تولید ارقام تولید نفت خام ماه اکتبر خواهد بود. تولید نفت خام برخی کشورها از جمله عراق از آن زمان تاکنون کاهش یافته که به این معنی است آنها احتیاجی به اینکه از عرضه نفت خام خود بکاهند نخواهند داشت. از سوی دیگر تولید نفت خام عربستان در ماه نوامبر بسیار بالاتر از ماه اکتبر بوده است.
بدین‌ترتیب عربستان سعودی سهمی بیشتر از دیگر کشورها در طرح کاهش تولید نفت خام به عهده گرفته است. الفالح عنوان کرد که پادشاهی تولید نفت خام خود را در ماه ژانویه به 10 میلیون و 200 هزار بشکه در روز خواهد رساند که نشانگر روزانه 900 هزار بشکه کاهش است. این معادل کل تولید یک کشور با سایز متوسط تولید در اوپک مانند لیبی است.
نواک وزیر انرژی روسیه به این موضوع اشاره کرده و از عربستان بابت اینکه باری بیشتر از سهم خود را برای تعادل‌بخشی به بازار نفت خام به دوش کشیده، تشکر کرده است.
الفالح و همکارانش در روز جمعه ادعای «پیروزی» کردند. از یک دورنمای شکاکانه آنها توافق کردند که همکاری خود را ادامه دهند و موفقیتی را در دوباره «هم‌داستان» شدن برای قیمت نفت به ثبت برسانند.
اما به نظر نمی‌رسد خواسته عربستان برای تحمل رشد تولید نفت شیل برای همیشه به طول بینجامد.
باید منتظر آوریل بود.
