تکنولوژی ایرانی «پارس جنوبی» بر بنیان طراحی فرانسوی
گروه انرژی| نادی صبوری |
نه می‌توان مطلقا نام کارفرما را بر آن گذاشت و نه پیمانکار می‌تواند گویای نقش این شرکت در پروژه‌های گازی ایران باشد. در حالی نفت و گاز پارس دیروز بیستمین سالگرد تاسیس خود را جشن گرفت، به واسطه شرایط پیچیده‌ای که ایران طی 2 دهه اخیر تجربه کرده است به «آچار فرانسه» یکی از بزرگ‌ترین میادین گازی جهان تبدیل شد. شرکتی که مجموع ذخایر گازی میادین تحت اختیارش 673 تریلیون فوت مکعب است.
ایران در حال حاضر بعد از ایالات متحده و روسیه، بیشترین تولید گاز طبیعی در دنیا را دارد. طبق اطلاعات گزارش آماری شرکت BP ایران در سال 2017 معادل 223.9 میلیارد متر مکعب گاز تولید کرد که برابر با کل تولید گاز در قاره افریقا بوده و با تولید گاز در کل اتحادیه اروپا تنها 18 میلیارد متر مکعب فاصله دارد. بخش عمده این تولید در پارس جنوبی رقم می‌خورد. آن‌طور که محمد مشکین‌فام مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس در نشست خبری که دیروز به مناسبت بیستمین سالگرد تاسیس این شرکت برگزار شد عنوان کرد ایران تاکنون در مجموع 1348 میلیارد متر مکعب گاز از پارس جنوبی برداشت کرده است.
این برداشت برای ایران 80 میلیارد دلار هزینه داشته است، اما نفت و گاز پارسی‌ها اعتقاد دارند خروجی این هزینه علاوه بر اینکه روی کاغذ 250 میلیارد دلار ارزش دارد، تولید شرکت‌های GC بوده است که در خلال توسعه فازهای مختلف پارس جنوبی توانمندی‌های بیشتری پیدا کردند.
طبق جدیدترین آمارها، 70 درصد سبد مصرفی گاز ایران از پارس جنوبی تامین می‌شود که روزانه 583 میلیون متر مکعب تولید دارد.
ایران اکنون آخرین مراحل توسعه میدان گازی پارس جنوبی که دومین ذخیره بزرگ گازی جهان به شمار می‌رود را از سر می‌گذراند. مشکین‌فام در نشست خبری خود رئوس برنامه‌های POGC برای توسعه مابقی فازهای پارس جنوبی را تشریح کرد.
مشکین فام با بیان اینکه «بلوک‌های مرزی پارس جنوبی» به جز فاز 11 همگی در مدار تولید قرار دارند عنوان کرد: «تا پایان سال جاری ظرفیت برداشت گاز ترش از فازهای در حال توسعه این میدان (13، 14، 22-24) در مجموع 3 میلیارد فوت مکعب در روز افزایش می‌یابد.». او ادامه داد: «تا به امروز افزایش ظرفیت تولید یک میلیارد فوت مکعبی از فاز 14 محقق شده و افزایش ظرفیت دومیلیارد فوت‌مکعبی از فازهای 13 و 22 تا 24 با بهره‌برداری از 4 سکوی گازی این فازها تا اواسط بهمن‌ماه محقق می‌شود.»
طبق صحبت‌های مدیرعامل POGC کل لوله‌گذاری پارس جنوبی به جز فاز 11 تا پایان سال 1397 به اتمام می‌رسد. او اضافه کرد: «از خرداد تا آذرماه سال جاری بیش از 400 کیلومتر در سه طرح توسعه‌ای پارس جنوبی لوله‌گذاری شده است. همچنین سه‌چهارم پالایشگاه‌های 3 فاز باقی مانده از پارس جنوبی وارد مدار تولید شده است و واحدهای جانبی این پالایشگاه‌ها نیز تا اوایل سال آینده تکمیل خواهد شد و می‌توان گفت پرونده توسعه پارس جنوبی به جز فاز 11 تا پایان سال 98 به اتمام می‌رسد.». ذخایر گازی که پارس جنوبی در خود جای داده است برابر با کل ذخایر گازی کشور ترکمنستان و تقریبا 2 برابر کل ذخایر گازی قرار گرفته در امریکای شمالی است.
به جز فاز 11 !
اما در میان تمام اظهارات مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس یک استثنا وجود داشت: «فاز 11». ایران تابستان سال گذشته قراردادی را که در واقع تنها قرارداد نفتی پس از برجام محسوب می‌شود با کنسرسیومی به رهبری شرکت فرانسوی توتال امضا کرد. این قرارداد به دنبال توسعه فاز 11 پارس جنوبی از راه احداث سکوی تقویت فشار بود.
توتال به دنبال خروج امریکا از برجام ادامه فعالیت در پروژه را تحت مورد «Impossibility» که در قرارداد قید شده بود ناممکن توصیف کرد. اما شرکت سی ان پی سی چین به عنوان طرف دیگر کنسرسیوم روی کاغذ هنوز با پروژه قطع ارتباط نکرده است.
محمد مشکین‌فام مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس در پاسخ به این پرسش «تعادل» که حتی اگر سی‌ان‌پی‌سی نیز پروژه را ترک کند، دستاورد یک سال فعالیت روی این پروژه برای ایران چه بوده است عنوان کرد: «بلوک 11 به این دلیل که هم از سمت ایران و هم از سمت قطر برداشت داشته است با مهاجرت شدید گاز روبرو بود. عمده مطالبه ما این بود که بتوانیم از توتال برای بخش دوم این پروژه که سکوی تقویت فشار است استفاده کنیم. از این منظر همکاری حدود 1 ساله دستاورد مهمی داشته است»
او در تشریح این دستاورد در پاسخ به «تعادل» گفت: «طراحی‌های اولیه سکوها در این مدت انجام شده و مدارک آن تحویل داده شده است. در این یک سال ما خود نیز به موازات در حال کار کردن روی این سکوها بودیم و توتال نیز به صورت ویژه روی آنها وقت کار انجام داد»
طبق اظهارات منتشر شده در منابع گوناگون شرکت فرانسوی توتال از تابستان گذشته تاکنون نزدیک به 50 میلیون دلار در توسعه فاز 11 هزینه کرده است. طبق مفاد قرارداد توتال که مجبور شده است ایران را ترک کند تا زمانی که پروژه به تولید نرسد نمی‌تواند این سرمایه‌گذاری خود را برداشت کند.
به گفته مشکین‌فام، هم‌اکنون مدارک مربوط به تکنولوژی ساخت اولیه سکوهای تقویت فشار طبق قرارداد به شرکت چینی در فاز ۱۱ سپرده شده است. به این ترتیب ایران عملا با داشتن مدارک و مستندات طراحی اولیه حداقل بخشی از مقدمات طراحی این سکوها را در اختیار دارد.
میادین گازی بطور طبیعی با گذشت چند سال از تولید دچار افت فشار می‌شوند که پروژه‌های فشارافزایی را ناگزیر می‌کند. ایران برای اینکه این پروژه‌ها را در کل بلوک‌های پارس جنوبی اجرا کند برنامه‌ای 20 میلیارد دلاری در نظر دارد.
مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس در خصوص اهمیت طراحی اولیه سکوها برای کل پارس جنوبی عنوان کرد: «ابتدای توسعه پارس جنوبی نیز با توتال آغاز شد و در ادامه ما الگوبرداری کرده و فازهای بعدی را توسعه دادیم. این‌بار نیز به دنبال این هستیم که با یک طراحی اولیه دقیق بتوانیم برای بقیه فازها روشی با دقت بسیار یالا را دنبال کنیم»
مشکین‌فام با اشاره به تحولی که شرکت‌های GC ایرانی در طول توسعه پارس جنوبی از سر گذراندند و قادر به انجام فعالیت‌هایی شدند که زمانی بسیار دور از ذهن بود، ابراز امیدواری کرد که ایران حتی بدون حضور شرکت سی‌ان‌پی‌سی نیز بتواند از طریق تجمیع قوای مهندسی و مشاوره و برخی شرکت‌های E&P داخلی، طراحی سکوهای فشارافزایی را پیش ببرد.
مدیرعامل نفت و گاز پارس همچنین بر این مساله تاکید کرد که طراحی این سکوها از سمت توتال نیز بسیار با اهمیت بود چرا که تاکنون این پروژه در چنین ابعادی در جهان اجرا نشده بود.
چه خبر از فرزاد
میدان گازی فرزاد B که ایران در مالکیت آن با عربستان اشتراک دارد از دیگر پروژه‌های تحت مدیریت نفت و گاز پارس است. ایران حدود 1 دهه مذاکراتی را با شرکت هندی ONGC برای توسعه این میدان انجام داد. این مذاکرات برای مدتی به دلیل عدم توافق طرفین بر سر مدل مالی قفل شده بود اما از دریچه دیپلماتیک راه‌حل یافت. آن‌طور که محمد مشکین فام اظهار کرد در حال حاضر عملیات «لرزه‌نگاری» این میدان گازی در حال انجام است. او مذاکرات با هندی‌ها در خصوص این میدان را «کند» اما «در حال پیش‌روی» توصیف کرد.
مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس همچنین تصریح کرد که این شرکت طبق تکلیف وزارت نفت باید هر چقدر می‌توانیم تولید گاز و در پی آن میعانات گازی داشته باشد و مسائلی همچون کاهش احتمالی مشتریان باعث تغییر در برنامه تولید نخواهد شد.
ایران همچنین در حال دنبال کردن برنامه افزایش ظرفیت انبارش میعانات گازی است. در همین راستا به تازگی 4 مخزن ذخیره‌سازی میعانات گازی هر کدام با ظرفیت 500 هزار بشکه در عسلویه بهره‌برداری شده است.
