برجام و احتمال دخالت امریکا در تظاهرات اروپا

دیپلماسی ایرانی|

سیاستمداران و تحلیلگران عرب تمایل زیادی دارند که اعتراضات اروپا را با اعتراضات کشورهای عربی در سالیان اخیر مقایسه کنند و منشأ هر دو تحولات را یک جا بدانند. آنها ابایی ندارند که متهم شوند طرفدار تئوری «توهم توطئه» هستند و در مقاله‌ها و یادداشت‌هایشان هم به این نکته اشاره می‌کنند اما در آخر می‌گویند، ببینید، هر چه می‌خواهید بگویید ولی تحولات اعتراضی اروپا از همان آبشخوری آب می‌خورد که تظاهرات و تحولات جهان عرب آب خورد و آن ویرانی‌ها را بر ما تحمیل کرد. مثلا روزنامه الاهرام مصر در روزهای گذشته مقالات و یادداشت‌های بسیاری را منتشر کرده که در آن اعتراضات اروپا از جمله فرانسه و بلژیک و لوکزامبورگ را به انقلاب‌های موسوم به بهار عربی تشبیه کرده است. نویسندگان این مقالات و یادداشت‌ها می‌گویند که همه مولفه‌های تشابه تحولات اعتراضی اروپا با بهار عربی قابل مشاهده است؛ همانند «بهار عربی» برایش اسم انتخاب شده؛ «تظاهرات جلیقه زردها». یک عده خودسر وارد میدان شده‌اند و ضمن انحراف اعتراض‌ها از اعتراضات مسالمت آمیز به خشونت، به تخریب اموال عمومی و زیرساخت‌ها می‌پردازند و وقتی دولت‌ها عقب‌نشینی می‌کنند حاضر به تخلیه خیابان‌ها نیستند و به اعتراضات خود ادامه می‌دهند. تازه، همه معترضان هم یک شعار دارند «برو»، خطاب به رییس‌جمهوری یا نخست وزیر. دقیقا مثل همان چیزی که در کشورهای عربی روی داد. آن جا هم معترضان می‌گفتند: «ارحل». یا شبیه انقلاب‌های مخملی در کشورهای اروپای شرقی و آسیای میانه که به اعتقاد تحلیلگران سیاسی جهان عرب روشن شده که حتی حمایت امریکا را پشت سر داشته و در مواردی حتی اروپا هم با آن همراهی می‌کرده است.

آنچه به باور به این نظریه افزوده، توئیتر چند روز پیش دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری ایالات متحده امریکاست که گفت: «همه جای دنیا به جز ایالات متحده با مشکلات شدید روبه رو است. این باورکردنی نیست که با دلار بسیار قدرتمند و تقریبا نبود تورم (در امریکا)، دنیای خارج پیرامون ما در حال انفجار است. پاریس در حال سوختن است و چین خیلی عقب است. بانک مرکزی (امریکا) حتی در حال بررسی افزایش دوباره نرخ بهره است. پیروزی را دریابید!»

روزنامه العربی جدید نوشت: «این توئیتر ترامپ در حقیقت دست امریکا را رو کرد و نشان داد که ایالات متحده در تظاهرات اخیر پاریس و بروکسل و لوکزامبورگ دست دارد.»

به اعتقاد تحلیلگر شبکه خبری الجزیره، اینکه تلاش می‌شود در رسانه‌ها و افکار عمومی جا بیندازند که دست روسیه پشت اتفاقات اعتراضی اروپاست، سرپوش گذاشتن امریکایی‌هاست تا کسی به امریکا ظنین نشود در حالی که تمامی شواهد و همچنین تشابهاتی که میان بهار عربی با اعتراض‌های اروپایی وجود دارد، نشان می‌دهد که دست امریکا در کار است نه روسیه.

حالا چرا باید امریکا بخواهد اروپا را به هم بریزد؟ دلایل متعددی برای این ادعا آورده می‌شود. عده‌ای می‌گویند، اروپا این روزها بیش از هر زمانی ساز مخالفت با امریکا را می‌زند. از خروج از برجام، مهم‌ترین و بزرگ‌ترین محل اختلاف میان امریکا و اروپا که شکاف عمیقی میان دو طرف اقیانوس اطلس ایجاد کرده، تا مسائل زیست محیطی تا حتی نوع رابطه با روسیه، اروپایی‌ها اختلافات جدی با امریکایی‌ها به ویژه شخص ترامپ و دولت او دارند. همانطور که در خبرها خوانده‌ایم، فرانسه (به ویژه فرانسه) و آلمان پذیرفته‌اند که میزبان سازوکار مالی اروپا برای دور زدن تحریم‌ها با هدف حفظ برجام باشند. و می‌دانیم که امریکا هر لحظه اروپایی‌ها را تهدید می‌کند که اگر این سازوکار را اجرایی کنند به‌شدت واکنش نشان خواهد داد.

در عین حال دونالد ترامپ هیچ ابایی ندارد که بگوید از اتحادیه اروپا خوشش نمی‌آید و آرزوی فروپاشی آن را دارد. پس چه بهتر که از جریان‌های تندرو حمایت شود تا اروپا به سمت فروپاشی سوق یابد. کما اینکه خودش بارها ثابت کرده طرفدار جریان‌های تندرو در سراسر جهان حتی در امریکاست.

با آسیب پذیر شدن اروپا از طریق این تظاهرات، دولت امریکا می‌تواند به اروپایی‌ها بگوید که برای مجازات مخالفانش، حتی اروپایی که حدود یک قرن متحدش بوده، از اعمال هیچ کاری ابا ندارد. از سوی دیگر می‌تواند همانند بهار عربی، این اعتراض‌ها را هدایت کند و با مدیریت به هر کشوری سوق دهد. از سوی دیگر با این کار می‌تواند تندروها و جریان‌های افراطی‌ها که در اروپای مرکزی در قدرت هستند را تقویت کند و با قدرت گرفتن تندروها در کشورهای اصلی اروپایی، باعث تقویت افراطگرایی در اروپا شود. همچنین می‌تواند با این کار به روسیه هم فشار بیاورد، تخریب وجهه روسیه به عنوان کشوری که از هر فرصتی استفاده می‌کند تا به اروپا ضربه بزند باعث تقویت بدبینی افکار عمومی اروپا به روسیه خواهد شد. شاید این دلایل به اعتقاد بسیاری برآمده از توهم توطئه باشد، به ویژه سندی که این ادعاها را ثابت کند در دست نیست، اما می‌شود از زاویه دیگری هم به آن نگریست که کمتر بوی توطئه بدهد. همانطور که در سوریه و یمن دیدیم آنچه به توهم توطئه تعبیر می‌شد چه دماری از روزگار ملت سوریه و یمن درآورد.