رفتار مسوولان زیر ذره‌بین نگاه مردم
ماجرای پرکش و قوس نماینده سراوان از زوایای مختلف مورد توجه ناظران قرار گرفته است از جمله پیامدهای رفتار مسوولان در میزان رضایت و اعتماد اجتماعی و اینکه در فضای کنونی رفتار آنان بیش از هر زمان دیگری زیر ذره بین نگاه مردم قرار دارد.
به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش‌های خبری ایرنا، ماجرای مشاجره هفته گذشته نماینده سراوان هنوز مورد توجه برخی رسانه‌ها است.
به عنوان مثال برخی رسانه‌ها به مقایسه رفتار یک نماینده پارلمان کره جنوبی با نماینده سراوان اشاره کردند و نوشتند «محمد باسط درازهی» با گذشت بیش از یک هفته هنوز بطور رسمی از مردم عذرخواهی نکرده و باید از نماینده کره‌ای عذرخواهی کردن را یاد بگیرد.
در همین زمینه دیدگاه‌های مختلفی مطرح است. از دید برخی ناظران، هر اجتماع انسانی مجموعه‌ای از گروه‌های مختلف است که هر یک عهده‌دار فعالیت‌های معینی است. همچنین هر جامعه‌ای مجموعه‌ای از افراد انسانی است که از لحاظ، حرفه و شغل، اعتبار، نفوذ، عادت، علاقه، ویژگی‌های فرهنگی، گرایش‌ها و نگرش‌ها، ارزش‌ها، اعتقادات و... با یکدیگر تفاوت دارند.
این تفاوت البته تمایز در موقعیت‌ها را ایجاد می‌کند؛ موقعیت‌هایی که بر اساس نقش‌ها و کارکردهای اجتماعی افراد متفاوت و متغیر است. این تقسیم‌بندی که براساس تمایز نقش‌ها و کارکردهای اجتماعی صورت می‌گیرد، تفکیک اجتماعی، نامیده می‌شود که برای بقاء و حیات جامعه ضرورت دارد. منظور از تفکیک اجتماعی، تقسیم افراد براساس تمایز ، نقش‌های اجتماعی، و کارکردهای آن و نیز ،پایگاه اجتماعی، است. اما نقش اجتماعی چیست؟
نقش مجموعه وظایف و حقوقی است که هر فرد براساس موقعیتی که در زندگی فردی و اجتماعی اشغال کرده با آن مواجه است. «بروس کوئن» جامعه شنایس امریکایی می‌نویسد: نقش به رفتاری اطلاق می‌شود که دیگران از فردی که پایگاه معینی را احراز کرده است، انتظار دارند. نقش‌های مناسب، به‌صورت بخشی از فرایند اجتماعی‌شدن به فرد آموخته می‌شود و سپس او آنها را می‌پذیرد.
در مثالی ابتدایی نقش فرزندی، دارای حقوقی چون دریافت توجه و محبت از طرف والدین از طرفی و از طرف دیگر انتظاراتی چون احترام به بزرگ‌ترها و مطیع بودن و ... است.
در مثالی دیگر نقش یک نماینده مجلس دارای حقوقی چون اِعمال نظر و عقیده‌ای اثرگذار و از طرف دیگر انتظارات نقشی چون احترام به مردم و تواضع در برابر مردم است.
وظایف و حقوق نقش با هم و همراه هم است. نمی‌توان از حقوق نقش استفاده کرد اما تعهدی نسبت به انتظارات آن نداشت. در غیر این صورت جامعه خود به بی اعتبار کردن و سلب آن نقش اقدام خواهد کرد. در مواردی که نقش انتسابی است و فرد اراده‌ای در کسب آن نداشته است (همانند نقش فرزندی) این بی اعتبار کردن با وجهه قهرآمیز و طرد و در بدترین حالت با آنچه در فرهنگ ما عاق والدین عنوان می‌شود، مواجه می‌شود.
در مواردی هم که این نقش اکتسابی است (مانند نمایندگی مجلس) این مساله به شکل اظهار خشم و ناراحتی و انتقاد و در بدترین حالت آن با بازپس‌گیری جایگاه و نقش از فرد همراه است.
آنچه گفته شد روال طبیعی و آنچه باید باشد از منظر وجدان جمعی نسبت به افراد و نقش‌هایشان است.
زمانی که خللی در این مساله ایجاد شود یعنی کسی وظایف نقش خود را به درستی انجام ندهد و اقدامی را نیز جهت جبران آن به عمل نیاورد یا تبعاتی را از سوی مکانیسم‌های نظارتی متحمل نشود علاوه بر خشم و جریحه‌دار کردن وجدان جمعی، نوعی بی اعتمادی را برمی‌انگیزد.
طی چند روز گذشته، رفتار نماینده مردم سراوان در مجلس شورای اسلامی به دلیل رفت و برگشت‌ها و واکنش‌هایی که به وجود آورد، بحث، جنجال وحاشیه‌های زیادی را به دنبال خود داشت؛ از وقایع جلسه غیرعلنی مجلس تا اظهارنظرهای گوناگون و ادامه‌دار افراد مختلف که در رسانه‌ها بازتاب یافت.
مسلما عناصر زیادی در این ماجرا وجود دارد که قابل بحث و نیازمند رسیدگی و دارای اولویت‌هایی بسیار به دلیل حساسیت‌های فرهنگی و اجتماعی است.
زمانی که مردم قدرت خود را به فردی تفویض می‌کنند و به او قدرتی را می‌دهند که به جای آنان حرف بزند از او انتظار ندارند که بدرفتاری کند و از موضعی بالاتر به آنان نگاه کند.
در واقع یکی از مهم‌ترین انتظارات نقش نمایندگی مجلس، احترام و تواضعی است که باید در مقابل مردم داشته باشد. چرا که قدرت و پایگاه اجتماعی خود را که از این نقش سرچشمه گرفته به واسطه مردم به دست آورده و این نقش اکتسابی نتیجه انتخاب مردم بوده است. در نتیجه آنچه به ویژه از نظر جامعه شناختی باعث ادامه پیدا کردن این ناراحتی و به قولی خدشه‌دار شدن وجدان عمومی شده، مساله بی احترامی به ملت و پس از آن عدم برخورد مناسب با این داستان بوده است.
