صادرات گاز به برخی کشورها به صرفه‌تر از برق است
گروه انرژی|فرداد احمدی|
روز شنبه مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران برای نخستین بار پس از دریافت این سمت همنشین خبرنگاران شد و به پرسش‌ها در خصوص آخرین وضعیت گاز در ایران پاسخ داد. حسن منتظر تربتی در آستانه چهلمین سالگرد انقلاب اسلامی ایران، صنعت گاز را به واسطه توسعه و خودکفایی بسیار بالای آن پس از انقلاب اسلامی، «انقلابی‌ترین صنعت ایران» معرفی کرد و خبر از راه‌اندازی واحد تولید ماده بودارکننده گاز در عسلویه داد، اتفاقی که ایران را پس از روسیه و فرانسه، در رده سوم تنها تولیدکنندگان این ماده در جهان قرار می‌دهد. معاون وزیر نفت در خصوص شکل‌گیری رقابت کاذب میان گاز و برق در صادرات که از طرف روزنامه تعادل مورد پرسش قرار گرفت، صادرات گاز را به برخی مناطق به صرفه‌تر از برق دانست و دریافت سوبسید گاز در بخش برق را از دلایل اولویت داشتن گاز برای صادرات عنوان کرد.
حسن منتظر تربتی، مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران در نشست خبری که روز شنبه برگزار شد، با بیان اینکه صنعت گاز یکی از خودکفاترین صنایع کشور است به طوری که عمده تجهیزات مورد استفاده در صنعت گاز در داخل کشور تأمین می‌شود، از آمادگی برای بهره‌برداری از واحد تولید ماده بودارکننده گاز در عسلویه خبر داد و گفت: «ایران بعد از فرانسه و روسیه، سومین کشور جهان شده است که توانایی تولید این ماده مهم را دارد.»
به دلیل آنکه گاز طبیعی ماده‌ای بی‌رنگ و بی‌بو بوده و نشت احتمالی آن می‌تواند خطرزا باشد، لازم است از ماده‌ای برای بودار کردن آن استفاده شود.
ایران تاکنون این ماده را از کشور فرانسه خریداری می‌کرد.
منتظر تربتی در آستانه چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی با بیان اینکه ایران رتبه خوبی در مالکیت ذخایر گازی دنیا دارد و بیشتر برق کشور نیز به وسیله سوخت‌های فسیلی تولید می‌شود، در حمایت از سیاست‌های متفاوت گازی ایران در مقایسه با سایر کشورها گفت: «اقتصاد گازی کشور نشان‌دهنده درست بودن سیاست گازی کشور در 40 سال گذشته بوده است.
تجربه نشان داده است که در هر جای کشور که گاز توسعه یافته، جایگزین سوخت‌هایی شده است که ارزش بالاتری داشته و آلودگی زیست‌محیطی بیشتری هم به همراه خود دارند. بنابراین تجربه گازرسانی نشان داده است که گازرسانی در راستای توسعه به شکل صحیحی دنبال شده و در اقتصاد کلان نیز این امر خود را نشان داده است.»
وی در ادامه افزود: «اکنون در همه جای دنیا گاز به عنوان یک کالای پیشرو در توسعه اقتصاد مطرح است. زیرا زمانی که برای یک منطقه انرژی مطمئن فراهم می‌شود، زمینه برای توسعه صنعتی آن منطقه فراهم می‌شود. به عنوان مثال در بحث توسعه مکران، ابتدا نگرانی‌ها از عدم موفقیت به خاطر نبود گاز در آن منطقه بود، اما با توسعه گازی آن منطقه این نگرانی رفع شد.»
آیا نرخ گاز تغییر می‌کند؟
معاون وزیر نفت در پاسخ به این پرسش روزنامه تعادل که با ادامه یافتن شکل فعلی قیمت‌گذاری گاز و ساختار این شرکت، شرکت ملی گاز تا چه موقعی دوام خواهد آورد بیان کرد: «بحث پایین بودن یا بالا بودن قیمت گاز بیشتر به مجموع درآمدهای دولت برمی‌گردد و این مساله که دولت چقدر می‌خواهد روی گاز به عنوان منبع درآمد حساب کند، در تعیین نرخ گاز موثر است. ضمنأ مجلس شورای اسلامی در این زمینه تصمیم‌گیر است.»
وی در این رابطه افزود: «در حال حاضر بخشی از دریافتی ما از گازبها، برای تأمین هدفمندی یارانه‌ها و منابع دولت هزینه می‌شود و بنابراین افزایش بها می‌تواند در راستای سیاست‌های مجلس باشد. شرکت ملی گاز فعلا برنامه‌ای برای افزایش بهای گاز ندارد.»
مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران با بیان اینکه نمی‌توان به راحتی درباره قیمت گاز قضاوت کرد، تصریح کرد: «از طرفی باید بهای گاز را در مقایسه با سایر حامل‌های انرژی در کشور در نظر گرفت و از طرف دیگر می‌توان آن را با بهای بین‌المللی مقایسه کرد. در مقایسه بین‌المللی قیمت گاز در همه جای دنیا حداقل 20 سنت به ازای هر متر مکعب است و بنابراین، قیمت گاز در ایران بسیار پایین به حساب می‌آید. اما موضوع قیمت‌گذاری کالاها در داخل کشور معادلات دیگری دارد که دولت و مجلس در آن ورود می‌کنند و شرکت ملی گاز حساسیتی روی این موضوع ندارد.»
صادرات برق یا گاز؟
چندی پیش بیژن زنگنه وزیر نفت با بیان شکل‌گیری رقابت میان گاز و برق صادراتی به کشور عراق، این رویداد را به ضرر منافع ملی عنوان کرد. از نظر زنگنه دلیل آسیب‌زا بودن شکل‌گیری چنین رقابتی، تعلق گرفتن سوبسید گاز به بخش برق بود که قیمت آن را غیرواقعی کرده و رقابت‌پذیری آن را بالا می‌برد، حال آنکه این سوبسید نباید شامل کالاهای صادراتی شود. از این‌رو، «روزنامه تعادل» پرسش دیگر خود را به پیگیری آخرین تصمیمات درباره نرخ گاز واگذاری به نیروگاه‌ها و تدابیر اندیشیده شده برای ایجاد هماهنگی در مساله صادرات برق و گاز به همسایگان اختصاص داد. مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران پاسخ داد: «تأمین گاز نیروگاه‌ها در راستای هدفمندی یارانه‌ها قرار دارد و وزارت نیرو مجموع قیمت گاز دریافتی و برق را به گونه‌ای تعیین می‌کند که سهم هدفمندی را پرداخت کند. نقش شرکت ملی گاز فقط این است که گاز را در اختیار نیروگاه‌ها قرار دهد و به غیر از مبلغ بسیار اندک اخذ شده به عنوان ارزش افزوده، پولی از نیروگاه‌ها دریافت نمی‌شود.»
وی درباره اولویت داشتن صادرات برق یا گاز بیان کرد: «در برخی مناطق صادرات برق ساده‌تر و در برخی مناطق صادرات گاز راحت‌تر است بنابراین نباید در این زمینه رقابت صورت گیرد. موضوع مهم این است که برق به صورت سوبسیدی در داخل تولید می‌شود بنابراین صلاح نیست که جای صادرات گاز را بگیرد.»
مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران همچنین از افزایش ۷۰ میلیارد مترمکعبی مقدار عرضه گاز به نیروگاه‌ها تا پایان اسفندماه خبر داد.
عزم پاکستان برای خرید گاز ایران
یکی از موضوعات گازی بحث برانگیز چند سال اخیر مساله صادرات گاز به پاکستان بوده است. قرار بود گاز ایران طی قراردادی موسوم به قرارداد خط لوله صلح به پاکستان رفته و از آنجا به هند صادر شود و بدین ترتیب، روابط تیره و تار میان دو کشور هند و پاکستان را با ایجاد منافع مشترک در دریافت گاز ایران بهبود بخشد. در سال 2014 که پایان موعد قرارداد احداث خط لوله صلح فرا رسید، ایران لوله‌گذاری بخش مربوط به خاک خود را تکمیل کرد، اما پاکستان نیز از احداث خط لوله سر باز زد. مذاکرات برای اینکه پاکستان تعهدات خود در این قرارداد را به انجام برساند تاکنون نتیجه عملی به همراه نداشته است، اما روی کار آمدن دولت جدید در پاکستان در مردادماه امسال و ابراز تمایل نخست‌وزیر جدید این کشور، عمران‌خان به بازگشت به قرارداد خط لوله صلح، امیدواری‌ها را در طرف ایران افزایش داد. در آخرین اظهارنظرها درباره اقدامات عملی پاکستان برای انجام تعهدات گازی خود به ایران مدیر عامل شرکت ملی گاز بیان کرد: «خبرهایی از تلاش دولت پاکستان در ترغیب شرکت‌های خصوصی برای سرمایه‌گذاری در احداث خط لوله ایران پاکستان به گوش می‌رسد و امیدواریم بخش‌های خصوصی این کشور سرمایه‌گذاری کرده و گاز را دریافت کنند.»
وی خاطرنشان کرد: «ما آمادگی صادرات به پاکستان را داریم، بخشی از خط احداث شده و زیرساخت‌ها فراهم است. در داخل پاکستان مسوولان این کشور باید تصمیم بگیرند که آیا می‌خواهند دریافت کننده گاز باشند یا خیر.»
تربتی درباره خط لوله تاپی گفت: «ما عملا احساس می‌کنیم اگر دریافت گاز از ایران انتخاب می‌شد به لحاظ اقتصادی برای همه کشورها از جمله ترکمنستان، پاکستان، هند و ایران به صرفه‌تر بود ضمن اینکه مسیر ایران سریع‌تر و امن‌تر است.»
وی درباره داوری بحث صادرات به پاکستان یادآور شد: «ما به دنبال این هستیم که به شرایط قطعی برای صدور گاز برسیم و فعلا برنامه‌ای برای شکایت نداریم.»
دریافت طلب از عراق به دینار
معاون وزیر نفت درباره صادرات گاز به عراق و دریافت مطالبات گفت: «اکنون از دو نقطه بغداد و بصره به عراق صادرات گاز داریم و با توجه به نیاز بیشتر عراق در فصول گرم، صادرات گاز در تابستان شتاب بیشتری می‌گیرد.»
وی درباره دریافت پول به یورو یا دینار بیان کرد: «ما تا کنون پول گاز را به یورو دریافت کرده‌ایم. اما در هر حال به هر طریق که بانک مرکزی پول را دریافت کند برای ما ملاک است.»
وی درباره برنامه‌های صادراتی گفت: «نوع موقعیت جغرافیایی ایران و شبکه خطوط لوله در ایران به شکلی است که امکان صادرات به همسایگان مهیاست به طوری که امکانات ورود گاز ایران به عمان، کویت و امارات ایجاد شده و اگر به شکل جدی دنبال شود با هزینه کم می‌توان صادرات را انجام داد.»
نگرانی از رشد مصرف نداریم
وی در ادامه درباره حجم مصرف گاز در بخش‌های مختلف کشور اظهار کرد: «در سال 96 حجم مصرف گاز در بخش خانگی ۲۵ درصد، در بخش نیروگاهی ۳۷ درصد، در بخش صنایع ۳۰ درصد، در بخش CNG، 4 درصد و بخش عمومی نیز 4 درصد بوده است».
منتظر تربتی با بیان اینکه رشد مصرف گاز در کشور سالانه 6 درصد است، گفت: «روزانه ٨٠٠ میلیون مترمکعب گاز در داخل کشور تولید می‌شود که معادل 5 میلیون بشکه نفت است. حجم انتقال گاز روزانه بیش از ٧٥٠ میلیون مترمکعب در روز است و با توسعه‌ای که در خطوط لوله انجام شده نگران افزایش تولید نیستیم.»
وی در خصوص نگرانی از پیشی گرفتن حجم مصرف از توان تولید گاز بیان کرد که به دلیل رسیدن مصرف خانگی گاز ایرانیان به نقطه اشباع، نگرانی در رابطه با پیشی گرفتن مصرف از تولید وجود ندارد، با این حال باید به سمت مدیریت مصرف گاز قدم برداشت.
به گفته مدیرعامل شرکت ملی گاز، پیش‌بینی می‌شود افزایش تولید به ٧٠ تا ١٠٠میلیون مترمکعب برسد.
منتظر تربتی در ادامه با اشاره به سابقه فعالیت شرکت ملی گاز گفت: «قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، تنها 8 شهر به شبکه گازرسانی شهری کشور وصل بود. با پیروزی انقلاب و در طول سال‌های جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، سوخت گاز، جایگزین نفت سفید شد، به دلیل به کارگیری این سیاست روند توسعه گازرسانی شتاب گرفت.»
وی با بیان اینکه تولید گاز در ایران تا سال ١٣۶٨ شمسی، روزانه ٣٥ میلیون مترمکعب بود، اظهار کرد: «شناسایی مخازن گازی از سال ٦٨ به بعد آغاز شد و از آن زمان با شناسایی ذخایر جدید گازی در جهان، گاهی ایران و گاهی روسیه عنوان نخستین کشور دارنده گاز در جهان را کسب می‌کنند.»
وی در خصوص سطح پوشش گازرسانی کشور بیان کرد: «در حال حاضر 1139 شهر کشور گازدار هستند و گازرسانی به 27 هزار و 338 روستا انجام شده است و 97 درصد جمعیت شهری کشور و 82 درصد جمعیت روستایی ایران از پوشش شبکه گاز برخوردارند به طوری که از مجموع جمعیت ایران 93.6 درصد از پوشش شبکه گاز برخوردار شده اند.»
