نبرد عرضه و تقاضا در بازار نفت

گروه انرژی| نادی صبوری|

بهای نفت خام روز سه‌شنبه به دنبال کاهش عرضه نفت خام از سوی اوپک و روسیه و با وجود تیره بودن چشم‌انداز اقتصادی افزایش یافت. برخی اعتقاد دارند ابهام در چشم‌انداز اقتصادی ممکن است به زودی به مانعی پیش روی رشد تقاضا برای سوخت تبدیل شود.

بهای معاملات آتی نفت خام برنت در ساعت 9 و 50 دقیقه جی‌ام تی به 59 دلار و 47 سنت رسید که 48 سنت یا 0.81 درصد افزایش را نسبت به معاملات قبلی نشان می‌داد.  بهای نفت خام دبلیو تی‌ای نیز با 41 سنت یا معادل 0.81 درصد افزایش با 50 دلار و 90 سنت به ازای هر بشکه معامله شد.  «کاهش‌هایی که هدایت آن از سوی اوپک صورت می‌گیرد در کنار کاهش شمار دکل‌های حفاری ایالات متحده احساسات بازار را در حال حاضر تقویت کرده‌اند» این را «فیلیپ فاترز» کارگزار مستقر در سنگاپور عنوان می‌کند.  اواخر سال 2018، سازمان کشورهای صادرکننده نفت خام که اعضایش اغلب کشورهای خاورمیانه هستند، در کنار چند کشور غیر اوپک که شاخص‌ترین آنها روسیه محسوب می‌شود، تصمیم گرفتند که برای کنترل روند لجام‌گسیخته مازاد عرضه، دست به کاهش میزان خروجی نفت خام خود بزنند.  در ایالات متحده، شمار دکل‌های حفاری از عدد 888 که در اواخر سال 2018 به آن رسیده بود و یک رکورد تاریخی محسوب می‌شد در اوایل سال جاری میلادی به 873 رقم که البته همچنان عددی بالا محسوب می‌شود رسید.

تعداد دکل‌ها که در روز جمعه منتشر شد نشان از این داشت که پتانسیل کاهش در رشد عرضه نفت خام ایالات متحده وجود دارد. در سال پیشین میلادی رشد تولید نفت خام امریکا معادل 2 میلیون بشکه در روز بود که این کشور را به بزرگ‌ترین کشور تولید‌کننده نفت خام در جهان تبدیل کرد.

در همین حال، نوامبر سال گذشته امریکا تحریم‌های خود علیه ایران را از سر گرفت. اگرچه ایالات متحده معافیت‌هایی را به بزرگ‌ترین مشتریان نفت خام ایران اعطا کرد اما صادرات نفت خام این کشور خاورمیانه، از آن زمان تاکنون روند نزولی داشته است.

با این حال انتظار می‌رود که ژاپن در همین ماه واردات نفت خام خود از ایران را که برای مدتی به حالت تعلیق در آمده بود از سر گیرد. روزنامه «نیهون کیزای» که مقر آن در توکیو قرار دارد روز سه‌شنبه گزارش داد که بعضی از بانک‌های ژاپن مشتریان خود را مطلع کرده‌اند که همچنان امکان تبادل مالی معاملات نفتی با ایران را دارند.

کره جنوبی نیز پس از اینکه 4 ماه واردات نفت خام از ایران را متوقف کرده بود منتظر این است که در ماه ژانویه محموله‌های این کشور را دریافت کند.

در سمت تقاضا، یک رکود اقتصادی به در بر گرفتن نفت و بازارهای مالی ادامه می‌دهد.

افزایش بهای نفت خام که در روز سه‌شنبه رقم خورده است، به دنبال این در بازار مشاهده می‌شود که در معاملات قبل، بهای طلای سیاه با افتی 2 درصدی روبرو شد. دلیل این افت نگرانی در مورد چشم‌انداز اقتصاد جهانی مطرح شد، نگرانی‌ای که از انتشار داده‌های ضعیف اقتصادی در مورد چین ناشی شده بود.

کمیسیون توسعه و اصلاح ملی چین روز سه‌شنبه اعلام کرد که برای جلوگیری از هر گونه کاهش بیشتر در رشد اقتصادی، محرک‌های مالی بیشتری را عرضه خواهد کرد.

بانک HSBC انگلستان اعلام کرده است که پیش‌بینی خود برای بهای نفت خام در سال 2019 را معادل 16 دلار در هر بشکه کم کرده و آن را به بشکه‌ای 64 دلار رسانده است. دلیل این کاهش رشد عرضه امریکا و ابهامات پیرامون روند رشد تقاضای جهانی برای نفت عنوان شده است.  این بانک اعلام کرد اکنون انتظار دارد میانگین قیمت هر بشکه نفت برنت در سال ۲۰۱۹ به ۶۴ دلار بالغ شود در حالی که پیش از این قیمت نفت برنت در سال میلادی جاری را ۸۰ دلار در هر بشکه پیش‌بینی کرده بود. همچنین میانگین قیمت نفت برنت که شاخص قیمت بازار جهانی است، ۷۰ دلار برای سال ۲۰۲۰ و سال ۲۰۲۱ پیش‌بینی شد که کمتر از پیش‌بینی قبلی به ترتیب ۸۵ و ۷۵ دلار است.

بانک HSBC انتظار دارد قیمت وست تگزاس اینترمدیت امریکا نسبت به برنت در سال ۲۰۱۹ هفت دلار در هر بشکه و تا سال ۲۰۲۱ به میزان ۲ دلار در هر بشکه ارزان‌تر باشد. تحلیلگران این بانک در یادداشتی نوشتند: در سه ماه گذشته قیمت برنت ۳۵ دلار در هر بشکه کاهش یافت که ناشی از افزایش تولید اوپک، رشد انفجاری عرضه امریکا و نگرانی‌ها پیرامون رشد تقاضا برای نفت در سال ۲۰۱۹ بود. چشم‌انداز اقتصاد جهانی به‌شدت مبهم است و ادامه تنش‌های تجاری نیز به این ریسک افزوده است.

بر اساس گزارش پلاتس، بانک HSBC اعلام کرد کاهش تولید اوپک که از اول ژانویه به اجرا درآمده است، سیگنال مثبت اصلی بازار در ماه‌های اخیر بوده است و این گروه ممکن است تولیدش را در سال ۲۰۱۹ بیشتر کاهش دهد تا قیمت‌ها را بالاتر ببرد.

بانک امریکایی گلدمن ساکس هفته گذشته با اشاره به حجم رو به رشد تولید نفت شیل امریکا، کاهش هزینه‌های تولید و ابهام پیرامون تقاضای جهانی برای نفت، قیمت مورد پیش‌بینی برای نفت برنت در سال میلادی جاری را ۱۱ درصد کاهش داده و ۶۲.۵۰ دلار در هر بشکه اعلام کرد. نکته جالب توجه در وضعیت فعلی بازار که از مرور رسانه‌های بین‌المللی به دست می‌آید، این نکته است که برخی از این رسانه‌ها مانند «اویل پرایس» که در انتشار اخبار استانداردهای کمتری را نسبت به غول‌های رسانه‌ای رعایت می‌کند، تلاش دارند نشان بدهند که امیدواری بازار نفت خام چندان واقعی نیست. در یکی از همین نمونه‌ها اویل پرایس نوشت که موضوع چین، حداقل در ظاهر ممکن است بیشتر از چیزی که به نظر می‌رسد برای نفت خام مخاطره‌آمیز باشد. این رسانه در گزارشی که دیروز و پس از صعود قیمت‌ها منتشر شد در مقاله‌ای عنوان کرد که اگرچه اکنون امیدواری‌ها به احتمال توافق تجاری چین و امریکا در 2 مارس افزایش یافته است اما این جنگ تجاری تا همین جای کار نیز بر رشد اقتصادی چین تاثیراتی قابل توجه گذاشته است.

اویل پرایس به آمارهای تجاری چین اشاره کرده و می‌نویسد: «آمارها نشان می‌دهد صادرات چین در دسامبر به طرز غیر منتظره‌ای کاهش یافته است. کاهش 4.4 درصدی صادرات در این ماه، بزرگ‌ترین کاهش در 2 سال اخیر برای اژدهای زرد به شمار می‌رود. از سوی دیگر واردات نیز در این ماه با افتی 7.6 درصدی روبه‌رو شد که بیشترین کاهش از جولای 2016 تاکنون به حساب می‌آید»

این گزارش مدعی است که رشد اقتصادی چین در نیمه نخست سال 2019 میلادی احتمالا بزرگ‌ترین و اصلی‌ترین عامل تعیین‌کننده سمت و سوی قیمت نفت خام باشد.  

بهای نفت خام برنت در هفته‌های اخیر افتی قابل توجه را تجربه کرده و حتی کف قیمتی 60 دلار در هر بشکه را شکست. پیشتر برخی تحلیلگران عنوان کرده بودند که رقم کاهش روزانه 1 میلیون و 200 هزار بشکه‌ای که اوپک و غیر اوپک برای کاهش در سال 2019 مد نظر قرار دادند به قدری کافی نیست که بتواند یک کف قیمتی مستحکم را برای نفت خام ایجاد کند.  خالد الفالح وزیر انرژی عربستان عصر یک‌شنبه به سی‌ان‌ان گفته است که عربستان می‌تواند به راحتی تولید خود را بسیار بیشتر از حالا کاهش دهد. او گفته است که سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) و متحدانش برای واکنش سریع به کند شدن اقتصاد جهانی، آماده هستند.

الفالح همچنین به مساله رکود اقتصاد جهانی نیز اشاره کرده و عنوان داشته است: « اگر شاهد رکود (اقتصاد جهانی) باشیم، این رکود کوچک خواهد بود و بازارهای جهانی به‌راحتی می‌توانند اصلاح عرضه را هضم کنند.»  فاکتور ایران و موضوع ادامه یافتن یا حجم معافیت‌ها نیز همچنان از فاکتورهای نامشخص بازار محسوب می‌شود که نفت خام را تا حدودی سردرگم کرده است.