چرا بار اصلی مالیات، به دوش تولید کنندگان است؟

یکی از وعده‌های اصلی وزیر امور اقتصادی و دارایی گسترش درآمدهای مالیاتی بدون فشار بیشتر بر مودیان فعلی بود. نرخ مالیات بر ارزش افزوده 9 درصد است که 6 در صد مالیات و 3 درصد آن عوارض سهم شهرداری‌ها و دهیاری‌ها است. پس از اجرای دریافت مالیات بر ارزش افزوده از بخش تولید، بسیاری از تولیدکنندگان داخلی با مشکلاتی مواجه شدند. آنچه در نظام‌های اقتصادی جهان مرسوم است؛ این است که مالیات بر ارزش افزوده در پای صندوق‌های فروش و از مصرف‌کنندگان دریافت شود اما در داخل ایران به دلیل نبود امکان مکانیزه شدن فروشگاه‌های فروش کالا، این مالیات از حوزه تولید دریافت شده و در واقع تولیدکنندگان، نقش واسطه را در جهت دریافت مالیات بر ارزش افزوده ایفا می‎کنند.به دلیل مشکلات متعدد بنگاه‌های تولیدی در سال‌های اخیر، بسیاری از این واحدها در پرداخت مالیات بر ارزش افزوده به دولت با مشکلات متعددی روبرو بوده‌اند.

    رشد ۲۰ درصدی درآمدهای مالیاتی

برخی از کارشناسان معتقدند در لایحه بودجه حدود ۲۰ درصد رشد مالیاتی با توجه به نرخ تورم می‌توان پیش‌بینی کرد. افزایش تورم باعث می‌شود بتوان در بخش مالیات بر ارزش افزوده، درآمد خوبی وصولی کرد. با این حال نسبت این نوع مالیات به تولید ناخالص داخلی GDP پایین است.

سید کامل تقوی نژاد، رییس سازمان امور مالیاتی در گردهمایی سراسری مدیران وزارت اقتصاد، گفت: اکنون افزایش اعتماد عمومی به نظام مالیاتی مهم‌ترین اولویت این دستگاه به شمار می‌رود و سایر سیاست‌ها از جمله گسترش عدالت مالیاتی، توسعه خوداظهاری، افزایش تمکین مالیاتی، افزایش شفافیت اقتصادی، ارتقای سلامت نظام اداری، مکانیزاسیون نظام مالیاتی و مبارزه با فرار مالیاتی، همگی بر این جهت‎گیری اساسی استوار است.

وی، مهم‌ترین رویکرد در اقتصاد کشور را حمایت از تولید عنوان کرد و گفت: نظام مالیاتی به عنوان متولی وصول مالیات، سیاست‌های اقتصادی متناسبی در راستای رفع مشکلات و موانع تولید اتخاذ نموده که در چارچوب قوانین و مقررات جدید در حال اجراست.

    باید معافیت‌های بی‌حد و اندازه مالیاتی دستگاه‌ها حذف شود

پدرام سلطانی نایب رییس اتاق ایران بودجه ۹۸، اظهار کرد: ما سال بسیار سختی پیش رو داریم و باتوجه به کمبود منابع به ویژه برای دولتی که با وجود کاهش نسبی، وابستگی بودجه به نفت دارد، کار را سخت‌تر می‌کند.

وی ادامه داد: همچنین برای دولتی که اصولا چنین گستردگی در تخصیص بودجه دستگاه‌ها و سازمان‌های متعدد و به ویژه خارج از خودش به میزان قابل توجهی دارد و حتی درجه اولویت تخصیص بودجه به آنها، بیش از خدمات و کالاهای عمومی مانند آموزش و بهداشت شده، بسیار کار سختی است.

نایب رییس اتاق ایران افزود: نکته‌ مهمی که باید از منظر بخش خصوصی مورد توجه قرار گیرد، این است که با توجه به کاهش درآمدهای نفتی، دولت باید از هر تصمیم‌گیری و هر سیاست‌گذاری که موجب محدودیت بیشتر بخش خصوصی و قرار گرفتن فضای کسب و کار در تنگنا می‌شود و در نتیجه آن، به صادرات نیز لطمه وارد می‌کند، به‌شدت پرهیز کند، زیرا درجه وابستگی بودجه به مالیات ناگزیر افزایش پیدا می‌کند و مالیات را نیز قشری می‌توانند پرداخت کنند که کسب و کار سودآوری داشته باشند.

سلطانی با بیان اینکه دولت و حاکمیت باید تعارفات مالیاتی را کنار بگذارد، تاکید کرد: باید معافیت‌های بی‌حد و اندازه مالیاتی یکسری از دستگاه‌ها حذف شود.

وی با بیان اینکه سال آینده سالی نیست که بار اداره کشور بر دوش بخش خصوصی و یا بخش محدودی از اقتصاد ما باشد، تصریح کرد: بر اساس اعلام مسوولان سازمان امور مالیاتی قریب به ۴۰ درصد اقتصاد ما، معاف از مالیات است و بطور طبیعی در اداره کشور سهم خود را ایفا نمی‌کنند.

نایب رییس اتاق بازرگانی ایران یادآوری کرد: ما خواستار آن هستیم که معافیت مالیاتی برخی دستگاه‌ها متوقف شود و آنها نیز به جمع مالیات‌دهندگان اضافه شوند.

سلطانی تاکید کرد: تکمیل و نهایی کردن اجرای نظام جامع مالیاتی نکته مهمی است که دولت باید به آن توجه کند و ۲۰ درصدی که فرار مالیاتی انجام می‌دهند را به زیر چتر مالیات بیاورد و از این طریق منابع خود را تجهیز و فشار را از بخش خصوصی و تولید کمتر کند.

یکی از بخش‌های مغفول مانده در بودجه98 مربوط به بودجه شرکت‌های دولتی است که چون بودجه آنها به صورت جمعی خرجی آورده می‌شود و درآمد آنها در خود شرکت‌ها هزینه می‌شود و فقط ارقام آن در کل لایحه بودجه آورده می‌شود، حکم حیاط خلوت و صندوقچه در بسته را دارد. می‌توان در راستای عملی کردن شعار تقویت انضباط بودجه‌ای، اصلاح رویه‌ها و شفافیت، دولت به منابع و مصارف این بخش ورود کند، حتی الامکان مقداری از هزینه‌های جاری را از این محل تامین کند.

حسین محمودی اصل، کارشناس اقتصادی اظهار کرد: دریافت مالیات بر ارزش افزوده از واحدهای تولید همچنان ادامه دارد و به دلیل فراهم نبودن شرایط سخت افزاری فروشگاه‌ها، نمی‌توان این مالیات را از مصرف کنندگان دریافت کرد.

وی با اشاره به دریافت این مالیات از مصرف کنندگان در کشورهای دیگر دنیا، تصریح کرد: دریافت این مالیات، به نفع تولیدکنندگان کشور نیست و این موضوع مشکلات زیادی را برای بنگاه‌های تولیدی به وجود آورده است.

    تمام فروشگاه‌ها در راستای دریافت مالیات بر ارزش افزوده باید مجهز شوند

آرمان خالقی عضو هیأت مدیره خانه صنعت، معدن و تجارت ایران در خصوص ضرورت کاهش مالیات بر ارزش افزوده تولید کننده داخلی، اظهار کرد: کاهش مالیات بر ارزش افزوده از تولیدات داخلی درواقع به نفع مردم است و قاعدتا با کم شدن 6 درصد از مالیات بر ارزش افزوده، قیمت کالا پایین‌تر می‌آید.

خالقی تأکید کرد: کاهش مالیات بر ارزش افزوده به معنای پایین آمدن درآمد دولت است و در نتیجه بر اساس قانون برای تصویب این لایحه می‌بایست حداقل دو سوم از نمایندگان مجلس شورای اسلامی رأی مثبت دهند.

وی یادآور شد: در جهت کاهش بار مالیات از دوش تولید کننده داخلی و همچنین کم نشدن سهم درآمد دولت از مالیات، می‌بایست تمام فروشگاه‌ها در سطح عرضه مجهز شده و ارزش افزوده را پای صندوق‌ها دریافت کنند.

عضو هیأت مدیره خانه صنعت، معدن و تجارت ایران تصریح کرد: اجرای قانون دریافت 9 درصد مالیات بر افزایش افزوده به صورت کنونی موجب میشود تا بسیاری از کالاهای قاچاق و خارجی از پرداخت سهم مالیاتی معاف شده و تولید کننده داخلی به تنهایی این بار را به دوش بکشد.

خالقی با تأکید بر ضرورت تجهیز صندوق‌های فروشگاه‌ها و مکانیزه شدن بازار تصریح کرد: زمانی که مبادی فروش بسته شوند و مطمئن شویم که هیچ کالایی در کشور به فروش نمیرسد مگر اینکه مالیات بر ارزش افزوده پرداخته باشد، آنگاه کنترل شرکت‌ها و واحدهای تولیدی کار سختی نیست.

وی یادآور شد: اکنون نیاز است که مجلس شورای اسلامی این جسارت را به خرج داده و صنوف را در پرداخت مالیات بر ارزش افزوده وارد کند زیرا بارها در گذشته زمانی که اعلام شد این مالیات از صنوف دریافت خواهد شد، آنها اعتراض کرده و دولت هم به سرعت عقب‌نشینی کرد و دوباره تمام بار مالیات به دوش تولید کننده انداخته شد.

    مالیات بر ارزش افزوده، مالیات بر مصرف است

قدیر قیافه عضو انجمن سنگ آهن ایران در خصوص ضرورت کاهش دریافت مالیات بر ارزش افزوده از تولید کننده داخلی، ، اظهار کرد: این موضوع به نفع تولید کننده داخلی است زیرا در چند سال گذشته سازمان‌های مختلف فشارهای زیادی را بر تولید کننده وارد آورده‌اند.

عضو انجمن سنگ آهن یادآور شد: به عنوان مثال تولید کننده اجناسش را به فروش رسانده اما از خریدار پولی دریافت نکرده است و مجبور است با توجه به قانون دریافت مالیات بر ارزش افزوده به صورت کامل مالیات خود را بپردازد.

قیافه تصریح کرد: در بیشتر کشورهای دنیا مالیات بر ارزش افزوده، مالیات بر مصرف است اما در کشور ما این مالیات از ابتدای شاخه تولید دریافت شده و خود این موضوع موجب کاهش قدرت نقدینگی تولید کننده داخلی میشود.

    یکی از اشکالات قانون مالیات بر ارزش افزوده، دریافت آن از تولیدکنندگان است

محمدرضا پورابراهیمی، رییس کمیسون اقتصادی مجلس شورای اسلامی، گفت: در ایران نیز همچون سایر کشورها، دو نوع مالیات بر تولید تحت عنوان مالیات بر عملکرد و مالیات بر مصرف تحت عنوان مالیات بر ارزش افزوده، جاری است.

وی با بیان اینکه مالیات بر عملکرد، سال‌ها و از زمان تدوین قانون تجارت از تولیدکنندگان دریافت می‌شده و شرایط آن متناسب با مقتضیات زمانی طی شده است، افزود: مالیات بر ارزش افزوده، مالیات جدیدی در اقتصاد ایران است که طی یک دهه اخیر با تدوین قانون مربوطه، اجرایی شده و در نهایت به صورت آزمایشی، تاکنون ادامه دارد.

رییس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی، نقصان در اجرا وفقدان وجود زیرساخت‌های اجرایی لازم را دو نقطه ضعف مهم قانون آزمایشی مالیات بر ارزش افزوده عنوان کرد و گفت: یکی از اشکالات قانون مالیات بر ارزش افزوده در اجرا، دریافت این نوع مالیات از تولیدکنندگان است؛ به عبارتی به جای اینکه این قانون، مانند بسیاری از کشورها، مصرف را هدف‌گذاری کند، در کشور ما به دلیل ۲ نقطه ضعف مذکور، بخش تولید را هدف گرفته است.

وی ادامه داد: دریافت مالیات بر ارزش افزوده از تولیدکننده، بسیاری از واحدهای تولید را با مشکلات عدیده‌ مواجه کرده است که هم واحدهای تولیدی کوچک و متوسط و هم بنگاه‌های بزرگ صنعتی و تولیدی را دچار مشکل می‌کند.

رییس کمیسیون اقتصادی مجلس تأکید کرد: هدف‌گذاری کلان، کاهش مالیات بر تولید و اجرای دقیق دریافت مالیات از مصرف است.