پول‌پاشی نفتی عربستان و امارات در پاکستان
گروه انرژی| نادی صبوری |
عربستان سعودی و امارات دو کشور حوزه خلیج فارس به دنبال این هستند که درحوزه پالایشگاهی پاکستان سرمایه‌گذاری کرده و تقاضای مازادی برای نفت خام تولیدی خود ایجاد کنند. پاکستان اساسا کشوری است که قدرت‌های منطقه‌ای و حتی جهانی همواره تلاش داشته‌اند در آن سهمی برای خود داشته باشند. تقاضای رو به فزونی انرژی باعث شده است این حوزه یکی از مهم‌ترین منافذ این قدرت‌ها برای نفوذ باشد. روی کار آمدن عمران خان نخست وزیر جدید این کشور فصلی جدید را در این زمینه رقم زده است. نشریه میس در شماره جدید خود به برنامه‌های عربستان سعودی و امارات برای حضور در حوزه انرژی اسلام‌آباد پرداخته است.
میس می‌نویسد: عمران خان از زمان روی کار آمدن در ماه جولای تلاش کرد احترام زیادی را برای عربستان سعودی و متحد منظقه‌ای‌اش امارات متحده عربی قائل شود. حالا به نظر می‌رسد که تلاش‌های او در حال پاسخ داده شدن و پرداخت شدن از سوی این دو کشور حوزه خلیج فارس است.
عمران خان ریاض را به عنوان نخستین مقصد خود تحت عنوان نخست‌وزیری پاکستان انتخاب کرد و در ماه سپتامبر به این کشور سفر کرد. در مقابل نیز پادشاهی عربستان بی‌درنگ بسته کمکی 6 میلیارد دلاری را به عنوان بسته اقتصادی برای اسلام‌آباد در نظر گرفت. حالا ریاض تصمیم به سرمایه‌گذاری‌در حوزه پالایشی پاکستان دارد که ظرفیت پالایشی این کشور را 2 برابر می‌کند.
عمران خان نسخه انجام شده برای عربستان را در مورد امارات متحده عربی نیز به کار برد و در ماه نوامبر
2 سفر به این کشور انجام داد. این اقدامات نخست‌وزیر پاکستان در ادامه سفر محمد بن‌زاید به اسلام‌آباد را به دنبال داشت که نخستین سفر چنین سطحی از ابوظبی به اسلام‌آباد تحت 12 سال گذشته به شمار می‌رفت. نشریه میس سفر محمد بن زاید ولیعهد امارات به اسلام‌آباد را «جایزه» این کشور به عمران خان توصیف می‌کند.
بن‌زاید در جریان این سفر خود توافق‌نامه‌ای که در ماه نوامبر درخصوص قرض دادن 3 میلیارد دلار از سوی ابوظبی به اسلام‌آباد در حوزه نفت در ساز و کاری مشابه آنچه که سعودی‌ها در پیش گرفتند را مورد تاکید دوباره قرار داد.
ثابت شده است که کمک‌های مالی از سوی این دو کشور ثروتمند حوزه خلیج فارس برای اقتصاد پاکستان حیاتی است. ذخایر خارجی پاکستان در هفته نخست دسامبر به 7.26 میلیارد دلار رسید که واردات 2 ماه این کشور را پوشش نمی‌داد. اما ذخایر به کمک دریافت نخستین بخش از پول عربستان به ارزش 1 میلیارد دلار در اوایل دسامبر به 8 میلیارد دلار افزایش یافت. اگر این کمک از سوی عربستان برای احداث پالایشگاه به پاکستان نمی‌شد، اسلام‌آباد ژانویه 2019 را با 7.04 میلیارد دلار ذخیره خارجی آغاز می‌کرد.
وضعیت مالی اسلام‌آباد همچنان مخاطره‌آمیز مانده اما کمک‌های مالی امارات و عربستان مانند مسکنی است که می‌تواند از شدت بحران بکاهد. اسلام‌آباد همچنان در حال مذاکره با صندوق بین‌المللی پول برای دریافت کمک 8 میلیارد دلاری است.
با ناامید شدن پاکستان از دریافت این کمک از IMF دلارهای نفتی عربستان امارات به کاهش نگرانی اسلام‌آباد از افزایش بدهی به چین کمتر می‌شود.
البته که دلارهای نفتی امارات و عربستان نیز برای پاکستان تعهداتی به دنبال می‌آورد. در چنین موقعیتی احتمالا پاکستان باید انتخاب کند که درغائله یمن یا تحریم قطر مشارکت کند.
در حالی که دولت اسلام‌آباد تلاش دارد سیاست خنثی بودن را در روابط بین‌الملل خود دستور کار قرار دهد، تقاضا برای گاز در این کشور همچنان رو به رشد است.
واردات ال ان جی از قطر تامین‌کننده 84 درصد گاز مورد نیاز پاکستان است. ارزش واردات ال‌ان‌جی قطر از سوی پاکستان در فصل سوم 2018 به رکورد تاریخی 640 میلیون دلار رسید که 240 میلیون دلار افزایش را نسبت به ارزش همین واردات در مدت مشابه سال گذشته نشان می‌دهد.
هیچ نشانه‌ای مبنی بر کاهش در این واردات دیده نشده و داده‌ها از این حاکی است که قطر در ماه ژانویه نیز تامین‌کننده اصلی گاز طبیعی پاکستان باقی خواهد ماند.
در طرف نفت خام اما ماجرا متقاوت است، پاکستان در سال مالی 2017-2018 معادل روزانه 121 هزار بشکه نفت خام از تامین‌کننده اصلی نفت خام خود یعنی امارات متحده عربی وارد کرد که ارزش آن معادل 2.5 میلیارد دلار بود. عربستان سعودی به عنوان دومین تامین‌کننده نفت خام روزانه 87 هزار بشکه به سوی اسلام‌آباد روانه کرد که ارزش آن معادل 1.8 میلیارد دلار بود.
قطر نیز با صادرات روزانه 3 هزار و 200 بشکه نفت خام به پاکستان، سومین تامین‌کننده نفت این کشور در سال مالی 2017-2018 بود.
از سوی دیگر افزایش بهای نفت خام در برابر دلار در اواخر 2018 از یک سو و کاهش ارزش روپیه پاکستان در مقابل دلار از سوی دیگر باعث شده است که هزینه‌های مالی اسلام‌آباد برای تامین نفت خام مورد نیاز خود رو به فزونی بگذارد.
ظرفیت پالایشی پاکستان به صورت تجمیعی روزانه 390 هزار بشکه است، واردات 212 هزار بشکه نفت خام در روز که سال گذشته در این کشور انجام شد 54 درصد این ظرفیت را پوشش می‌دهد.
ظرفیت پالایشی این کشور برای پاسخگویی به تقاضای داخلی این کشور برای فرآورده‌های داخلی ناکافی است. این وضعیت باعث شد که این کشور در سال 2017-2018 روزانه 122 هزار بشکه بنزین از دو کشور امارات متحده عربی و عمان وارد کند. همچنین پاکستان در این سال روزانه 92 هزار بشکه گازوئیل از کویت، امارات و عربستان سعودی وارد کرد.
عربستان سعودی و امارات به عنوان دو کشور اصلی تامین‌کننده نفت خام پاکستان، هر کدام به 2 پروژه مختلف پالایشی در این کشور چشم دوخته‌اند.
نکته جالب توجه این است که عربستان سعودی بندر گوادر را به عنوان نقطه‌ای برای احداث پالایشگاه خود انتخاب کرده است. هر چند موضوع احداث پالایشگاه از سوی عربستان در بندر گوادر تازه متبلور شده است اما طبق برآوردهای نشریه میس پتانسیل این را دارد که ظرفیتی معادل 500 هزار بشکه در روز بسیار فراتر از کل ظرفیت پالایشی فعلی پاکستان داشته باشد.
ارزش این پروژه روی کاغذ با در نظر گرفتن زیرساخت‌های پتروشیمی که به آن اضافه خواهد شد چیزی نزدیک به 10 میلیارد دلار خواهد بود.
مقامات پاکستان به عرب نیوز گفته‌اند که مسوولان عربستان سعودی از سایت این پالایشگاه دیدن کرده و بر سر چارچوب یک تفاهم‌نامه که آنها امیدوار هستند در جریان سفر ماه آینده محمد بن سلمان ولیعهد عربستان سعودی به اسلام‌آباد امضا شود به توافق رسیده‌اند.
اسلام‌آباد امید دارد در جریان سفر ماه آینده بن‌سلمان در کل 15 میلیارد دلار سرمایه از عربستان جذب کند.
گوادر به استان بلوچستان غربی در پاکستان نزدیک است که کنار مرز ایران بوده و از مناطق توسعه‌نیافته پاکستان به شمار می‌رود. دور بودن گوادر از شهرهای اصلی سبب شده است دسترسی این منطقه به محصولات پالایشی تولید داخلی بسیار پایین باشد.
اما دسترسی این منطقه به آب‌های آزاد روی کاغذ شانس بالایی را برای توسعه صادرات فرآورده نفتی به بازار جهانی فراهم می‌آورد.
امارات اما روی یک پالایشگاه با ظرفیت روزانه 250 هزار بشکه در منطقه کراچی پاکستان دست گذاشته است. این منطقه تجاری بوده و تقاضای بالایی برای بنزین و گازوئیل در آن وجود دارد.
طبق آخرین اظهارنظرها، شرکای این پروژه که 60 درصد پاکستان و 40 درصد صندوق ثروت پادشاهی ابوظبی هستند به دنبال این هستند که تا پایان سال 2019 تصمیم در خصوص این پروژه 6 میلیارد دلاری را نهایی کنند.
