سالی پرنوسان پیش روی بازار نفت
گروه انرژی| نادی صبوری |
داووس همواره با برگزاری پنل‌هایی جذاب در زمینه سیاست‌های بلندمدت انرژی همراه است. در داووس 2019 نیز 4 پنل مختلف در حوزه انرژی برگزار شد. «تعادل» پیش‌تر اظهاراتی که «فاتیح بیرول» رییس آژانس بین‌المللی انرژی در پنلی با عنوان «چشم‌انداز استراتژیک انرژی» بیان کرده بود را منتشر کرد، عصر روز جمعه اما نشستی دیگر با حضور فاتیح بیرول در داووس برگزار شد. نشستی با عنوان «مسابقه بزرگ انرژی».
«جان دیفتریس» ادیتور« سی‌ان‌ان»که بسیاری از مواقع مجری پنل‌های حوزه انرژی داووس است، نشست «مسابقه بزرگ انرژی» را با پرسشی از فاتیح بیرول رییس آژانس بین‌المللی انرژی آغاز کرد. او با تشریح آنچه بازار نفت خام در 6 ماه گذشته از سر گذرانده است از رییس IEA سوال کرد که آیا شانسی را برای اینکه بازار طلای سیاه در سال 2019 ثبات داشته باشد قائل هستید؟
بیرول که نهاد زیربطش به تازگی در گزارشی روند منتهی شدن به «ثبات» را دوی استقامت و نه دوی سرعت توصیف کرده بود، پاسخ خود را این طور آغاز کرد: «من می‌خوام به نشست داووس در سال قبل ارجاع بدهم. در این نشست ما از این صحبت می‌کردیم که نام بازی‌ای که اکنون در بازار نفت خام در جریان است «نوسان» است. در حال حاضر باید بگویم که نوسان این بازی به نظرم بیشتر شده است.»
او در تشریح دلایل خود در این زمینه عنوان کرد: «از یک طرف نگرانی‌های ژئوپلیتیک نسبت به سال گذشته بیشتر شده است و از طرف دیگر اقتصاد جهانی با کاهش در میزان رشد روبرو است. هنوز مشخص نیست که اثر این کاهش روی تقاضا برای نفت خام چطورخواهد بود. یکی از مهم‌ترین عناصر آن نیز چین است»
بیرول با تاکید بر اهمیت نقش چین در رشد تقاضا برای نفت خام عنوان کرد: «فراموش نکنیم که در طول 10 سال گذشته چین عهده‌دار 50 درصد از کل رشدی بوده است که در تقاضای نفت خام رقم خورده است.»
رییس آژانس بین‌المللی انرژی در مورد میزان کارآمدی توافق اوپک پلاس برای کاستن روزانه 1.2 میلیون بشکه از عرضه جهانی نفت خام نیز ابراز تردید کرده و عنوان کرد: «ممکن است آنها جدی باشند اما هنوز مشخص نیست که این توافق چقدر روی بازار اثر خواهد گذاشت و آیا مشابه توافق‌های پیشین خواهد بود یا به نحوی دیگر پیش خواهد رفت.»
فاتیح بیرول همان‌طور که IEA در گزارش خود تولید نفت خام امریکا را عامل مهم اثرگذار بازار در سال جاری خوانده بود با اضافه کردن نکات و جزییاتی جدید در این خصوص عنوان کرد: «ما با این مواجه هستیم که ظرفیت خطوط لوله نفت خام در امریکا رو به افزایش است. افزایش این ظرفیت توانایی واکنش نفت خام شیل را بالا برده و موجب بیشتر شدن انعطاف آن در مقابل نوسان قیمت می‌شود»
رییس IEA با تکیه بر تمام این موارد پیش‌بینی کرد که سالی بسیار «پرنوسان» در نفت خام پیش روی ماست.
بعد از پایان یافتن این بخش از اظهارات بیرول، جان دیفتریس این پرسش را که آیا می‌توان گفت ریسک‌های ژئوپلیتیک بازار نفت خام در سال جاری میلادی نسبت به سال گذشته افزایش یافته است را با یکی از چهره‌های مطرح دنیای ژئوپلیتیک مطرح کرد. «مگان اوسالیوان» مشاور سابق امنیت ملی امریکا در عراق و افغانستان و همکار دانشگاه هاروارد پرسش دیفتریس را این طور پاسخ داد: «باید گفت که در واقع اثری که ریسک‌های ژئوپلیتیک امسال در بازار خواهند گذاشت بزرگ‌تر از اثر آنها در سال گذشته است. ما امسال با مسائل ژئوپلیتیک در 2 سوی عرضه و تقاضا روبرو هستم. در سمت عرضه ماجرا مشخص‌تر است اما در سمت تقاضا مساله جنگ تجاری چین و امریکا و اثر آن روی تقاضا موضوعی مبهم است.»
او در ادامه عنوان کرد: «ونزوئلا یکی از بزرگ‌ترین ریسک‌های ژئوپلیتیک امسال بازار نفت خام است. ایران و مساله تمدید شدن یا نشدن معافیت‌های نفتی‌اش اکنون دقیقا مشابه وضعیتی است که نوامبر سال 2018 بازار نفت خام با آن روبرو بود. در مکزیک رییس‌جمهوری راس کار آمده است که برای کسب و کارها ایجاد نگرانی کرده است و در نیجریه نیز که انتخابات ریاست‌جمهوری را پیش رو دارد یکی از کاندیداها در شعارهای انتخاباتی خود گفته است که در صورت برگزیده شدن در تمام قراردادهای نفتی این کشور بازنگری خواهد کرد»
او سالیوان که از سوی هاروارد دارای یکی از عناوین ممتاز در استادی روابط بین‌الملل شده است در پایان صحبت‌هایش در این خصوص عنوان کرد: «در نهایت به نظرم برای سال 2019 ریسک‌های ژئوپلیتیک زیادی پیش روی ماست و آنها نقش قابل توجهی در بازار نفت ایفا خواهند کرد».
«کریل دیمیتریف» مدیرعامل صندوق سرمایه‌گذاری مستقیم روسیه، سومین فرد نشست «مسابقه بزرگ انرژی» بود که دیتفریس به وضوح از او برای آنکه بتواند دیدگاه در خصوص همکاری اوپک و روسیه را مورد سوال قرار بدهد در پنل دعوت کرده بود. ادیتور سی‌ان‌ان با پایان یافتن بخش نخست اظهارات مگان اوسالیوان دیمیتریف را خطاب قرار داده و گفت: «کریل تو 3 سال پیش پیش‌بینی عمیقی ارایه داده و در همین داووس گفتی که اوپک و روسیه با یکدیگر همکاری خواهند کرد، در حال حاضر انسجام کشورهای عضو بیانیه اوپک پلاس را چطور ارزیابی می‌کنی؟»
مدیرعامل صندوق سرمایه‌گذاری روسیه، طوری صحبت‌های خود را مطرح کرد که تواما هم به سوالات مجری پنل جواب داده و هم ابراز تردید آژانس بین‌المللی انرژی در مورد کارآمدی توافق اوپک پلاس را بی‌پاسخ نگذاشته باشد. کریل دیمیتریف گفت: «لازم است به گذشته نگاه کنیم و به یاد بیاوریم که 4 سال پیش هیچ کس باور نمی‌کرد که عربستان و روسیه در بازار نفت همکاری کنند. به خاطر می‌آورم که مقالاتی با تیترهای طنزآمیز در مورد دور بودن امکان این همکاری نوشته شده و کمتر کسی برای آن شانسی قائل بود. اما در عمل این همکاری تاریخی آغاز شد.»
او ادامه داد: «از طرفی این همکاری از زمان آغاز در ژانویه 2017 تاکنون تنها یک توافق برای کاستن از حجم تولید نبوده است. این همکاری بارها تمدید شده، یک بار با تغییر در چارچوب به همکاری‌ای برای افزایش سطح تولید روبرو شده و در نهایت اخیرا تمدید شده است. این مسائل نشان می‌دهد ما با یک مکانیزم وظیفه‌مند و در حال کار برای تعادل‌بخشی به عرضه و تقاضای نفت خام روبرو هستیم. زمانی که این توافق هنوز آغاز به کار نکرده بود جهان با خطر روبرو بود و 1 تریلیون دلار سرمایه‌گذاری نفتی از دست رفته بود. ما بر این باور هستیم که این توافق که تاکنون سطح تعهد در آن عالی بوده است برای تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان بسیار کارآمد است»
رییس صندوق سرمایه‌گذاری مستقیم روسیه در بخش دیگری از صحبت‌هایش عنوان کرد: «اما در مورد نفت شیل، اگر هر کسی می‌خواهد با این نفت مبارزه کند باید بتواند نفت 40 دلاری را تاب بیاورد. نفت 40 دلار در هر بشکه برای اقتصاد روسیه، اقتصاد عربستان سعودی و کل سرمایه‌گذاری روی صنعت نفت مناسب نیست. در نتیجه جنگ با نفت شیل عملیاتی نیست. »
او ادامه داد: «بازه قیمتی 60 تا 70 دلار برای ما در روسیه مناسب است و در بازار نفت موجب توازن می‌شود. همین مهم‌ترین دلیلی است که باعث می‌شود توافق اوپک پلاس قطعا ادامه پیدا کرده و روی تعادل بازار اثری مثبت بگذارد»
دیمیتریف همچنین ابراز تردید فاتیح بیرول در مورد رشد تقاضا در سال جاری را نیز بی‌پاسخ نگذاشته و عنوان کرد: «درست است که ما با یک کاهش در رشد اقتصادی روبرو هستیم اما همچنان برای مثال در تقاضای نفت خام چین معادل 3.7 درصد رشد پیش‌بینی شده است. این کمتر از میزان رشد سال قبل بوده اما همچنان رشدی خوب محسوب می‌شود. از طرف دیگر نیز ونزوئلا مقدار زیادی از تولید نفت خام خود را از دست داده و کمبود عرضه از این جنبه وجود دارد»
نگاه سرمایه‌گذار
ادیتور سی‌ان‌ان برای اینکه جذابیت نشست را بالاتر ببرد، از مدیرعامل یک شرکت خصوصی حوزه انرژی که در خاورمیانه فعالیت می‌کند نیز دعوت کرده بود تا در این پنل حضور یابد. «محمد جعفر» کارآفرین عراقی‌تبار، چهارمین فردی بود که مورد پرسش جان دیفتریس قرار گرفت. دیفتریس با نشان دادن نمودار رشد تولید نفت خام شیل از ابتدا تاکنون و رشد قابل توجهی که عرضه این نفت در سال‌های اخیر کرده است از او پرسید: «به عنوان یک سرمایه‌گذار فکر می‌کنی که می‌توانی با قیمت نفت خام 60 الی 70 دلاری پروژه‌هایت در صنعت نفت عراق را پیش ببری و با نفت خام شیل بجنگی؟»
محمد جعفر پاسخ خود را این طور شروع کرد: «این نمودار برای من یک حرف مهم دارد. در طول 4 الی 5 سال گذشته بخش قابل توجهی از تقاضا برای نفت خام توسط شیل پاسخ داده شده است. از آن سو منابع نفتی متعارف به ویژه در خاورمیانه یا با تقاضا و سرمایه‌گذاری‌ای ثابت یا رو به کاهش روبرو بوده‌اند. به عنوان بخش خصوصی فعال در صنعت نفت، بر خلاف دولت‌ها، ما وجود نفت شیل را برای کل صنعت نفت خام جهان مثبت می‌دانیم.»
این کارآفرین عراقی در حوزه نفت گفت: : « اینکه انقلاب نفت شیل در امریکا به وقوع پیوست برای کل جهان مثبت بود چرا که باعث جایگزینی گاز طبیعی به جای زغال سنگ در این کشور شد که باعث کاهشی قابل توجه در انتشار کربن شد »
جعفر که دوره ام بی‌ای را در مدرسه کسب و کار هاروارد گذرانده است در پاسخ به پرسش دیگری از سوی جان دفتریس که آیا توافق اوپک پلاس ثبات لازم را برای شرکت او در فعالیت صنعت نفت فراهم آورده است عنوان کرد: «فکر می‌کنم بله، هر چند به نظر می‌رسد منابع متعارف نفت خام برای آنکه در چرخه درازمدت دوام داشته باشند به بازه قیمتی 70 تا 90 دلار در هر بشکه احتیاج دارند.»
او در نهایت درباره مساله «نوسان» بازار نفت خام در سال جاری عنوان کرد: «ما با وضعیتی روبرو هستیم که در آن ظرفیت شناور تولید نفت خام بسیار اندک است. این وضعیت برای نوسان بسیار مخاطره‌آمیز است. در نتیجه به نظرم با بازاری بسیار پرنوسان روبرو خواهیم بود»
