بورس به استقبال «اینستکس» نرفت

گروه بورس|مسعود کریمی|

تصویب حداقلی SPV در اقتصاد کشور و راه‌اندازی کانالی تحت عنوان اینستکس« INSTEX» واکنش‌های متفاوتی را در بازار‌‌های مالی به دنبال داشت بطوری که بازار طلا، ارز و سکه در ابتدا با کاهش قیمت همراه شدند و در ادامه همزمان با نخستین روز کاری بازار سهام، نماگر اصلی بورس تهران به این مهم واکنش مثبتی نشان نداد و در مدار نزولی معاملات خود را به پایان رساند. در همین حال، با توجه به اینکه اتحادیه اروپا دارو، مواد غذایی و بخش کشاورزی را در این سازوکار ویژه مالی بطور مشخص قرار داده و به نوعی اجرای این مهم در سایر حوزه‌ها از جمله نفت را منوط بر تصویب کامل FATF‌ به واسطه ایران عنوان کرده است، جامعه سهامداران بازار سرمایه کشور این روز‌‌ها در جریان داد و ستد‌های تالار شیشه‌ای حافظ دچار تردید در امر سرمایه‌گذاری شده‌اند. علاوه بر این به اعتقاد برخی از صاحب‌نظران اقتصادی همچنان زمان‌بندی شفافی از سوی اتحادیه اروپا در راستای تحقق وعده‌های داده شده، در صورت تصویب کامل FATF ‌به واسطه ایران اعلام نشده است و مشخص نیست اجرای فاز بعدی سازوکار مالی در چه بازه زمانی خواهد بود. به هر حال، چنین موضوعی از نگاه سرمایه‌گذاران بورس نه تنها شفافیت را به همراه ندارد بلکه ریسک معاملات را هم 2 چندان خواهد کرد و در تعیین استراتژی‌های خرید و فروش آنها اثرگذاری قابل توجهی را خواهد داشت. در همین حال، سایر کارشناسان بازار سرمایه بر این باورند که موضوعاتی از قبیل فقر نقدینگی، نبود تحلیل در خرید و فروش سهام صنایع و شرکت‌ها و سیاست‌گذاری‌‌های بعضا نادرست متولی بازار سهام در زمان رونق همانند عدم عرضه اولیه و جذب نقدینگی در راستای توسعه و تعمیق معاملات سهامی کشور می‌تواند اثر‌گذاری مثبت هر خبری را سریعا در جریان داد و ستد‌ها تبدیل به امری خنثی کند.

     فقر نقدینگی

در این ارتباط، علیرضا تاجبر عضو هیات‌مدیره کانون کارگزاران در خصوص چرایی واکنش منفی بورس به سازوکار ویژه مالی در گفت‌وگو‌ با «تعادل» عنوان کرد: از ابتدای بهمن‌ماه که گزارش‌های شرکت‌ها منتشر شدند خبر‌هایی بهتر از سازوکار مالی از جمله افزایش میزان فروش، مقدار صادرات، موضوعاتی پیرامون تجدید ارزیابی بانک‌ها و رشد قیمت کامودیتی‌ها در جهان به خصوص نفت به بازار سرمایه کشور مخابره شد. وی خاطرنشان کرد: بازار سهام به هیچ یک از اخبار واکنش مثبتی نشان نداد. بنابراین، چنین رویکردی در بازار به نوعی نمایانگر موضوعی عمیق‌تر از سازوکار مالی است که بتواند در روند معاملاتی سهام تاثیر‌گذار باشد.

به گفته مدیرعامل کارگزاری تامین سرمایه نوین، این سازوکار مالی با ابهاماتی همراه است و مشخص نیست تاثیر آن در بورس، فروش شرکت‌های صادرکننده و... چگونه خواهد بود. همچنین مطرح بودن کالاهای اساسی در این بسته را نمی‌توان در حال حاضر معیاری برای سنجش تاثیر آن در روند معاملاتی بورس کشور دانست. علیرضا تاجبر به بیان مشکلات اساسی‌ بازار سهام در مقطع فعلی پرداخت و بیان کرد: بی‌اعتمادی نسبت به بورس، عقب‌ ماندن بورس از سایر بازار‌ها در پوشش تورم و مهم‌تر از همه عدم وجود نقدینگی در این بازار از عوامل مهم به شمار می‌روند.

این کارشناس بازار سرمایه تصریح کرد: خیلی از سرمایه‌گذاران حقیقی که در تابستان سال جاری به سمت بورس حرکت کردند، مهر‌ماه تصمیم به ترک بازار و در نهایت اقدام به فروش سهام کردند. بر این اساس، می‌توان بر این نکته تاکید کرد که اکنون به لحاظ نقدینگی در بازار سهام بسیار فقیر هستیم و این فقدان نقدینگی هر خبر مثبتی را تبدیل به خنثی می‌کند. عضو هیات‌مدیره کانون کارگزاران معتقد است، طی چند وقت اخیر خبر‌‌های بنیادی مناسبی وارد بازار شد اما به دلیل فقدان نقدینگی در کنار ابهام نسبت به آینده فروش شرکت‌های مادر در سال آتی باعث شده است که هر خبر مثبتی حتی قوی‌تر از راه‌اندازی سازوکار مالی در بورس بی‌اثر شود. وی افزود: اینکه بطور کلی FATF مورد تصویب قرار می‌گیرد یا خیر و از طرفی، اتحادیه اروپا وعده خود را عملیاتی خواهد کرد یا باز هم شاهد بهانه‌تراشی‌های جدیدی در این زمینه هستیم، خود می‌تواند به ابهام بازار دامن بزند.

این تحلیلگر بازار سرمایه بر این باور است، حتی اگر FATF‌ مورد تصویب قرار بگیرد و این سازوکار مالی در کامل‌ترین مرحله خود باشد تا زمانی که پول در بازار وجود نداشته باشد بطور قطع شاهد رونق نخواهیم بود. علیرضا تاجبر عنوان کرد: عدم وجود نقدینگی از بی‌اعتمادی که در پاییز سال جاری ایجاد شد نشات می‌گیرد. این در حالی است که بازگشت چنین اعتمادی به 2 الی 3 ماه زمان نیاز دارد. به گفته مدیرعامل کارگزاری تامین سرمایه نوین، جو بی‌اعتمادی، تنگ شدن عرصه روی اعتباری‌ها و عرضه‌های اولیه‌ای که به کشش بازار توجه خاصی ندارند در نهایت منجر به گذراندن روز‌هایی نه چندان مناسب در بازار سهام شد‌ه‌اند. از طرفی، 10 درصد برخی از اخبار مثبت فعلی، می‌توانست در تابستان سال جاری موجب رونق شاخص شود اما اکنون متاسفانه خبر‌های خیلی خوب هم تقریبا در کلیت بازار بی‌تاثیرند.

     رنج نبود خریدار

از سویی دیگر، مهدی طحانی مدیر سرمایه‌گذاری شرکت مدیریت سرمایه کیان در خصوص چرایی واکنش منفی بورس به سازوکار ویژه مالی در گفت‌وگو‌ با «تعادل» بیان کرد: در حال حاضر فقط یک کانال مالی تاسیس شده که قرار است در آن با اولویت کالا‌های کشاورزی و دارو مبادلات تجاری و مالی صورت بگیرد. بنابراین، اتحادیه اروپا نیز اجرای سایر فاز‌ها را منوط به تصویب و اجرا FATF به واسطه ایران کرده است. وی خاطرنشان کرد: منفی شدن بازار سهام در داد و ستد‌های روز گذشته با توجه به روند مثبت کامودیتی‌ها، برای تمام فعالان این حوزه تعجب‌ برانگیز بود چرا که اخبار مثبت در حال مخابره شدن به کلیت بازار سرمایه است. از طرفی، اظهارنظر‌های متفاوت در حوزه سیاسی که گفته می‌شد تصویب FATF در ایران ارتباطی به SPV ندارد و باید این مهم به صورت مستقل مورد بررسی قرار بگیرد، احتمالا سایه تردیدی در بازار انداخته است که شاید سازوکارمالی هم نتواند در آینده مفید واقع شود.

به گفته این تحلیلگر بازار سرمایه، شاید افرادی که در معاملات دیروز اقدام به فروش سهام شرکت‌ها کردند، موضوعی مبنی بر اینکه چنین سازوکار مالی بطور مناسب فعالیت خود را انجام نخواهد داد پس بنابراین بهترین موقعیت برای فروش اکنون است را در داد و ستد‌های خود لحاظ کرده بودند. مدیر سرمایه‌گذاری شرکت مدیریت سرمایه کیان اذعان داشت: بازار سرمایه این روز‌‌‌ها از بودن فروشنده رنج نمی‌برد، بلکه بازار سرمایه از نبود خریدار خوب رنج می‌برد. این در حالی است که، با نگاهی به معاملات بازار به نظر نمی‌رسد که فروشنده قوی در بازار حضور داشته باشد اما در عین حال و در نقطه مقابل خریدار قوی هم در جریان داد و ستد‌‌‌های بورس کشور وجود ندارد.

مهدی طحانی عنوان کرد: موضوعات و مسائل فعلی، اقتصادی نیست و بیشتر سیاسی ارزیابی می‌شود. بنابراین در حوزه مسائل سیاسی افرادی که به نوعی فعال حوزه اقتصادی هستند از سیاست‌گذاری‌‌های آتی بی‌خبرند. اما بطور کلی پیش‌بینی می‌شود که اگر ایران بتواند تعامل بین‌المللی سیاسی مناسبی را همانند اقدامات چند وقت اخیر کشور که خویشتن‌دار، با حوصله و سیاست‌مدارانه توانست خروج امریکا از برجام را مدیریت کند را در دستور کار خود قرار دهد و قوه عقلیه حاکم در حل کردن وضعیت معیشت و مشکلات مردم باشد به نظر می‌رسد که کانال مالی بطور کامل راه‌اندازی و در حوزه نفت هم اجرایی شود. این کارشناس بازار سرمایه در خصوص چشم‌انداز بازار سرمایه نیز گفت: نزدیک شدن به پایان سال مالی و چشم‌اندازی که شرکت‌ها در سال آینده با قیمت فعلی دلار خواهد داشت، فرصت‌های بازار سرمایه بیشتر از تهدید‌ها ارزیابی می‌شود. بنابراین، سرمایه‌گذاران می‌توانند با خرید سهم‌هایی که سود تقسیمی مناسبی دارند در بازار سود مناسبی را کسب کنند.