روشن شدن چراغ همسایه غربی با کلید ایران
گروه انرژی| نادی صبوری|
در جریان سفر چند روزه لوی الخطیب وزیر برق عراق به تهران، تفاهم‌نامه‌هایی در حوزه انرژی که پیشتر در جریان سفر رضا اردکانیان وزیر نیروی ایران به بغداد مورد توافق طرفین قرار گرفته بودند، اجرایی خواهند شد. لوی الخطیب دیروز ظهر و هنگام رسیدن در فرودگاه امام خمینی هدف از این سفر را «تقویت روابط با ایران در حوزه انرژی و اقتصاد» توصیف کرد. این سفر با اظهارات روز سه‌شنبه بیژن زنگنه وزیر نفت در مورد بدهی 2 میلیارد دلاری عراق در واردات گاز از ایران همزمان شده است. عراق امسال در زمینه تامین برق مورد نیاز خود با مشکلات زیادی روبرو بوده است. الخطیب درست پس از ناآرامی‌ها در جنوب عراق به عنوان وزیر نیرو منصوب شد و هدف خود را کاهش وابستگی در واردات برق و تمرکز بیشتر بر تامین برق داخلی با تکیه بر نیروگاه‌سازی توصیف کرد. پیشتر عنوان شده بود که سفر وزیر عراق که به فاصله حدود 1 ماه از سفر وزیر نیروی ایران به این کشور انجام می‌شود در راستای یک برنامه سه ساله به منظور «اصلاح زیرساخت‌های برق عراق» قرار می‌گیرد.
لوی خطیب وزیر نیروی عراق که به دعوت وزیر نیروی ایران به تهران سفر کرده است دیروز ظهر در بدو ورود خود در مورد این سفر گفت: «هدف این سفر تقویت روابط در حوزه انرژی و اقتصادی است»
او در ادامه عنوان کرد: «یکی از اهداف دیگر پیگیری یادداشت تفاهم‌هایی است که در جریان سفر پیشین منعقد شده بود. اکنون می‌خواهیم آن را وارد مرحله اجرایی کنیم» خطیب تاکید کرد: «اهمیت این سفر در تعمیق روابط اقتصادی در حوزه نیرو است.»
رضا اردکانیان وزیر نیروی ایران نیز در خوشامدگویی به این وزیر از او بابت اینکه در فرصتی کوتاه دعوت را پذیرفته و به ایران سفر کرده تشکر کرد.
وزیر نیروی ایران در اظهاراتی در مراسم استقبال از الخطیب گفت: « این سفر بیش از آنکه در ارتباط با بحث تامین برق باشد نقشی تعیین‌کننده در توسعه منطقه خواهد داشت. ما همکاری را در زمینه انرژی با دولت و مردم عراق توسعه خواهیم داد.»
او ادامه داد: «از ظرفیت‌ها برای توسعه صنعت برق عراق استفاده می‌کنیم و امکان یک همکاری در بازار انرژی منطقه را فراهم خواهیم آورد.»
پیشتر «مجتبی خسروتاج» معاون سابق وزیر صنعت، معدن و تجارت ایران در سفر خود به بغداد با اشاره به نگاه منطقه‌ای ایران به عراق در زمینه صادرات برق گفته بود: «عراق می‌تواند نقطه اتصال شبکه برق ایران به کشورهای غرب خاورمیانه با هدف صادرات برق به سوریه، لبنان، اردن، مصر و شمال آفریقا باشد.»
وزیر نیروی ایران در تشریح مقدمات این سفر عنوان کرد: «بیش از یک ماه است که همکاران ما در حال برنامه‌ریزی این سفر هستند و اسناد در این سفر امضا خواهد شد که از جمله آن استمرار صادرات برق به عراق است.»
عراق بزرگ‌ترین وارد‌کننده برق از ایران در منطقه محسوب می‌شود.
لوی خطیب در واقع پس از آن سکان وزارت برق عراق را به دست گرفت که کمبود تاسیسات و امکانات برق، مردم را در جنوب عراق به ویژه بصره برای تظاهرات به خیابان کشاند. او در جریان معرفی‌اش به مجلس عراق عنوان کرد که برنامه او کاهش «واردات» برق در عراق و تکیه بیشتر بر تامین آن از طریق نیروگاه‌های داخلی است که با همکاری شرکت‌های بین‌المللی ساخته شود.
عراق به گواه بسیاری از کارشناسان، مهم‌ترین همسایه ایران است که طولانی‌ترین مرز را با ایران دارد. ایران و عراق همچنین اشتراکات مذهبی فراوانی را دارند. 2 کشور در مالکیت یکی از عظیم‌ترین ذخایر نفتی جهان نیز مشترک هستند.
به گزارش «تعادل» بر اساس گزارش 10 ماهه تجارت خارجی ایران که به تازگی سازمان گمرک آن را منتشر کرده است، صادرات ایران به عراق از ابتدای سال جاری تا دی ماه 7 میلیارد و 515 میلیون دلار بوده است، واردات از عراق البته اندک و 51 میلیون دلار بوده است. در نتیجه تراز تجاری تجارت 10 ماهه ایران و عراق معادل 7 میلیارد و 464 میلیون دلار شده و عراق را به شریک تجاری نخست ایران در 10 ماه ابتدایی سال 97 تبدیل کرده است.
بیژن زنگنه وزیر نفت ایران روز سه‌شنبه در جریان نشست خبری‌اش اظهاراتی را در خصوص مراوده گازی با عراق مطرح کرده و عنوان کرد که عراق نتوانسته است 2 میلیارد دلار از پول گاز دریافتی‌اش از ایران را پرداخت کند.
شامگاه سه‌شنبه و چند ساعت پس از اظهارات وزیر نفت، خبر امضای «مکانیزم پرداخت مالی بین ایران و عراق» منتشر شد. این مکانیزم در جریان سفر عبدالناصر همتی رییس کل بانک مرکزی ایران به عراق و دیدار او با علی العلاق رییس کل بانک مرکزی این کشور به امضا رسید.
دسامبر 2018 رویترز در گزارشی نوشت که عراق برای واردات گاز و برق از ایران معاف شده است.
عراق برای تامین خوراک نیروگاه‌های خود شدیدا به واردات گاز ایران احتیاج دارد. مسوولان عراق در جریان مذاکرات برای دریافت معافیت از امریکا این موضوع را عنوان کردند که حداقل 2 سال زمان احتیاج دارند تا جایگزینی برای گاز وارداتی از ایران پیدا کنند.
رضا اردکانیان وزیر نیروی ایران دی ماه سال جاری به عراق سفر کرد. در جریان این سفر تفاهم نامه‌های مشترکی در زمینه صادرات برق و صادرات گاز مایع مورد استفاده در نیروگاه‌های برقی و مطالبات مالی امضا شد.
عراق از سال 2003 برنامه‌های جدی بازسازی نیروگاهی خود را آغاز کرد. انعقاد قرارداد برای وارد کردن برق از ایران نیز 2 سال پس از 2003 اتفاق افتاد و از آن زمان تاکنون طبق آمارهای دولتی، ایران روزانه بین 1500 تا 2000 مگاوات برق به عراق صادر کرده است.
افت شدید درآمدهای نفتی عراق، روی واردات محدود برق از ایران نیز اثر گذاشت. ایران آخرین روز دسامبر سال 2016 (دی ماه 95) صادرات برق به عراق را به دلیل بدهی قطع کرد. حمید چیت‌چیان وزیر سابق نیروی ایران بعدها رقم بدهی عراق به ایران در این زمان را یک میلیارد و 200 میلیون دلار اعلام کرد. چیت‌چیان اردیبهشت ماه سال 96 در جمع خبرنگاران اعلام کرد که عراق 350 میلیون دلار از این بدهی را پرداخت کرده و مابقی نیز قرار است طی اقساط پرداخت شود. اتفاقی که باعث شد صادرات برق ایران به عراق از سر گرفته شود.
اما تیر ماه امسال، مصعب المدریس سخنگوی وزارت برق عراق اعلام کرد که صادرات برق ایران به این کشور به دلیل بدهی قطع شده است. خبرگزاری آناتولی 7 جولای نوشت که آقای مدریس رقم بدهی به ایران را نزدیک به یک میلیارد دلار عنوان کرده است.
در ادامه اما صادرات برق به این کشور از سر گرفته شد اما طبق تازه‌ترین اظهارنظرها که از سوی بیژن زنگنه وزیر نفت منتشر شده است، عراق اخیرا نتوانسته است پول گاز وارداتی از ایران را تسویه کرده و نزدیک به 2 میلیارد دلار بدهی به ایران دارد.
طبق تازه‌ترین آمارها تولید برق عراق در حال حاضر حدود 15 هزار و 700 مگاوات است و تقاضا به بیش از روزانه 23 هزار مگاوات رسیده است.
ایران تاکنون 2 نیروگاه از جمله نیروگاه‌های الصدر و الحیدریه را در این کشور ساخته است. ایران همچنین پس از ساخت این نیروگاه‌ها وظیفه آموزش پرسنل عراقی برای بهره‌برداری از این واحدها را نیز بر عهده داشته است.
رضا اردکانیان وزیر نیروی ایران پیشتر گفته بود که در روزهای آینده میزبان وزیر عراق خواهیم بود و برای نهایی کردن یک برنامه سه ساله به منظور اصلاح زیرساخت‌های برق عراق، ساخت نیروگاه بازسازی شبکه و اصلاح تلفات اقداماتی را انجام خواهیم داد.
به گفته وی ایران امیدوار است تا از طریق عراق بتواند شبکه برق را به سوریه وصل کند.
