ایجاد نگرش مثبت نسبت به بورس انرژی به زمان نیاز دارد

رییس سازمان بورس و اوراق بهادار تاکید کرد که کارآمدی بورس‌ها به‌یقین از بازارهای غیرمتشکل بیشتر است و بر همین اساس، شفافیت و کارآمدی بورس کالا و انرژی بدون شک بیشتر از بازارهای دیگر بوده و بطورکلی، اشکالات احتمالی در بورس در قیاس با بازارهای رقیب، به‌مراتب کمتر است.

سه گروه مقابل فعالیت بورس کالا مقاومت می‌کنند. این، عصاره دیدگاه رییس سازمان بورس و اوراق بهادار درخصوص منتقدین بورس کالاست. به اعتقاد شاپور محمدی، گروه اول منتقدین، کسانی هستند که به علت عادت به گریز از تغییر، منتقد معاملات در بورس هستند چراکه این بورس اصلاحات اساسی و ساختاری در بازار به وجود آورده است. وی گروه دوم مقاومت‌کنندگان را کسانی می‌داند که رقابت و شفافیت موجود در معاملات بورس کالا، منافعشان را محدود کرده و آنان ترجیح می‌دهند خارج از ضوابط موجود فعالیت کنند. محمدی، گروه سوم را افرادی قلمداد می‌کند که به دلیل ناآشنایی با مزیت‌ها و سازوکار بورس کالا به انتقاد از آن می‌پردازند و در قبال فعالیت‌های توسعه‌ای آن مقاومت می‌کنند.

وی در گفت‌وگو با تسنیم، در خصوص ریشه یابی مقاومت‌های در مقابل بورس کالا گفت: بطور طبیعی بسیاری از کالاها در بازارهای سنتی معامله می‌شوند و وقتی بازار مدرنی از جنس بورس تشکیل می‌شود، نوعی دوگانگی به وجود می‌آید. از سویی، عده‌ای به بازار سنتی عادت کرده‌اند و از سوی دیگر، بازار مدرنی مثل بورس کالا یا انرژی، اصلاحات و تغییرات ساختاری و عمده‌ای را در مبادلات ایجاد می‌کنند که به این ترتیب وجود این مقاومت‌ها طبیعی است. همچنین ممکن است برخی مقامات به مطالبات گروهی از فعالان بازارهای سنتی، اهمیت بدهند و حامی تداوم کار در بازار سنتی شوند.

محمدی در ادامه افزود: ما نمی‌گوییم بورس هیچ ایرادی ندارد، ممکن است اشکالاتی هم وجود داشته باشد اما حتماً شفاف‌تر و سالم‌تر از باقی بازارهاست و در قیاس با کارکرد سایر بازارها حتماً اشکالات کمتری دارد. در این شرایط طبیعی است که عده‌ای، اشکالات کوچک را بزرگ جلوه دهند تا بازار شفاف و مدرن را در مقایسه با بازار سنتی، ناکارآمد به نظر برسد. اینجاست که باید منصفانه قضاوت کردن معیار همه باشد. این نکته را نباید از نظر دور داشت که اشکالات احتمالی بورس در سایر بازارها به شکل گسترده‌تری وجود دارد و بارها اعلام شده است که بورس‌ها خود برای رفع هر گونه مشکلی استقبال می‌کنند.

  تقابل با بورس کالا، برخلاف آنچه باید باشد

دبیر شورای عالی بورس در خصوص ماهیت افرادی که در تقابل با بورس کالا هستند: خوش‌بینانه‌ترین برداشت از منتقدین آن است که بگوییم آنان به علت سال‌ها عادت به روش‌های خاص معامله به سختی تغییرات حاصل از معاملات بورس کالا را برمی‌تابند. اما ممکن است منافع عده‌ای هم درگیر باشد. در بخش دیگر نیز این واقعیت را نیز نمی‌توان انکار کرد که بخشی از این مقاومت‌ها ناشی از ناآشنایی عده‌ای با سازوکار و مزیت‌های بورس کالا باشد. پس هر سه گروه در شکل‌گیری مقاومت علیه بورس کالا تأثیرگذار هستند؛ عده‌ای که تغییر برایشان سخت است، عده‌ای که فعالیت غیررقابتی و بدون نظارت در خارج از بورس منافعی برای آنان دارد و سوم، افرادی که آشنایی اندکی نسبت به مزیت‌ها و دستاوردهای بورس کالا دارند.

وی افزود: کنار این سه گروه، شاید لازم باشد بر ضرورت تقویت بازار سرمایه هم به عنوان نکته چهارم تأکید کنیم. ما وظیفه داریم، اطلاع‌رسانی خود را قوی کنیم تا کارشناسان همه ابعاد مساله را تحلیل کنند. گاهی افراد در تحلیل‌های خود واقعیت را می‌گویند اما جنبه‌ای از واقعیت را می‌گویند و عده‌ای دیگر، به بخش دیگر و متفاوتی اشاره می‌کنند و درنتیجه، اختلاف‌نظر شکل می‌گیرد. اگر همه ابعاد موضوعات اطلاع‌رسانی شوند، شاید از دامنه اختلاف‌ها و شکاف‌ها کاسته شود.

  بورس انرژی در ابتدای راه است

مدتی پیش وزیر نفت گفت که «در عرضه‌های قبلی نفت در بورس انرژی، خودمان به خریداران اعلام کردیم که از بورس انرژی نفت خام را خریداری کنند، اما از این به بعد می‌گوییم از این بازار خریداری نکنند». محمدی درخصوص این صحبت و انتقاداتی که در خصوص ناهمراهی مسوولان با بورس مطرح می‌شود، گفت: سابقه بورس ما ۵۰ سال است. برخی از بورس‌های دنیا ۲۰۰ سال و بیشتر سابقه دارند و به این ترتیب بورس انرژی و کالا برای جا افتادن و اثبات ظرفیت‌های کامل خود در اقتصاد نیاز به زمان دارند. البته، برخی عنوان می‌کنند چرا بورس مشتری یابی نمی‌کند؟ درباره ایده مشتری‌یابی باید یادآور شد بورس‌ها عموماً توسعه‌دهنده بازار هستند و ماموریتشان یافتن مشتری نیست. زیرا اگر دنبال یافتن مشتری بروند از ماموریت اصلی‌شان یعنی ایفای نقش داور بی‌طرف و منصف، منحرف می‌شوند. در واقع مشتری یابی با اصول حرفه‌ای و ماهیت بورس، سازگار نیست و ناظر مجاز نیست مشتری پیدا کند. وظیفه بورس فراهم کردن ابزار انجام معاملات آزاد، رقابتی و شفاف و نیز دهد و توسعه نهادهای مالی است. در این بین پیدا کردن مشتری نه‌فقط در زمره وظایف بورس نیست بلکه عامل انحراف از ماموریت‌های اصلی است. رییس سازمان بورس در ادامه خاطرنشان کرد: شفافیت حتماً در بورس کالا و انرژی بیشتر از بازارهای دیگر است. کارآمدی بورس‌ها حتماً از بازارهای غیرمتشکل بیشتر است. بورس‌ها یک بستر برای معاملات هستند و در واقع بورس‌های کالا غیر از بازار شفاف و رقابتی، چه تعریفی دارند که کسی بخواهد مقابل آن بایستد؟ تفاوت اصلی بورس با بازارهای دیگر، شفافیت است.

وی همچنین در خصوص آینده بورس کالا و انرژی گفت: من به بورس‌های کالا و انرژی بسیار خوش‌بین هستم، اما باید حوصله لازم را به خرج داد بطوری که در آینده شاهد رشد سهم این بورس‌ها در اقتصاد کشور خواهیم بود. اما در خصوص بحث عرضه نفت در بورس انرژی، این اراده در وزارت نفت احساس می‌شود چراکه هم وزیر نفت و هم مجلس در این راستا کمک‌های زیادی کرده‌اند.