لیبی در آستانه جنگ داخلی

گروه جهان|

 با افزایش نگرانی از شعله‌ور شدن آتش جنگ داخلی در لیبی، شورای امنیت سازمان ملل متحد در یک نشست فوق‌العاده خواستار توقف عملیات نیروهای وفادار به خلیفه حفتر حاکم شرق لیبی، برای تصرف طرابلس شد. این نشست به دعوت آلمان برگزار شد که از ابتدای هفته برای یک ماه ریاست این شورا را بر عهده دارد.

به‌گزارش دویچه‌وله، اعضای شورای امنیت در نشست فوق‌العاده خود بر سر صدور یک قطعنامه درباره لیبی به توافق نرسیدند و تنها به صدور بیانیه‌ای اکتفا کرده‌اند. به‌گفته کریستف هویسگن سفیر آلمان در سازمان ملل، در این بیانیه از نیروهای تحت فرمان ژنرال حفتر و تمام گروه‌های مسلح در سراسر لیبی خواسته شده عملیات نظامی خود را متوقف کنند.

کریستف هویسگن پس از این نشست در جمع خبرنگاران گفته اعضای شورای امنیت نسبت به تحرکات نظامی در نزدیکی طرابلس عمیقا ابراز نگرانی کرده‌اند و معتقدند ادامه این روند ثبات لیبی و چشم‌انداز یافتن یک راه‌حل جامع سیاسی برای پایان دادن به بحران در این کشور را به خطر می‌اندازد.

دولت «وفاق ملی» به ریاست فائز السراج که در طرابلس مستقر است از سوی جامعه جهانی به‌رسمیت شناخته می‌شود. در مقابل شبه‌نظامیان «ارتش ملی لیبی» به فرماندهی ژنرال خلیفه حفتر که بر شرق و مناطق وسیعی از لیبی تسلط دارند از چهارشنبه پیش‌روی به سوی پایتخت را آغاز کرده و تا نزدیکی طرابلس رسیده‌اند.

این در حالی است که حدود یک هفته پیش شورای امنیت از روند گفت‌وگوهای سیاسی میان گروه‌های مختلف در لیبی استقبال کرده بود. بر پایه این گفت‌وگوها قرار بود گروه‌های متخاصم در لیبی به میانجیگری سازمان ملل میانه آوریل در یک کنفرانس ملی گرد هم آیند. جاناتان آلن، نماینده بریتانیا در شورای امنیت، پیش از برگزاری نشست فوق‌العاده این شورا گفته در برنامه برگزاری کنفرانس ملی تغییری ایجاد نشده است. او می‌گوید آشکارا از نیروهای ارتش ملی خواسته شده به مواضع قبلی خود عقب‌نشینی کنند و به پای میز مذاکرات بروند، زیرا برای بحران لیبی یک راه‌حل نظامی وجود ندارد.

پیش از نشست فوق‌العاده شورای امنیت، آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل متحد، برای میانجیگری میان طرف‌های درگیر به لیبی سفر کرد. او در این سفر با مقامات ارشد دولت وفاق ملی در طرابلس و با ژنرال خلیفه حفتر در بنغازی گفت‌وگو کرده است.

تاکنون درباره جزئیات مذاکرات گونرش در لیبی گزارشی منتشر نشده اما شواهد نشان می‌دهد که تلاش‌های او با موفقیت زیادی همراه نبوده است. سخنگوی دبیرکل سازمان ملل می‌گوید گوترش پس از این مذاکرات در حالی که عمیقا از اوضاع لیبی نگران بود این کشور را به مقصد اردن ترک کرده است. گفته شده، خلیفه حفتر در دیدار با دبیر کل سازمان ملل متحد تاکید کرده عملیات نیروهای تحت امر او تا «شکست تروریسم» ادامه خواهد یافت.

وزیر خارجه روسیه نیز بر موضع کشورش مبنی بر حل‌وفصل بحران لیبی از طریق گفت‌وگو تأکید کرده است.  سرگئی لاوروف با اشاره به تحولات اخیر لیبی، گفته مسکو از تلاش‌های سازمان ملل و نقشه راه پیشنهادی فرستاده ویژه این سازمان به لیبی برای عادی‌سازی اوضاع از طریق برگزاری انتخابات آزاد و تغییر قانون اساسی حمایت می‌کند. لاوروف گفته: «شرایط کنونی لیبی در نتیجه مداخله غیرقانونی ناتو شکل گرفته است. این مسأله باعث غرق شدن لیبی در آشوب شده و مداخله ناتو باعث شکل‌گیری عامل بی‌ثباتی منطقه و فراهم کردن زمینه برای گسترش تروریسم شده است. مسکو و قاهره اقدامات خود در زمینه حل و فصل بحران لیبی را هماهنگ خواهند کرد و مأموریت ما کمک به گروه‌های لیبی برای کنار گذاشتن اختلافات خود و به دنبال آن دستیابی به یک توافق بر اساس صلح ملی است.» کنفرانس آشتی ملی لیبی قرار است که زیر نظر سازمان ملل و با هدف تدوین نقشه راه برگزاری انتخابات، اواسط ماه میلادی جاری در غدامس، واقع در جنوب غرب لیبی برگزار شود.

مطابق گزارش‌ها، شورشیان تحت فرمان ژنرال حفتر پنج‌شنبه (چهارم آوریل) و در جریان پیش‌روی به سوی پایتخت شهر صرمان در غرب و شهر غریان در جنوب غربی طرابلس را اشغال کردند. خلیفه حفتر، ۷۵ ساله خود را مخالف نیروهای افراط‌گرا در کشورش معرفی می‌کند. این در حالی است که منتقدانش از او به عنوان معمر قذافی جدید یاد می‌کنند. لیبی پس از سقوط حکومت معمر قذافی در سال ۲۰۱۱ وارد بحرانی عمیق و یک جنگ داخلی فرسایشی شده است. بخش‌های مختلف این کشور در کنترل گروه‌های شبه‌نظامی گوناگون قرار دارد و دولت مرکزی که جامعه جهانی آن را به رسمیت می‌شناسد تنها بر طرابلس و منطقه کوچکی در غرب لیبی تسلط دارد.

به‌گفته تحلیلگران، کشمکش‌ها به ناامنی کشور و مناسب شدن فضای لیبی برای گروه‌های تندرو به‌ویژه داعش از یک سو و ناامنی شمال غربی آفریقا از سوی دیگر کمک می‌کند. اگر چه بارها دو دولت لیبی تلاش کرده‌اند تا اختلافات را حل کنند اما دخالت کشورهای عربی صاحب نفوذ به بحران این کشور و منطقه دامن ‌زده است تا جایی که پس از تحولات یک ماه گذشته، در سه روز اخیر وضعیت منطقه به حالتی درآمده که کارشناسان نسبت به پیامدهای آن برای لیبی و منطقه به‌شدت هشدار داده‌اند.