سیگنال بهبود صنعت در اسفند 97

تعادل | گروه صنعت |

پنجمین دوره از استخراج شاخص مدیران خرید (PMI) با عنوان شامخ اسفندماه 1397 منتشر شد. این شاخص در اسفندماه سال گذشته 55.36 واحد محاسبه شده که نسبت به شامخ بهمن‌ماه 7.73 واحد (معادل 16.22 درصد) بهبود داشته است. این تحلیل نشانگر پیش‌بینی رونق در فعالیت بنگاه‌های اقتصادی در ماه‌های پیش رو است. شامخ یا همان شاخص مدیران خرید (PMI) مقیاسی است که مرکز آمار و اطلاعات اقتصادی اتاق ایران از طریق پاسخ بنگاه‌های نمونه در صنایع مختلف به سوالات مشخص، استخراج و اوایل هرماه منتشر می‌شود و رونق، رکود یا ثبات کسب‌وکارهای موردبررسی را نشان می‌دهد. در جریان استخراج این شاخص، اگر عدد شاخص بیش از ۵۰ درصد باشد نشان می‌دهد که اقتصاد درحال‌توسعه است درحالی که هر رقمی زیر ۵۰ درصد، از قرار داشتن اقتصاد در شرف انقباض و رکود حکایت دارد. اطلاعات موردنیاز برای محاسبه شاخص مدیران خرید در ۵ مولفه اصلی شامل «مقدار تولید محصولات»، «سفارش‌های جدید از مشتریان»، «سرعت تحویل از سوی تامین‌کنندگان»، «موجودی کالا» و «میزان استخدام نیروی کار» و ۷مولفه فرعی شامل «قیمت خرید مواد اولیه»، «موجودی انبار»، «صادرات کالا»، «قیمت تولیدات»، «مصرف سوخت»، «میزان فروش» و «انتظارات تولید» جمع‌آوری می‌شود.

    تحلیل اطلاعات یازده گروه صنعتی

 صنایع غذایی: براساس ارزیابی صورت گرفته، در اسفندماه سال 97، کاهش موجودی مواد اولیه در «صنایع غذایی» که مهم‌ترین مشکل این گروه بود، به کمترین میزان خود در سه ماه گذشته و در مقابل افزایش بی‌رویه قیمت مواد اولیه، به بزرگ‌ترین مشکل این گروه صنعتی در این ماه بدل شد. با نزدیک شدن به روزهای پایانی سال، موجودی محصول نهایی در انبار نیز در این گروه عدد کمتر از ماه گذشته را نشان می‌دهد. فعالان اقتصادی در این گروه به‌شدت (25) نسبت به بهبود اوضاع در ماه آینده (فروردین 1398) بدبین هستند.

صنایع نساجی: اما داده‌های این تحلیل نشان می‌دهد، گروه «صنایع نساجی»، با کاهش نسبی در مشکلات تأمین مواد اولیه و افزایش سفارش‌های جدید مشتریان در این ماه، شاهد «به‌کارگیری بیشتر نیروی انسانی» و به دنبال آن «بهبود وضعیت تولید» در این گروه صنعتی نسبت به ماه قبل بوده‌ایم. در اسفندماه، قیمت مواد اولیه در این گروه شاهد افزایش قابل‌توجهی بوده لذا بیشترین میزان افزایش قیمت محصولات نیز در بین تمامی گروه‌های صنعتی با شاخص 3.77 در این گروه رقم خورده است. به دلیل افزایش تقاضا در بازار برای محصولات این گروه در روزهای پایانی سال، افزایش قابل‌توجهی در میزان فروش محصولات این گروه پدید آمده است که باعث شده تا موجودی انبار محصولات نهایی در صنایع نساجی به کمترین میزان ممکن (18.2) در بین تمامی گروه‌های صنعتی برسد. فعالان اقتصادی در این گروه نیز با رقم شاخص 22.7 و کاهش 30 واحدی شاخص انتظارات تولید برای ماه آینده در مقایسه با رقم اسفندماه، انتظار اوضاع بدتری را در ماه آینده (فروردین 1398) برای خود ترسیم کرده‌اند.

صنایع پوشاک و چرم:  از آن‌سو، در «صنایع پوشاک و چرم» با کاهش رقم شاخص تولید محصولات این گروه که طی ماه‌های گذشته به بیشترین مقدار در بین تمامی گروه‌های صنعتی رسیده بود و «تأمین موفقیت‌آمیز تقاضای بازار» در روزهای پایانی سال، شاهد افت نسبی در رقم شامخ در این ماه و رسیدن آن به کمترین رقم (43.9) در بین صنایع مختلف بودیم. فعالان اقتصادی وضعیت تولید در فروردین 1398 را به‌مراتب بدتر از اسفند 97 پیش‌بینی می‌کنند.

صنایع شیمیایی: طی ماه اسفند در گروه «صنایع شیمیایی» با افزایش نسبی در «به‌کارگیری نیروی انسانی»، «میزان تولید» و «میزان سفارشات جدید» و به‌تبع آن افزایش فروش مواجه بوده‌ایم، که این عوامل، رقم شامخ بالای 50 یعنی 57.7 را برای این گروه رقم زده است. با وجود افزایش میزان سفارشات جدید توسط مشتریان در ماه اسفند، به دلیل افزایش قابل‌توجه در قیمت مواد اولیه و افزایش مدت‌زمان انجام و تحویل سفارش به مشتریان در ماه اخیر از یکسو و فرارسیدن تعطیلات سال جدید از سوی دیگر، شاخص انتظارات تولید در ماه آینده برای این گروه با رقم 31.3، کاهش 33.52 واحدی را نسبت به رقم ماه قبل نشان می‌دهد که بیانگر پیش‌بینی کاهش شدید تولید توسط فعالان اقتصادی در این گروه برای فروردین‌ماه 1398 است.

   صنایع فلزی: «صنایع فلزی» نیز در اسفندماه به مدد افزایش «میزان سفارشات جدید» و «کاهش زمان انجام تعهدات»، با افزایش تولید مواجه بود و این عوامل باعث شد تا عدد شامخ این گروه همانند بهمن‌ماه، همچنان بالای 50 بماند. این گروه صنعتی در این ماه، کمترین افزایش در قیمت خرید مواد اولیه را نسبت به سایر گروه‌های صنعتی گزارش داده است. این گروه صنعتی در این ماه، کمترین افزایش در قیمت خرید مواد اولیه (76.1) را نسبت به سایر گروه‌های صنعتی گزارش داده است. در اسفندماه بهبود جزئی در میزان فروش و صادرات این گروه رخ داده، ولیکن شاخص انتظارات تولید در ماه آینده با رقم (28.3) بیانگر پیش‌بینی کاهش شدید تولید توسط فعالان اقتصادی در این گروه برای فروردین‌ماه 1398 است.

صنایع لاستیک و پلاستیک: «صنایع لاستیک و پلاستیک» اما در اسفندماه به دلیل «افزایش میزان سفارشات جدید»، «افزایش نیروی انسانی»، «افزایش تولید» و «کاهش مدت‌زمان انجام و تحویل سفارش»، شاهد افزایش فروش و صادرات محصولات نسبت به ماه قبل و درنهایت در وضعیت رونق نسبی با عدد شامخ 58 بود. شاخص انتظارات تولید در ماه آینده برای این گروه با رقم 42.9 نشان‌دهنده پیش‌بینی فعالان اقتصادی این گروه برای کاهش جزئی در میزان تولید برای فروردین 1398 است.

صنایع ماشین‌سازی و لوازم‌خانگی: از دیگرسو، «صنایع ماشین‌سازی و لوازم‌خانگی» در این ماه بیشترین میزان شاخص صادرات کالا را در بین تمامی گروه‌های صنعتی در این ماه را به نام خود به ثبت رسانده است. همچنین این گروه صنعتی بیشترین میزان شاخص صادرات کالا را در بین تمامی گروه‌های صنعتی در این ماه را به نام خود به ثبت رسانده است. شاخص انتظارات تولید در ماه آینده برای این گروه نیز با رقم 45.5 نشان‌دهنده پیش‌بینی فعالان اقتصادی این گروه برای کاهش جزئی در میزان تولید برای فروردین 1398 است.

صنایع نفت و گاز و پالایشگاهی: در گروه «صنایع نفت و گاز و پالایشگاهی» نیز به دلیل افزایش سفارشات جدید مشتریان در این ماه برای نخستین‌بار در شش ماه گذشته، شامخ کل این گروه، رقم بالای 50 یعنی 51.1 را به ثبت رساند. اما مشکل اصلی در این گروه افزایش شاخص قیمت خرید مواد اولیه در این گروه صنعتی بود که در اسفندماه به عدد بی‌سابقه 92.1 رسیده است. به نظر می‌رسد با برطرف شدن نسبی مشکلات مربوط به فروش و صادرات محصولات در این گروه، با رشد قابل‌توجه به میزان 18 واحد در شاخص فروش محصولات این گروه (55.3) مواجه بوده‌ایم که البته کمترین میزان شاخص فروش محصولات در بین تمامی صنایع در اسفندماه است. شاخص انتظارات تولید در ماه آینده برای این گروه نیز با رقم 42.9 نشان‌دهنده پیش‌بینی فعالان اقتصادی این گروه برای کاهش جزئی در میزان تولید برای فروردین 1398 است.

صنایع کانی غیرفلزی: اما در گروه «صنایع کانی غیرفلزی»، هرچند روند صعودی رقم شامخ این گروه طی سه ماه گذشته در این ماه نیز ادامه داشت اما همچنان این رقم (48.8) زیر 50 و نشان‌دهنده وضعیت رکودی این صنعت طی ماه‌های گذشته بوده است. که به نظر می‌رسد بی‌ارتباط با رکود موجود در بخش ساختمان کشور نباشد. بااین‌حال فعالان اقتصادی در این گروه بیشترین میزان شاخص انتظارات تولید در ماه آینده بین تمامی گروه‌ها را با رقم 50 به نام خود ثبت کرده‌اند تا حداقل امیدها برای پایداری وضعیت تولید و فروش محصولات برای ماه آینده (فروردین 1398) نیز در این گروه صنعتی حفظ شود.

صنایع تولید وسایل نقلیه و قطعات وابسته: «صنایع تولید وسایل نقلیه و قطعات وابسته» نیز با افزایش سرعت تأمین مواد اولیه کارخانه‌های خودروسازی و به‌تبع آن افزایش شاخص موجودی مواد اولیه در اسفندماه از یکسو و از سوی دیگر، افزایش بی‌سابقه شاخص میزان سفارشات جدید، توانست با بیشترین مقدار رقم کل شامخ در اسفندماه، رکورددار بخش صنعت باشد. این تحلیل نشان می‌دهد، خودروسازان و صنایع وابسته در این ماه، با داشتن کمترین شاخص به‌کارگیری نیروی انسانی (41.7)، بیشترین شاخص مدت‌زمان انجام و تحویل سفارش (56.3) و کمترین شاخص قیمت محصولات تولیدشده (50) نیز در بین تمامی گروه‌های صنعتی رتبه نخست را کسب کرده‌اند. چشم‌انداز ترسیم شده توسط مدیران این گروه صنعتی در قالب شاخص انتظارات تولید در ماه آینده مشخص شده که با رقم 39.6 نشان‌دهنده کاهش میزان تولید برای فروردین 1398 خواهد بود.

صنایع چوب، کاغذ و مبلمان: اما همان‌طور که از رقم شاخص انتظارات تولید در ماه آینده گروه «صنایع چوب، کاغذ و مبلمان» که در بهمن 1397 پیش‌بینی شده بود، بیشترین شاخص مقدار تولید (67.9)، میزان فروش (78.6) و مصرف حامل‌های انرژی (64.3) در اسفندماه و در بین تمامی گروه‌های صنعتی، به «صنایع چوب، کاغذ و مبلمان، اختصاص یافت. آنچه در این گروه حائز اهمیت است وضعیت شاخص انتظارات تولید در ماه آینده (فروردین 1398) است که کمترین میزان (21.4) رقم شاخص در بین کل گروه‌های صنعتی بوده (کاهش 25 واحدی نسبت به ماه قبل) و بیانگر پیش‌بینی کاهش شدید تولید توسط فعالان اقتصادی در این گروه برای فروردین‌ماه 1398 است.

    تحلیل شامخ اسفندماه 97

شامخ کل صنعت: عدد کل «شامخ صنعت» در اسفندماه برای اولین‌بار در 6 ماه گذشته بیشتر از 50 یعنی رقم 55.36 را ثبت کرده است. این عدد به مفهوم وضعیت رونق نسبی و رو به رشد صنعت در این ماه در مقایسه با ماه قبل از آن است. بنابراین صنایعی مانند «تولید وسایل نقلیه و قطعات وابسته»، «تولید ماشین‌آلات»، «تولید محصولات لاستیک و پلاستیک»، «تولید محصولات شیمیایی»، «تولید چوب، کاغذ و مبلمان»، «تولید محصولات نساجی»، «تولید محصولات فلزی»، «تولید مواد غذایی» و «تولید محصولات پالایشگاهی» به ترتیب بیشترین اثر را در بهبود شامخ در این ماه و سیر صعودی آن به عدد بالاتر از 50 داشته‌اند.

مقدار تولید محصولات: عدد «شامخ تولید» نیز روندی مشابه با عدد کلی شامخ طی این 5 دوره داشته است. پس از 3 دوره روند نزولی، این شاخص، در «دی، بهمن و اسفند» 97 روند افزایشی را ثبت کرده و برای دومین بار این شاخص در چند گروه صنعتی رقم بیشتر از 50 یعنی عدد 57.23 را کسب کرده که نشان‌دهنده وضعیت مطلوب تولید در این گروه‌های صنعتی در اسفندماه باشد. صنایع «تولید چوب، کاغذ و مبلمان»، «تولید و سائل نقلیه و قطعات وابسته»، «تولید ماشین‌آلات»، «تولید محصولات لاستیک و پلاستیک»، «تولید محصولات شیمیایی»، «تولید مواد غذایی»، «تولید محصولات فلزی» و «تولید محصولات نساجی» دارای عدد شامخ تولید بالاتر از 50 هستند. اما از آنسو، در اسفندماه، صنعت «تولید کانی غیرفلزی» کمترین میزان «شامخ تولید» را در میان صنایع مختلف به ثبت رسانده است.

سفارش‌های جدید: «شاخص سفارشات جدید» در این ماه نیز روند صعودی خود را طی کرده و برای دومین بار عدد شامخ بزرگ‌تر از 50 را در رقم 66.81 به ثبت رسانده است. نکته قابل‌توجه در این ماه این است که تمام صنایع منتخب در این ماه عدد «شاخص سفارشات جدید» بیشتر یا مساوی 50 را به ثبت رسانده‌اند که در بین آنها صنعت «تولید وسایل نقلیه و قطعات وابسته» بیشترین مقدار یعنی عدد 79.17 و صنعت «تولید پوشاک و چرم» کمترین عدد یعنی عدد 50 را به ثبت رسانده‌اند.

مدت‌زمان تحویل سفارش: عدد «شامخ مدت‌زمان تحویل سفارش» در این ماه پس از یک دوره نزولی، دوباره روند افزایشی را ثبت کرده و مانند دی‌ماه، به بالای 50 یعنی 50.52 رسیده است؛ اما همچنان بیشترین عدد شامخ این شاخص متعلق به دی‌ماه با عدد 52.46 بوده است. در بین صنایع منتخب، صنعت «تولید وسایل نقلیه و قطعات وابسته» بیشترین مقدار عدد شامخ را برای این شاخص به ثبت رسانده است.

موجودی مواد اولیه: پس از 2 ماه روند کاهشی عدد «شامخ موجودی مواد اولیه» در ماه‌های دی و بهمن، در اسفندماه اما «شامخ موجودی مواد اولیه» روند افزایشی را ثبت کرده؛ اما همچنان این عدد زیر 50 یعنی 39.96 است. صنایع از جمله «تولید و سائل نقلیه و قطعات وابسته»، «تولید چوب، کاغذ و مبلمان» و «تولید کانی غیرفلزی بیشترین» و صنعت «تولید مواد غذایی» کمترین میزان موجودی مواد اولیه در این ماه را به ثبت رسانده‌اند.

میزان به کارگیری نیروی انسانی: با توجه به اینکه عدد «شامخ میزان استخدام» در شش دوره گذشته همچنان کمتر از 50 بوده است، اما این شاخص در اسفندماه بیشترین مقدار نسبت به ماه‌های گذشته یعنی عدد 47.17 را ثبت کرده است. در بین صنایع منتخب، «صنایع نساجی» بیشترین عدد میزان استخدام یعنی 54.55 را به ثبت رسانده و صنایع «تولید وسایل نقلیه و قطعات وابسته» کمترین مقدار میزان استخدام را ثبت کرده است.

قیمت خرید مواد اولیه: روند صعودی عدد «شامخ قیمت خرید مواد اولیه» که از آذرماه شروع شده بود، در این ماه نیز همچنان روند صعودی خود را حفظ کرد اما این عدد از عدد شامخ مهرماه (87.57) کمتر و عدد 81.67 ثبت شده است. تمامی صنایع منتخب مانند ماه گذشته، عدد شامخ قیمت خرید مواد اولیه را عدد بالاتر از 50 ثبت کرده‌اند. صنعت «تولید محصولات پالایشگاهی» بیشترین و «تولید محصولات فلزی» کمترین میزان افزایش قیمت مواد اولیه را در این ماه تجربه کرده‌اند.

موجودی محصول نهایی در انبار: عدد «شامخ موجودی انبار کمترین» میزان خود را در اسفندماه به میزان 39.10 نسبت به پنج دوره گذشته به ثبت رسانده است. تغییرات در موجودی انبار با تأخیر با تغییرات تولید رابطه عکس دارند. در این 6 دوره نیز این رابطه برقرار است. صنعت «تولید کانی غیرفلزی» بیشترین عدد شامخ برای این شاخص یعنی 60.71 را به ثبت رسانده است. این صنعت در این ماه کمترین میزان تولید را نیز به ثبت رسانده است.

میزان صادرات کالا: پس از روند نزولی عدد «شامخ صادرات کالا» در دی‌ماه، نه‌تنها این عدد در اسفند روند صعودی خود را مشابه ماه گذشته تکرار کرد، بلکه بیشترین مقدار عدد شامخ را نیز در این ماه یعنی 49.33 نسبت به 5 دوره گذشته ثبت کرد. صنایع از جمله «تولید ماشین‌آلات»، «تولید محصولات لاستیک و پلاستیک»، «تولید محصولات پالایشگاهی»، «تولید محصولات نساجی»، «تولید کانی غیرفلزی»، «تولید محصولات فلزی» و «تولید پوشاک و چرم» بیشترین مقدار میزان صادرات کالا در این ماه (عدد شامخ بزرگ‌تر از 50) و صنایع از جمله «تولید مواد غذایی» و «تولید وسایل نقلیه و قطعات وابسته» نیز کمترین مقدار صادرات را در این ماه به ثبت رسانده‌اند.

قیمت محصولات تولیدشده:  این شاخص مانند ماه گذشته، روند صعودی خود را طی کرده و عدد بالاتر از 50 یعنی 62.83 را ثبت کرده است. عدد شامخ این شاخص در مهرماه به بیشترین حد خود (67.32) رسیده بود. در بین صنایع منتخب، «تولید محصولات نساجی» بیشترین و صنایع «تولید چوب، کاغذ و مبلمان» و «تولید وسایل نقلیه و قطعات وابسته» کمترین میزان عدد شامخ را برای این شاخص ثبت کرده‌اند.

مصرف حامل‌های انرژی: با افزایش میزان تولید در این ماه، عدد «شامخ مصرف حامل‌های انرژی» نیز به بیشترین مقدار خود در 6 دوره گذشته یعنی 55.74 رسیده است. صنایع «تولید چوب، کاغذ و مبلمان» و «تولید مواد غذایی» بیشترین و صنعت «تولید پوشاک و چرم» کمترین میزان مصرف حامل‌های انرژی در این ماه را به ثبت رسانده‌اند.

میزان فروش محصولات: عدد شامخ این شاخص برای اولین‌بار از 50 یعنی 63.65 را به ثبت رسانده است. این عدد با توجه به قرار گرفتن در ماه انتهای سال و افزایش تقاضا برای گروه زیادی از کالاها منطقی به نظر می‌رسد. در ضمن رشد 14.12 واحدی این شاخص نسبت به ماه گذشته بدین معنی است که برخی صنایع از جمله «تولید چوب، کاغذ و مبلمان»، «تولید وسایل نقلیه و قطعات وابسته»، «تولید محصولات نساجی»، «تولید محصولات فلزی» و «تولید محصولات لاستیک و پلاستیک»، شاهد افزایش بیشتری در میزان فروش محصولات خود در این ماه بوده‌اند.

میزان انتظارات تولید: شاخص انتظارات تولید در این ماه نه‌تنها روند نزولی خود نسبت به ماه گذشته را حفظ کرد، بلکه با عدد 39.40 به کمترین میزان خود در 6 دوره گذشته نیز رسید. این به معنی انتظارات منفی فعالان بخش صنعت برای ماه آینده (فروردین 1398) با توجه به تعطیلی‌های قابل‌توجه در روزهای ابتدایی سال جدید است. بااین‌وجود در بین صنایع منتخب، تنها صنعت «تولید کانی غیرفلزی» عدد 50 را ثبت کرده و بقیه صنایع عدد زیر 50 را ثبت کرده‌اند.