چراغ‌سبز طالبان به حضور زنان در مذاکرات صلح

گروه جهان|

برای نخستین‌بار در تاریخ مذاکرات طالبان، زنان نیز در تیم مذاکره‌کننده این گروه در گفت‌وگوهای صلح قطر حضور خواهند داشت. طالبان نگرشی به‌شدت محافظه‌کارانه نسبت به زنان و حقوق زنان دارد و به همین دلیل موافقت آنها با حضور زنان در گروه مذاکره‌کننده، اتفاقی بزرگ محسوب می‌شود.

به‌گزارش یورونیوز، این خبر در آستانه برگزاری دور جدید مذاکرات با هدف پایان دادن به جنگ 17ساله افغانستان اعلام شده است. قرار است این دور از گفت‌وگوها در روزهای ۱۹ تا ۲۱ آوریل در دوحه میان طالبان و گروهی از چهره‌های برجسته افغان از جمله سیاستمداران مخالف و فعالان جامعه مدنی برگزار شود. پیش از این نیز جلسه مشابهی فوریه میان دو طرف در مسکو برگزار شده بود.

ذبیح‌الله مجاهد سخنگوی طالبان، گفته در میان نمایندگان طالبان برای مذاکرات دوحه، زنان نیز حضور دارند. او نام این نمایندگان زن را اعلام نکرده اما گفته: «این زنان هیچ ارتباط فامیلی با اعضای ارشد طالبان ندارند، آنها افغان‌های عادی از درون و بیرون کشور هستند. زنانی که طرفدار و بخشی از مبارزات امارت اسلامی افغانستان هستند.» مجاهد گفته این زنان تنها در گفت‌وگوها با اعضای جامعه مدنی افغانستان همچنین نمایندگان سیاسی شرکت می‌کنند اما در مذاکرات اصلی با هیات امریکایی به ریاست زلمی خلیل‌زاد شرکت ندارند. اگرچه افغانستان کشوری عمیقا محافظه‌کار (به‌ویژه در مناطق روستایی) محسوب می‌شود اما از زمان سقوط حکومت طالبان در ۲۰۰۱، پیشرفت‌های زیادی در موضوع حقوق زنان در این کشور دیده شده است. به همین دلیل اکنون زنان از این نگرانند که با قدرت گرفتن دوباره طالبان، بسیاری از دستاوردها از بین برود. هنوز تاریخ برگزاری بخش اصلی مذاکرات صلح افغانستان با حضور زلمی خلیل‌زاد اعلام نشده و بنا بر اعلام وزارت خارجه امریکا، هیات امریکایی ترجیح می‌دهد که ابتدا نتایج گفت‌وگوهای «بین‌الافغانی‌» را ببیند.

زلمی خلیل‌زاد از سوی واشنگتن وظیفه دارد که گفت‌وگوها با طالبان را با هدف رسیدن به توافقی با این گروه افراطی ادامه دهد و همچنین با اتخاذ تدابیری مانع از آن شود که القاعده یا دیگر گروه‌های افراطی از افغانستان به عنوان محیطی مساعد برای انجام حملات خود استفاده کنند. او همچنین در تلاش است با برقراری مذاکرات میان گروه‌های مختلف افغان، زمینه‌های لازم برای برقراری آتش‌بس میان کابل با طالبان را فراهم آورد و نقشه راهی برای آینده سیاسی افغانستان ترسیم کند. چگونگی خروج نیروهای خارجی از افغانستان محور دیگری این گفت‌وگوهاست.  نشریه فارن پالسی درباره چشم‌انداز این مذاکرات نوشته: سه سناریوی احتمالی در پیش است. سناریوی ایده‌آل کابل، مذاکره مستقیم طالبان با آن خواهد بود. دولت معتقد است که نظام سیاسی فعلی از انحصار قانونی برای استفاده از قدرت برخوردار است و طالبان باید این انحصار را بپذیرد. دولت پیش‌تر هم در ۲۰۱۶ معاهده صلح را با حزب اسلامی- یک گروه شبه‌نظامی- امضا کرده است. با اینکه مقایسه طالبان و حزب اسلامی با توجه به بزرگی و نفوذ میدانی آن ممکن نیست، اما حزب اسلامی در بسیاری از باورهای طالبان شریک است و علیه دولت افغانستان می‌جنگید.

طالبان اما تمایلی به گفت‌وگو یا مذاکره با دولت فعلی افغانستان ندارد. آنها دولت کنونی را غیرمشروع می‌دانند. استدلال طالبان این است که بیش از ۵۰درصد خاک کشور را کنترل می‌کند و از این جهت باید در مرکز قدرت باشد.

طالبان احساس می‌کنند که تعامل اخیر آنها با ایالات متحده و سایر بازیگران بین‌المللی نیز به آنها به‌لحاظ سیاسی اهمیت و توان داده است. تصمیم واشنگتن به خروج احتمالی نیروهایش از افغانستان نیز بیشتر از پیش روحیه و اعتماد به نفس آنها را تقویت کرده است. با اینکه طالبان بطور عمومی اعلام کرده‌اند که به‌دنبال قبضه قدرت نیستند اما در حالت ایده‌آل، خواهان پیوستن مردم به آنها در تشکیل حکومت بعدی از طریق یک توافق سیاسی هستند. این امر در نشست مسکو که نزدیک به ۵۰ تن از نخبگان سیاسی سرشناس افغانستان و ۱۵عضو طالبان با هم دیدار کردند، آشکار بود و به طالبان مشروعیت سیاسی بیشتری بخشید.

سناریوی سوم که بیشترین شانس موفقیت را دارد، این است که دولت و نماینده رهبری سیاسی افغانستان و حتی مخالفان اشرف غنی جبهه‌ای واحد را برای مذاکره با طالبان تشکیل دهند. این جبهه نه‌تنها باید از دولت بلکه جامعه‌ مدنی، جوانان و مهم‌تر از همه زنان نمایندگی کند. به‌اعتقاد ناظران، سناریوی سوم کلیدی برای عبور از بن‌بست کنونی و نیز مکمل آنچه ایالات متحده فعلا در پی آن است خواهد بود، زیرا مسائل بسیاری وجود دارد که طالبان تنها با افغان‌ها درباره آن مذاکره خواهند کرد. اگر مذاکرات امریکا بدون موافقیت داخلی افغانستان پیش رود، یا مذاکرات واشنگتن و طالبان شکست می‌خورد یا خروج نیروهای امریکایی به عنوان شکست و تسلیم‌ کردن افغانستان به طالبان دیده می‌شود.

فارن پالسی نوشته: «گفت‌وگوهای امریکا با طالبان می‌تواند به عنوان اهرم فشاری برای تشویق طالبان به کوتاه‌آمدن و توافق درباره مسائل مهم از جمله کاهش خشونت برای گفت‌وگوهای بین‌الافغانی استفاده شود. واشنگتن می‌تواند روی گام‌های مشخصی اصرار کند که طالبان باید براساس آن عمل کنند. این فرصت نباید از دست برود. دولت افغانستان هم باید با رهبران سیاسی، چهره‌های قبیله‌ای و مذهبی تاثیرگذار، زنان و جوانان برای ایجاد یک تیم مذاکره‌کننده ملی همکاری کند.»