فرصت‌هایی که سوزانده نمی‌شوند

بهاره فلاحی |

مقدمه

گردشگری پزشکی می‌تواند به عنوان مسافرت از کشورهای خود به کشورهای مختلف به‌منظور درمان تعریف شود، چراکه این کشورها دسترسی بهتر به مراقبت‌های بهداشتی، کیفیت بالاتر و قیمت‌های پایین‌تر را دارند. گرچه هدف اصلی معمولا درمان پزشکی است، اما می‌تواند شامل فعالیت‌های تفریحی و آرامش‌بخش و همچنین درمان پزشکی نیز باشد. ازآنجایی‌که گردشگری پزشکی عموماً به علت الزامات ناشی از مشکلات بهداشتی ایجاد می‌شود، از سایر انواع گردشگری جدا می‌شود. افزایش هزینه‌های مراقبت‌های بهداشتی و جهانی‌ شدن مراقبت‌های بهداشتی نیز می‌تواند به عنوان دلیل اصلی افزایش گردشگری پزشکی در سطح جهان نشان داده شود. درمان‌های انجام‌شده در مقصد گردشگری پزشکی معمولاً فراتر از مراقبت‌های بهداشتی و پرداخت از جیب است. . سفر برای سلامتی چیزی جدید نیست؛ بااین‌حال، تفاوت‌های مهمی در معنای آن نسبت به گذشته ایجادشده است. درگذشته، افراد ثروتمند به‌منظور درمان پیشرفته به کشورهای توسعه‌یافته سفر می‌کردند، اما در سال‌های اخیر، مسیر سفر بیشتر تغییر کرده است. در مفهوم جدید گردشگری پزشکی، افراد طبقه متوسط شروع به رفتن به کشورهای درحال‌توسعه برای درمان باکیفیت بالا و هزینه‌های پایین‌ترکرده‌اند. گرچه نوع قدیمی گردشگری پزشکی همچنان اهمیت خود را حفظ کرده است، روند جدید گردشگری بر اقتصاد کشور به دلیل بهبود فناوری و حمل‌ونقل موثر است. گردشگری پزشکی به عنوان یک صنعت مقرون‌به‌صرفه شناخته‌شده است زیرا هزینه مراقبت‌های پزشکی موثرترین دلیل آن است. بااین‌حال، علاوه بر کاهش هزینه‌ها، مردم به دلایل مختلف مانند کاهش زمان انتظار برای درمان می‌توانند سفر کنند؛ و داشتن خدمات مراقبت‌های بهداشتی باکیفیت بالا و درمان‌هایی که توسط سیستم بیمه پوشش نمی‌شود. بعضی از بیماران نیز به دلیل روش‌های پزشکی که در کشور خودشان ارایه نمی‌شوند ترجیح می‌دهند سفر کنند و در کشور دیگری خدمات را دریافت کنند. سفرهای جراحی که با اهداف زیباشناختی انجام می‌شود نیز بخش مهمی از گردشگری پزشکی را تشکیل می‌دهند. این نوع مداخلات جراحی معمولا توسط سیستم‌های بیمه‌ای پوشش داده نمی‌شود. افرادی که می‌خواهند از عمل‌های زیبایی بهره‌مند شوند معمولا برای خدمات ارزان و باکیفیت بالا در کشورهای دیگر تلاش می‌کنند. همچنین بیان‌شده است که روش‌های درمان جایگزین دلیل دیگری برای گردشگری پزشکی در برخی از کشورها مانند هند است.  گردشگری پزشکی همچنین دارای مزایای بیشتری است. به عنوان‌مثال، نسبت پزشک به بیمار و پرستار به بیماران به‌طورکلی بالاتر از کشورهای میزبان است و اتاق‌های راحت و اقامت نیز برای گردشگران پزشکی در دسترس هستند.. گردشگری پزشکی که حدود 60 میلیارد دلار برای اقتصاد جهانی درآمد ایجاد کرده است، نقش مهمی در اقتصاد کشورهای درحال‌توسعه ایفا می‌کند. هند، تایلند، تایوان و برخی از کشورهای درحال‌توسعه پیشرفت بزرگی در صنعت گردشگری پزشکی با حمایت مشترک از بخش‌های عمومی و خصوصی داشته‌اند. درنتیجه این تلاش‌ها، صنعت گردشگری پزشکی اثرات مهمی برای اقتصاد این کشورها داشته است. ازآنجاکه گردشگری پزشکی فصلی نیست در مقایسه با برخی از انواع گردشگری، اثر مثبت آن را می‌توان در طول سال نشان داد. گردشگری پزشکی همچنین با بعضی از صنایع و بخش‌ها مانند آژانس‌های مسافرتی، مهمان‌نوازی، هواپیماها، داروها، غذا و غیره مرتبط است. برخی از مواردی که در گردشگری پزشکی حائز اهمیت هستند عبارتند از:

- ازآنجایی‌که پزشکان تحصیلکرده می‌توانند به عنوان پایه ساختمانی از گردشگری پزشکی برای کشورهای درحال‌توسعه معرفی شوند، انتخاب پزشک از اهمیت حیاتی برخوردار است. - به عنوان مسائل ارتباطی می‌تواند به همان اندازه که کیفیت درمان مهم است، خدمات مترجم آژانس‌های گردشگری پزشکی و بیمارستان‌ها و کارکنان چندزبانه بیمارستان‌ها نقش کلیدی را ایفا کنند. - دوره‌های نقاهت بیماران نیز برای سلامتی بیماران اهمیت زیادی دارند. به همین علت، مشکلات پیگیری و خطر عوارض بعد از بازگشت به کشور خود، خطرات متعددی را ایجاد می‌کنند که باید موردتوجه قرار گیرند.

   گردشگری پزشکی در ترکیه

یک دهه قبل، سازمان‌های بهداشت عمومی و دولتی در صنعت مراقبت‌های بهداشتی ترکیه غالب بودند. پس از سال 1990، سرمایه‌گذاری‌های بخش خصوصی در صنعت مراقبت‌های بهداشتی رشد و پیشرفت چشمگیر داشته است. این دوره گذار توسط پزشکان تحصیل‌کرده و واجد شرایط و سایر کارکنان بهداشتی حمایت گردید و از طریق تأیید اعتبار سازمان‌های مراقبت‌های بهداشتی توسط سازمان‌های استاندارد بین‌المللی تقویت شد. دوره گذار برای خدمات بیمارستانی محلی و خارجی به خدمات بهداشتی باکیفیت بالا و مقرون‌به‌صرفه‌تر تبدیل‌شده است. درنتیجه، ترکیه به مقصد گردشگری پزشکی تبدیل‌شده است که طی یک سال (سالانه) 40، 000 گردشگر پزشکی را از سراسر جهان (Istanbul Health Tour Service) میزبانی کرده است. درحالی که ترکیه به عنوان یکی از مقاصد گردشگری پزشکی مطرح است در میان اهداف کلیدی گردشگری پزشکی توسط مقامات بین‌المللی به‌ویژه در موارد زیر به عنوان یکی از مقاصد مهم گردشگری هست: پیوند عضو و مغز استخوان، قلب و عروق و جراحی قلب، انکولوژی، گاما چاقو، لقاح آزمایشگاهی، ارتوپدی، جراحی ستون فقرات، جراحی پلاستیک، خدمات دندانپزشکی، چشم‌پزشکی.

   مسائل حقوقی

مقاصد گردشگری پزشکی مانند هند و تایلند به اهمیت گردشگری پزشکی اهمیت می‌دهند و سازمان گردشگری پزشکی ملی را برای حمایت از گردشگری پزشکی تأسیس کردند.. بعضی از کشورها در حال آماده‌سازی برنامه‌های قانونی و استراتژیک برای تسریع گردشگری هستند. ترکیه یکی از این کشورها در صنعت گردشگری پزشکی است که توسط قوانین و انگیزه‌های دولتی حمایت می‌شود. برخی از سازمان‌های عمومی مانند وزارت بهداشت، وزارت مالیه و وزارت اقتصاد تعدادی از مقررات مربوط به حمایت از گردشگری پزشکی را تهیه‌کرده‌اند. اتحادیه اروپا نیز دستورالعمل در مورداستفاده از حقوق بیمار در مراقبت‌های بهداشتی مرزی را پذیرفت که موجب تسهیل تحرک بیماران در میان کشورهای عضو در سال 2011 گردید و تا 25 اکتبر 2013 در کشورهای عضو موثر بود. این دستورالعمل حقوق بیماران را روشن نمود و اطلاعات در مورد دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی دریکی دیگر از کشورهای عضو اتحادیه اروپا و بازپرداخت آن را فراهم نمود. ترکیه با تأثیر اصلاحات انجام‌شده درروند عضویت در اتحادیه اروپا، بازسازی و تحولات قابل‌توجه و جامع را تجربه کرده است و دستاوردهای قابل‌توجهی را به دست آورده است. پس از پذیرش عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا، این نیز بطور مثبت در توسعه گردشگری پزشکی در ترکیه تأثیرگذار بود. ازآنجاکه، با اجرای این دستورالعمل، مزیت رقابتی ترکیه به عنوان یک جایگزین گردشگری پزشکی در میان کشورهای عضو اتحادیه اروپا بسیار بیشتر خواهد شد.

   خدمات مراقبت‌های بهداشتی باکیفیت بالا

و اعتباربخشی سازمان‌های بهداشتی

در دهه گذشته، بسیاری از امکانات بهداشتی در ترکیه وجود دارد و بسیاری از آنها مجهز هستند و از فنّاوری بالا استفاده می‌کنند و منابع انسانی شایسته دارند. بیمارستان‌های خصوصی بخش قابل‌توجهی از این امکانات را تشکیل می‌دهند و خود را باکیفیت جهانی و فعالیت‌های درجه اول‌شان ثابت کرده‌اند. پشتیبانی دولت ترکیه نقش مهمی در موفقیت بخش خصوصی ایفا می‌کند. مراکز بهداشتی درمانی ترکیه اغلب در همکاری با سازمان‌های شناخته‌شده بین‌المللی نظیر جان هاپکینز و دانشکده پزشکی هاروارد کار می‌کنند. ترکیه همچنین توانایی آموزش منابع انسانی خود را دارد که برای صنعت سلامت موردنیاز است. در بیش از 70 دانشکده پزشکی، همچنین دانشجویان خارجی و محلی را آموزش می‌دهد. ترکیه همچنین دارای بسیاری از پزشکانی است که از دانشکده‌های بین‌المللی معتبر فارغ‌التحصیل شده‌اند. ترکیه همچنین اهمیت زیادی برای روند استانداردسازی و تأیید اعتبارات خدمات بهداشتی و درمانی دارد. گرچه سازمان‌های معتبر ترکیه عمدتاً از سازمان‌های خصوصی تشکیل‌شده‌اند، وزارت بهداشت همچنین روند استانداردسازی و اعتباربخشی را برای سازمان‌های بهداشت عمومی آغاز کرده است. تعداد سازمان‌های مراقبت‌های بهداشتی معتبر ترکیه در سال 2012 به 48 رسید و ترکیه در میان سه کشوری است که بیشتر سازمان‌های معتبر دنیا رادارند.

   امکانات حمل‌ونقل به مقصد گردشگری پزشکی ترکیه

امکانات حمل‌ونقل مقصدهای گردشگری در توسعه گردشگری پزشکی اهمیت حیاتی دارند. می‌توان گفت که فناوری حمل‌ونقل و اطلاعات، ستون فقرات گردشگری پزشکی است. خطوط هوایی ترکیه که بهترین خطوط هوایی در اروپا و شرکت‌های هواپیمایی آن دارای رتبه هفتم در جهان است. هواپیمایی ترکیه دارای پرواز به بیش از 200 مقصد در سراسر جهان است. شرکت هواپیمایی ترکیه همچنین بسته پشتیبانی برای سازمان فعال در بخش گردشگری پزشکی در ترکیه ارایه کرده است. این بسته پشتیبانی، تخفیف ویژه و انگیزه‌های ویژه‌ای برای بیماران را در اختیار آنها قرار می‌دهد. ترکیه همچنین دارای برخی شرکت‌های هواپیمایی است و بسیاری از شرکت‌های هواپیمایی بین‌المللی به مقصد گردشگری پزشکی (به‌ویژه استانبول) ترکیه سفر می‌کنند. برتری جغرافیایی ترکیه نقش مهمی در انتخاب مقصد شرکت‌های هواپیمایی برای پروازهای آن بازی می‌کند. همه این فرصت‌ها سفر به ترکیه را برای گردشگران پزشکی آسان‌تر و مقرون‌به‌صرفه‌تر می‌کند. به عنوان یکی دیگر از پیشرفت‌های مهم در افزایش گردشگری پزشکی، وزارت امور خارجه جمهوری ترکیه توافقنامه لغو ویزا را با بسیاری از کشورها امضا کرد. این امر هزینه حمل‌ونقل را کاهش داد و باعث شد که بیماران ترکیه را انتخاب کنند تا درمان‌های پزشکی را دریافت کنند و از فرصت‌های دیگر کشور بهره‌مند شوند.

  پوشش رسانه‌ای و حمایت از گردشگری پزشکی

پوشش رسانه‌ای یکی دیگر از مولفه‌های مهمی برای گردشگری پزشکی است. . با تلاش‌های مشترک وزارت بهداشت، وزارت فرهنگ و گردشگری، وزارت اقتصاد، وزارت مالیه و برخی از ابتکاراتی مانند هیات‌مدیره ارتباطات خارجی (DEIK)، انجمن بیمارستان‌های معتبر ترکیه به‌منظور ارتقای ترکیه به عنوان یک مقصد گردشگری پزشکی، گردشگران پزشکی را از سراسر جهان جذب کرده است.

وزارت بهداشت در سال 2010، واحد بهداشت و درمان را در برداشت و یکی از بخش‌های آن، بخش گردشگری پزشکی است. در این بخش، واحد بیماران خارجی و خدمات ترجمه در چهار زبان در 40 بیمارستان عمومی فعال شد.. وزارت فرهنگ و گردشگری کمیته گردشگری پزشکی را تأسیس کرد. وزارت اقتصاد مقرراتی را برای ارزیابی گردشگری پزشکی در محدوده صادرات معین نمود. این مقررات همچنین شامل فعالیت‌های تبلیغاتی سازمان‌های گردشگری پزشکی می‌شود. همچنین وب‌سایتی (www.healthinturkey.org) برای ترویج گردشگری پزشکی در ترکیه تأسیس شد. آژانس‌های توسعه همچنین از برخی پروژه‌ها درزمینه گردشگری پزشکی حمایت می‌کنند.

   معایب گردشگری پزشکی در ترکیه

به دلیل تفاوت در کیفیت خدمات درمانی و ازلحاظ سطح توسعه در میان مناطق گوناگون، گردشگری پزشکی در سراسر کشور گسترش نیافته است؛ بنابراین، توسعه در برخی از مناطق محدود است. در برخی از مناطق ترکیه، مردم محلی مناطق دیگر را برای خدمات بهتر بهداشتی و درمانی ترجیح می‌دهند. بنابراین لازم است اقدامات و کارهای ضروری، مقررات و حمایت و انگیزه در مناطق کمتر توسعه‌یافته انجام گیرد. فقدان منابع انسانی واجد شرایط، مشکل رایج در اهداف گردشگری پزشکی است. بااین‌حال، ترکیه دارای بیش از 70 دانشکده پزشکی و تعداد زیادی از مدارس حرفه‌ای در زمینه بهداشت و درمان است. آنها دارای آموزش جهانی در سطح جهانی هستند و همچنین دانشجویان زیادی از کشورهای خارجی را جذب کرده‌اند. علاوه بر پزشکانی که در ترکیه تحصیل‌کرده‌اند، پزشکان بسیاری نیز توسط دانشگاه‌های بین‌المللی آموزش‌دیده‌اند که درزمینه پزشکی خوب هستند. بااین‌وجود، بخش دولتی نیز با مشکلات مربوط به منابع انسانی در ترکیه مواجه است. سازمان‌های مراقبت‌های خصوصی پزشکان واجد شرایط را جذب می‌کنند و درنتیجه سازمان‌های بهداشت عمومی با کمبود پزشکان مواجه می‌شوند.

   نتیجه‌گیری

صنعت گردشگری پزشکی در حال افزایش در سراسر جهان است. درحالی که پیشرفت‌های موردنیاز برای بهره‌مند شدن از مزایای گردشگری پزشکی انجام می‌شود، نباید اقدامات لازم در برابر عوارض جانبی گردشگری پزشکی نادیده گرفته شود. زیرساخت‌های نظارتی و فناوری باید آماده باشند تا مردم محلی را از معایب گردشگری پزشکی حفظ کنند. ترکیه به دلیل سازمان‌های معتبر، پزشکان واجد شرایط و با تحصیلات عالی، زیرساخت‌های فناوری مدرن، برتری جغرافیایی و اقلیمی و زیبایی‌های طبیعی و تاریخی، یکی از بزرگ‌ترین مراکز گردشگری پزشکی جهان است. ترکیه با حمایت مشترک دولت و بخش خصوصی به‌منظور ارایه خدمات پزشکی باکیفیت و ارزان برای شهروندان و گردشگران پزشکی خود، در این راستا پیشرفت می‌کند. وزارت بهداشت جمهوری ترکیه اهمیت زیادی برای اعتباربخشی سازمان‌های بهداشت و درمان خصوصی و دولتی دارد. امروز، ترکیه فعالیت‌های تبلیغاتی بیشتری نسبت به گذشته داشته است تا خودش را به عنوان یک مرکز گردشگری پزشکی معرفی کند و بخش دولتی و خصوصی باهم کار می‌کنند تا گردشگران پزشکی بیشتری جذب شوند. بااین‌وجود امکان‌پذیر نیست که این تلاش‌ها در زمان کوتاهی نشان داده شود. برای دستیابی به نتایج مطلوب، این پیشرفت‌ها باید ادامه یابد و مدیریت گردشگری پزشکی باید پایدار باشد. منبع: شمس