چالش مارشال «شی»

گروه جهان|

 مائو تسه‌تونگ رهبر انقلابی چین، 1938 در اواسط روند به قدرت رساندن حزب کمونیست چین نوشت: «هر کسی که ارتش داشته باشد، قدرت دارد.»‌

شی جین‎پینگ آخرین خلف مائو این گفته را به‌خوبی درک کرده و به کار گرفته است. او ضعف‌ها را پوشانده و در قامت فرمانده کل قوا، کنترل دو میلیون نظامی ارتش آزادیبخش چین را برعهده گرفته است. از زمان رهبری ارتش توسط مائو در جنگ‌های داخلی 1949 که به تاسیس جمهوری خلق چین انجامید، این بزرگترین ارتشی است که این کشور داشته است.

رویترز سه‌شنبه در گزارشی اختصاصی درباره افزایش نفوذ نظامی چین در آسیا نوشته: «شی» روند تغییر ارتش چین از یک نیروی کلاسیک مبتنی بر توان زمینی به یک ارتش قدرتمند دریایی را تسریع کرد. او بروکراسی نظامی عصر مائو را کنار گذاشت و گروهی از فرماندهان را تعیین کرد که به‌طور مستقیم از خودش دستور می‌گیرند.

 رهبری عملیات نیروهای دریایی، موشکی، هوایی، زمینی و سایبری از ساختار اداری و آموزشی در این کشور جدا شده‌اند که بنا به‌گفته برخی از تحلیل‌گران چینی و غربی، نوعی گرته‌برداری از ساختار ارتش در ایالات متحده است.

انقلاب رهبری چین تنها در ساختار ارتش آزادی‌بخش چین نبوده است. شی جین‌پینگ دست به سلسله اقداماتی زده که نه تنها نظم حاکم بر چین را تغییر داده بلکه نظم حاکم بر روابط بین‌الملل را نیز تحت تاثیر قرار داده است. او دستورالعمل‌های دنگ شیائوپینگ ملقب به معمار اصلاحات چین را مبنی بر این‌که این کشور باید قدرت خود را پنهان کند و مترصد فرصت مناسب باشد، کنار گذاشت. از نظر «شی» بازی انتظار به سر آمده است. شی در سخنرانی‌هایش به «رویای چینی» اشاره می‌کند، جایی که ملتی باستانی از خاکستر تحقیر تهاجم‌های خارجی برمی‌خیزد و جای خود را به‌عنوان قدرت برتر در آسیا بار دیگر به دست می‌آورد. نشانه‌های این سیاست را در تلاش برای افزایش قدرت نرم چین هم می‌توان دید: برنامه چند میلیارد دلاری «کمربند و جاده» با هدف ایجاد یک تجارت جهانی و شبکه زیرساختی با محوریت چین، و طرح «ساخت چین 2025» برای تبدیل کردن این کشور به غول تولیدی در عرصه فناوری‌های پیشرفته در این راستاست.   

اما جسورانه‌ترین اقدام شی، تلاش او برای گسترش قدرت سخت چین از طریق بازسازی ارتش آزادیبخش است؛ بزرگترین نیروی نظامی جهان. هسته اصلی دیدگاه شی در تجدید حیات ارتش این است که چنین سازمانی باید وفادار، عاری از فساد و آماده مبارزه و پیروزی باشد. تلاش شی برای توسعه قدرت و نفوذ چین در خارج همزمان با پیشبرد بازی قدرت در داخل بوده است. بنا بر اعلام رسانه‌های دولتی چین، شی جین‌پینگ بیش از 100 ژنرال را به اتهام فساد یا وفادار نبودن تسویه کرده است.   

نمایش آشکار او برای افزایش اختیاراتش زمانی بود که تلویزیون دولتی مجموعه مستندی را درباره قدرت نظامی ارتش آزادی‌بخش چین پخش کرد. در یکی از قسمت‌های این برنامه، مردی مسن در دادگاه نظامی به‌عنوان متهم دیده می‌شود. او «جیو بوشیونگ» ژنرال سابق و یکی از کسانی است که توسط شی از ارتش تسویه شده است. او که متهم به رشوه‌خواری شده اعترافاتش را از روی برگه‌ای که در دست دارد، می‌خواند. جیو چنین می‌گوید: «رفتار کمیته مرکزی ارتش با من کاملا درست بود. باید به گناهانم اعتراف کنم و مسوولیت اقدامات خود را برعهده بگیرم.» جیو در نهایت به حبس ابد محکوم شد.

رویترز در ادامه گزارش خود به چگونگی پیشرفت سریع ارتش چین در دوره شی جین‌پینگ پرداخته و این‌که نظامیان شی چطور توانستند به سرعت جای قدرت نظامی ایالات متحده در آسیا را بگیرند. در بخش‌هایی از این گزارش آمده: تنها در دو دهه چین موشک‌هایی را ساخته که با نمونه‌های آمریکایی خود رقابت کرده یا حتی عملکرد بهتری از آن‌ها دارند. شرکت کشتیرانی چین توانسته در همین مدت بزرگترین نیروی دریایی جهان را ایجاد کند به‌طوری که اکنون کنترل شرق آسیا را کاملا در اختیار دارد. پکن اکنون می‌تواند موشک‌های حامل کلاهک‌های هسته‌ای خود را از زیردریایی‌های مسلط  به تجهیزات موشک‌های بالستیک پرتاب کند. همچنین ارتش آزادی‌بخش چین حضور خود را در دریای جنوبی چین به‌طور گسترده‌ای تقویت کرده و حتی آماده شده تا در صورت نیاز با توسل به زور بار دیگر تایوان را به خاک چین بازگرداند.

از 5 قرن پیش و زمانی که تجار پرتغالی برای نخستین بار به سواحل چین رسیدند، این کشور دارای ارتشی است که بر آب‌های دریایی خود احاطه کامل دارد.

مناقشه میان چین و ایالات متحده در این آبها می‌تواند به‌شدت ویرانگر و خونین باشد؛‌به‌ویژه مناقشه بر سر تایوان. از آنجایی که چند دهه از پایان جنگ سرد می‌گذرد، هیچ تضمینی وجود ندارد که آمریکا این بار نیز پیروز شود. گری روجهد استراتژیست دفاعی دولت ترامپ نوامبر گفته بود: «ایالات متحده می‌تواند بازنده باشد. ما واقعا در مرحله سرنوشت‌سازی از تاریخ قرار داریم.»  

گری روجهد می‌گوید روشن است که شی جین‌پینگ قصد دارد به عصر سلطه ایالات متحده در آسیا پایان دهد. او سه‌شنبه به مناسبت هفتادمین سال تاسیس نیروی دریایی چین با اشاره ضمنی به سیاست‌های آمریکا در آسیا گفت: «کشور‌ها نباید یکدیگر را به استفاده از زور تهدید کنند. مردم چین خواهان صلح هستند و با جدیت مسیر توسعه صلح‌آمیز را دنبال می‌کنند.

هدف چین برای مطرح کردن ایجاد مشترک جاده ابریشم دریایی در قرن بیست‌ویکم، پیشبرد اتصال و همکاری عملی در زمینه‌های مختلف، پیشبرد توسعه سبز اقتصادی و پیوند فرهنگ دریایی و افزایش رفاه دریایی است.»