کاغذ و تنباکو پیشران تورم تولید‌کننده

گروه اقتصاد کلان|

آمارها نشان می‌دهند زمستان سال گذشته روزهای سختی بر تولیدکنندگان بخش صنعت و معدن گذشت، تورم 64.6 درصدی بخش صنعت و بیش از 41 درصدی بخش معدن گواهی است بر دشواری‌هایی که تولیدکنندگان از آغاز سال 97 با آن دست به گریبان بودند و آن‌طور که پیش‌بینی‌های صندوق بین‌المللی پول می‌گوید تا پایان سال 98 شیب تورم همچنان افزایشی خواهد بود. فشار تحریم‌ها هم‌اکنون به شکل کامل خود را در اقتصاد کشور نشان می‌دهد به گونه‌ای که تولید محصولات از توتون و تنباکو که در چهار فصل سال 96 کاهش قیمت داشت به یک‌باره در زمستان 97 نسبت به زمستان 96 رکورد شکنی کرد و 212.8 درصد افزایش یافت.

شاخص قیمت تولیدکننده بخش صنعت در فصل زمستان ١٣٩٧ به عدد ٤٧٩,٩ رسید که نسبت به فصل قبل ١٤.١ درصد و شاخص فصل مشابه سال قبل ٨٩.٢ درصد افزایش داشته است. درصد تغییرات متوسط شاخص کل بخش صنعت در چهار فصل منتهی به فصل زمستان سال ١٣٩٧ نسبت به متوسط شاخص در چهار فصل منتهی به فصل زمستان سال قبل معادل ٦٤.٦ درصد بوده که نسبت به تورم چهار فصل منتهی به فصل پاییز سال سال گذشته ٤٧.٣ درصد، افزایش داشته است. این در حالی است که نرخ تورم کل زمستان نسبت به تورم سال که حدود 28 درصد بوده بیش از دوبرابر بیشتر بوده است. این می‌تواند تا حدود زیادی به اشتغال در کشور آسیب بزند. صنعت به تنهایی سهمی در حدود 32 درصد بازار کار ایران را داراست و این در حالی است که بخش خدمات هم با سهم بیش از 50 درصدی از بازار کار رابطه مستقیمی با بخش صنعت دارد؛ بخشی از بخش خدمات به واردات مرتبط است که با توجه به افزایش قیمت ارز، تاثیرپذیری دارد و بخشی دیگر با صنعت مرتبط است که این امر نشانگر آن است که با منفی شدن نرخ رشد بخش صنعت مشاغل این بخش نیز می‌تواند با ریزش مواجه شود. در مقابل دولتی‌ها اغلب از ایجاد یک میلیون شغل در سال جاری خبر می‌دهند. به‌طور مثال محمد باقر نوبخت، رییس سازمان برنامه و بودجه اخیرا این وعده را داده است. بررسی‌ها نشان می‌دهند در سال جاری هم رشد منفی اقتصاد افزایش خواهد یافت و هم نرخ تورم. صندوق بین‌المللی پول، نرخ تورم را حدود 38 درصد و نرخ رشد اقتصادی را منفی هشت درصد اعلام کرد. اخیرا نیز یکی از مسوولان این صندوق نسبت به نوسانات سال جاری در اقتصاد ایران هشدار داد و احتمال رشد نرخ تورم تا 50 درصد را هم ناممکن ندانست.

    تنباکو و کاغذ پیشران تورم صنعت

در میان زیربخش‌های اصلی صنعت بیشترین تورم نقطه به نقطه را تولید محصولات از توتون و تنباکو سیگار با نرخ 212.8 درصدی تجربه کرده و پس از آن تولید کاغذ و محصولات کاغذی تورمی 146.5 درصدی داشته است. این در حالی است که تورم محصولات مرتبط با توتون و تنباکو در چهار فصل سال 96 به ترتیب منفی 10.4 و سه فصل پی در پی منفی 1.3 درصد بود. نرخ تورم تولیدات کاغذی نیز در زمستان 94 منفی بود و از آن زمان تا بهار 97 همواره تورمی تک رقمی را تجربه می‌کرد. تورم نقطه به نقطه تولید محصولات فلزی فابریکی جزو ماشین آلات هم در زمستان امسال به 119.3 درصد رسید حال آنکه در تمام مدت سال‌های 95 و 96 تورم این بخش همواره تک رقمی بوده است. صنایع تولید زغال سنگ پالایشگاه‌های نفت، تولید سایر وسایل حمل و نقل، تولید ابزار پزشکی، اپتیکی، ابزار دقیق و انواع ساعت به ترتیب با نرخ 110، 107 و 105 در رتبه‌های بعدی قرار دارند. هر چند باید توجه داشت تاثیر هر کدام از این بخش‌ها بر نرخ تورم کلی صنعت برابر با یکدیگر نیست.

در یکی از زیر بخش‌های مهم، شاخص قیمت تولیدکننده در زیر بخش صنایع تولید زغال‌سنگ پالایشگاه‌های نفت با ١٢,٦ درصد افزایش نسبت به فصل قبل از عدد ٤٧٨.٠ به ٥٣٨.٢ رسید و بیشترین تاثیر در افزایش شاخص کل فصل زمستان را داشته است. رشته فعالیت تولید فرآورده‌های نفتی تصفیه شده بیشترین تاثیر را در افزایش شاخص این زیر بخش داشته است. به همین اعتبار می‌توان گفت هزینه انرژی تولیدات کارخانه‌ای در ایران به تنهایی در سه ماهه پایانی سال گذشته بیشترین سهم را در افزایش حدود 65 درصدی تولید داشتند.

شاخص قیمت تولیدکننده تولید فلزات اساسی با ٢٥,٢ درصد افزایش نسبت به شاخص فصل قبل که 370.9 و رسیدن به عدد ٤٦٤.٤، رتبه دوم تاثیرگذاری را در افزایش شاخص کل فصل زمستان داشته است. رشته فعالیت‌های تولید محصولات اولیه آهن و فولاد با ٢٧.٧ درصد، تولید محصولات اساسی آلومینیومی با ٣٥.٨ درصد و تولید محصولات اساسی مسی با ٦.٢ درصد افزایش نسبت به فصل قبل به ترتیب بیشترین تاثیر را در افزایش شاخص این بخش داشته است.

در فصل مورد بررسی، شاخص قیمت تولیدکننده تولید وسایل نقلیه موتوری، تریلر و نیم تریلر با ٢٥,٢ درصد افزایش نسبت به شاخص فصل قبل که ٣٢١.٧ بود، و رسیدن به عدد ٤٠٢.٧، رتبه سوم تاثیرگذاری را در افزایش شاخص کل تولیدکننده بخش صنعت داشته است. رشته فعالیت‌های تولید وسایل نقلیه موتوری با ٢٧.٦ درصد، تولید بدنه اتاق‌سازی برای وسایل نقلیه موتوری و ساخت تریلر و نیم تریلر با ١٤.٦ درصد افزایش نسبت به فصل قبل بیشترین تاثیر را در افزایش شاخص این بخش داشته‌‌اند.

در فصل مورد بررسی، شاخص قیمت تولیدکننده صنایع مواد غذایی و آشامیدنی با ٨,١ درصد افزایش نسبت به شاخص فصل قبل (٣٨٨.٢) و رسیدن به عدد ٤١٩.٧، رتبه چهارم تاثیرگذاری را در افزایش شاخص کل تولیدکننده بخش صنعت داشته است. رشته فعالیت‌های کشتار دام و طیور با ٢٥.٣ درصد، تولید فرآورده‌های لبنی با ٤.٩ درصد، آماده‌سازی و آرد کردن غلات و حبوبات با ٨.٤ درصد، تولید خوراک دام و حیوانات با ٢٠.٣ درصد و عمل‌آوری و حفاظت میوه‌ها و سبزی‌ها با ١٧.٠ درصد افزایش نسبت به فصل قبل به ترتیب بیشترین تاثیر را در افزایش شاخص این بخش داشته‌اند.

شاخص قیمت صنایع محصولات شیمیایی با ١١,٨ درصد افزایش نسبت به شاخص فصل قبل که در آن زمان ٤٤٣.٢ و رسیدن به عدد ٤٩٥.٧، رتبه پنجم تأثیرگذاری در افزایش شاخص کل فصل زمستان را به خود اختصاص داده است. رشته فعالیت‌های تولید مواد پلاستیکی به شکل اولیه و ساخت لاستیک مصنوعی با ٢٠.٢ درصد، تولید مواد شیمیایی اساسی به جز کود و ترکیبات ازت با ٦.٩ درصد، تولید انواع رنگ و روغن جلا و پوشش‌های مشابه و بتانه با ٩.٩ درصد و تولید الیاف مصنوعی با ١٤.٠ درصد افزایش نسبت به فصل قبل، بیشترین تاثیر را در افزایش شاخص این بخش داشته‌‌اند.

شاخص قیمت تولید منسوجات با ١٠,٩ درصد افزایش نسبت به شاخص فصل قبل و رسیدن به عدد ٤١٧.٥، رتبه ششم تأثیرگذاری در افزایش شاخص کل فصل زمستان را به خود اختصاص داده است. رشته فعالیت‌های آماده‌سازی و ریسندگی الیاف با ١٣.٩ درصد، فرش ماشینی و موکت با ٤.٨ درصد افزایش نسبت به فصل قبل، بیشترین تاثیر را در افزایش شاخص این بخش داشته‌‌اند.

شاخص قیمت در زیر بخش صنعتی تولید محصولات فلزی فابریکی به جز ماشین‌آلات با ١٥,٢ درصد افزایش نسبت به شاخص فصل قبل و رسیدن به عدد ٤٩٣.٧، رتبه هفتم تأثیرگذاری را در افزایش شاخص کل بخش صنعت در فصل زمستان به خود اختصاص داده است. رشته فعالیت‌های تولید سایر محصولات فلزی طبقه‌بندی نشده در جای دیگر با ٢٧.٤ درصد، تولید محصولات فلزی ساختمانی با ٦.٨ درصد افزایش نسبت به فصل قبل به ترتیب بیشترین تاثیر را در افزایش شاخص این بخش داشته‌اند. شاخص قیمت در زیر بخش صنعتی تولید سایر محصولات کانی غیر فلزی با ٤,٥ درصد افزایش نسبت به شاخص فصل قبل و رسیدن به عدد ٣٠٧.٣، رتبه هشتم تأثیرگذاری را در افزایش شاخص کل بخش صنعت در فصل زمستان به خود اختصاص داده است. رشته فعالیت‌های «تولید سایر محصولات کانی غیر‌فلزی طبقه‌بندی نشده درجای دیگر با ١٠.٨ درصد، تولید محصولات ساخته شده از بتن سیمان و گچ با ٥.٨ درصد افزایش نسبت به فصل قبل به ترتیب بیشترین تاثیر را در افزایش شاخص این بخش داشته‌اند. شاخص قیمت در زیر بخش صنعتی تولید محصولات لاستیکی و پلاستیکی با ٧,١ درصد افزایش نسبت به شاخص فصل قبل و رسیدن به عدد ٦٠٥.٥، رتبه نهم تأثیرگذاری را در افزایش شاخص کل بخش صنعت در فصل زمستان به خود اختصاص داده است. رشته فعالیت‌های تولید محصولات پلاستیکی به جز کفش با هشت درصد، تولید لاستیک رویی و تویی و روکش کردن مجدد و بازسازی با ٣.٩ درصد افزایش نسبت به فصل قبل به ترتیب بیشترین تاثیر را در افزایش شاخص این بخش داشته‌اند. سایر زیر بخش‌های صنعتی جز تولید ماشین‌آلات اداری و محاسباتی با اقزایش شاخص قیمت نسبت به فصل قبل همراه بوده‌اند و سهم‌های کمتری از تاثیرگذاری در تورم فصل زمستان کل بخش صنعت داشته‌‌اند.

    افزایش   شاخص تولیدکننده معدن

درصد تغییرات میانگین شاخص در چهار فصل منتهی به فصل زمستان سال ١٣٩٧ نسبت به میانگین شاخص در دوره مشابه سال قبل که به عنوان تورم تولید‌کننده بخش معدن شناخته می‌شود. ٥٠,٩ می‌باشد که نسبت به میانگین تورم چهار فصل منتهی به فصل پاییز همان سال 41.9 درصد افزایش داشته است. در فصل مورد بررسی بخش «استخراج کانه‌های فلزی» بیشترین تاثیر را بر افزایش ٦,٧ درصدی شاخص قیمت تولیدکننده بخش معدن داشته که این افزایش بیشتر تحت تاثیر افزایش ١٦.٥ درصدی فعالیت‌ «استخراج سنگ مس» به وجود آمده که به‌طور عمده ناشی از افزایش قیمت ماده معدنی «کنسانتره مس» می‌باشد.  در زمستان گذشته شاخص قیمت تولید‌کننده در فعالیت استخراج سنگ مس نسبت به فصل قبل 16.5 درصد افزایش یافته و این در حالی است که شاخص قیمت پاییز نسبت به تابستان 79.8 درصد افزایش یافته است. در فعالیت استخراج سنگ‌های آهنی نسبت به پاییز 4.6 درصد رشد کرده که این افزایش به‌طور عمده ناشی از افزایش قیمت معدنی سنگ آهن است. شاخص قیمت در فعالیت استخراج سنگ‌های تزیینی با 6.1 درصد افزایش نسبت به فصل قبل رشد کرد که در این بخش هم تورم ناشی از افزایش قیمت ماده معدنی تراورتن بوده است. در فعالیت استخراج سنگ لاشه شاخص قیمت در زمستان نسبت به پاییز 9.4 درصد رشد کرد و در بخش فعالیت‌های استخراج کائولن و خاک نسوز، استخراج باریت، استخراج خاک سروخ و زرد، استخراج فسفات و گوگرد و استخراج میکا تغییری به وجود نیامده است.