صعود نفت برنت و نزول نفت امارات و عربستان

گروه انرژی|

در هفته جاری افزایش تنش‌های ژئوپولیتیک در خلیج‌فارس بر بازار نفت اثرگذار بوده است. حادثه روز یک‌شنبه انفجار در بندر فجیره امارات متحده عربی کافی بود تا با باز شدن بازار نفت در صبح دوشنبه، قیمت شاخص برنت رشدی یک و نیم درصدی را تجربه کند و در عین حال شاخص‌های نفتی امارات و عربستان با افت قیمت مواجه شوند. به گزارش بلومبرگ، صبح دوشنبه شاخص نفت دبی 1.5 درصد از ارزش خود را از دست داد. شاخص «تداول» عربستان سعودی نیز 0.9 درصد کاهش یافت و به پایین‌ترین حد خود از هفدهم ماه مارس رسید، اما معاملات آتی شاخص جهانی نفت خام، برنت روز دوشنبه یک دلار و 2 سنت یا 1.44 درصد رشد کرد و با 71 دلار و 64 سنت در هر بشکه معامله شد. روز یک‌شنبه اخبار ضد و نقیضی درباره انفجار در بندر فجیره امارات و خسارت دیدن 7 الی 10 نفتکش در رسانه پخش شد. دولت امارات متحده‌عربی ابتدا این خبر را تکذیب کرد، اما در ساعات پایانی روز تأیید کرد که عملیاتی خرابکارانه در این بندر رخ داده و 4 کشتی تجاری خسارت دیده‌اند.

وزارت خارجه امارات متحده عربی در بیانیه‌ای درباره عملیات خرابکاری علیه 4 کشتی این کشور در بندر الفجیره نوشت: این حادثه در منطقه سوخت‌گیری تانکرهای نفتکش در نزدیکی قلمروی امارات در دریای عمان و در نزدیکی تنگه هرمز رخ داده است، منطقه‌ای که یک گذرگاه اصلی برای صادرات این کشورهای سرشار از نفت است. وزارت خارجه امارات در این بیانیه اعلام کرد که انجام این خرابکاری علیه کشتی‌های تجاری و غیرنظامی و تهدید امنیت و جان خدمه و کارکنان این کشتی‌ها یک «روند جدی» بوده است. امارات تاکنون کسی را به خاطر این عملیات متهم نکرده است و جزئیاتی درباره خسارات به کشتی‌ها و ملیت این کشتی‌ها ارائه نکرده است. در حالی که از ابتدای انتشار اخبار انفجار، چیزی در مورد محموله کشتی‌هایی که دچار سانحه شدند منتشر نشده بود، یک روز پس از نخستین خبر، بالاخره عربستان سعودی عنوان کرد که از میان کشتی‌ها، 2 مورد نفتکش‌های متعلق به عربستان بوده است.  خبر را خالد الفالح وزیر انرژی عربستان در یک بیانیه اعلام کرد و گفت که 2‌تانکر نفتی که در بندر فجیره در سواحل امارات متحده عربی تحت عملیات خرابکارانه قرار گرفته‌اند متعلق به این کشور است که خسارت زیادی دیده‌اند.

در این بیانیه عنوان شده است که یکی از این نفتکش‌ها در مسیر پر کردن نفت برای حمل به امریکا بوده و این حمله به دو تانکر عربستانی در ۶ صبح روز یک‌شنبه انجام شده است.

طبق بیانیه‌ وزیر انرژی عربستان، یکی از این دو کشتی در مسیر خود برای پر کردن نفت از بندر «راس تنوره» به مقصد امریکا بوده است. الفالح اعلام کرده که  این حمله هیچ تلفاتی نداشته و آسیب به حدی نبوده که باعث نشتی نفت از تانکرها بشود، اما کشتی‌ها به شدت آسیب دیده‌اند. عربستان کسانی را که در این حمله نقش داشته باشند را شناسایی نکرده است.

اهمیت روند دیروز معاملات نفت خام در این بود که یک‌شنبه و همزمان با انتشار نخستین اخبارتایید نشده انفجار فجیره، بازارها بسته بودند و معاملات دیروز نخستین واکنش به این خبر به حساب می‌آمدند. قیمت‌ نفت خام برنت دیروز با 1.49  درصد افزایش به 72 دلار و 11 سنت در هر بشکه رسید. قیمت دبلیو تی آی نیز که ابتدا واکنش معتدل‌تری نشان داده بود در ادامه با 1.22 درصد افزایش به 62 دلار و 88 سنت در هر بشکه رسید.  جان دیفتریس تحلیلگر نفتی سی ان ان دیروز در میزگرد این شبکه تلویزیونی در خصوص واکنش بازار نفت خام به انفجار در فجیره گفت: «یک سوم کل تبادلات نفتی جهان در تنگه هرمز انجام می‌شود، در نتیجه هر اتفاقی که اطراف این تنگه رخ دهد بازار را تکان می‌دهد.»

او ادامه داد: «بازار امروز در دقایقی با افزایش 2 درصدی نیز روبرو بود و این در حالی است که فجیره 70 مایل دریایی با تنگه هرمز فاصله دارد. از سوی دیگر بازار به خاطر جنگ تجاری چین و امریکا با وضعیت کاهشی روبرو بود، بسیاری بر این باور هستند که اگر بازار در این وضعیت قرار نداشت قیمت‌ها ممکن بود بیشتر نیز افزایش یابند.»  در حالی که دیفتریس افزایش قیمت‌ها را به نزدیک بودن انفجار در فجیره به تنگه هرمز مرتبط دانست، برخی این تئوری را مطرح کردند که امارات علاقه‌مند است در اثرگذاری این انفجار بر بازار نفت خام بزرگ‌نمایی کند تا استراتژیک بودن این بندر را نشان بدهد.  نکته مهم این است که اغلب خبرگزاری‌های بین‌المللی در تنظیم اخبار خود از اعلام مستقیم اینکه تغییر قیمت دیروز بازار واکنشی به انفجار در فجیره بوده است خودداری کردند.

دیروز ایالات متحده امریکا نیز به حادثه انفجار در بندر فجیره امارات واکنش نشان داد. به گزارش بلومبرگ، وزارت خارجه امریکا اعلام کرد که به همراه گروه‌های محلی و بین‌المللی در حال بررسی حادثه تانکرها در امارات است. بنا بر اظهارات این وزارتخانه کسی آسیب ندیده و هیچ گونه نفت یا مواد شیمیایی نیز نشت نکرده است.

   فجیره کجاست

فجیره تنها بندر امارات در ساحل شرقی‌اش است که تقریبا به تنگه هرمز نزدیک است. اماراتی‌ها مدعی هستند ظرفیت انتقال روزانه 1 میلیون و 500 هزار بشکه نفت خام از این بندر وجود دارد. این آمار معادل 8 درصد مقدار نفت خامی است که در سال 2016 از تنگه هرمز منتقل شد.  فجیره تنها بندر شیخ نشین امارات متحده عربی است که در حاشیه دریای عمان قرار دارد و همین ویژگی موقعیتی خاص به این بندر بخشیده است.

در این خبر همچنین عنوان شده است که امارات متحده عربی هم‌اکنون در حال ساخت بزرگ‌ترین مخزن ذخیره‌سازی نفت خام جهان در بندر فجیره است که می‌تواند تا 14 میلیون بشکه نفت خام را در خود نگه دارد. شرکت «بروج پترولیوم» که عملیات توسعه بندرفجیره از جمله احداث زیرساخت‌های ذخیره‌سازی نفت را بر عهده دارد، در وب‌سایت خود توان ذخیره‌سازی فعلی بندر فجیره را 8.8 میلیون بشکه نفت خام عنوان کرده است.  آن‌طور که در چند منبع مختلف از جمله آپ‌استریم‌آنلاین عنوان شده است در سال 2012 و پس از آنکه تهدیدها مبنی بر بسته شدن تنگه هرمز از سوی ایران جدی شد، امارات متحده عربی عملیات ساختمانی خط لوله‌ای موسوم به حبشان-فجیره را آغاز کرد که خودشان مدعی هستند توانسته است روی کاغذ سه چهارم صادرات نفت امارات را انجام دهد. در واقع امارات به دنبال این است که با توسعه این بندر، در صورت بسته شدن تنگه هرمز بتواند رقمی مشخص از صادرات نفت خام خود را ادامه دهد.  اداره اطلاعات انرژی امریکا حجم نفت خامی که در سال 2016 در تنگه هرمز جریان داشته است را روزانه 18.5 میلیون بشکه عنوان کرده است. رویترز این رقم را 30‌درصد کل تبادلات دریایی نفت خام و دیگر سوخت‌ها در سال 2016 توصیف می‌کند. برآوردها این بوده است که در سال 2017 معادل روزانه 17.2 میلیون بشکه و در سال 2018 روزانه 17.4 میلیون بشکه نفت خام از تنگه هرمز عبور کند. تنگه هرمز همچنین تنها مسیر برای صادرات ال ان جی از سوی بزرگ‌ترین تولیدکننده آن یعنی قطر است.

   بررسی شروع شد

آن‌طور که اخبار حکایت دارند ایالات متحده بررسی دلایل انفجار در بندر فجیره را آغاز کرده است. ایران از طریق وزارت خارجه این حادثه را محکوم کرده و آن را تاسف‌بار و نگران‌کننده خوانده است.  دیروز ایسنا نوشت که پیش از این گروه انصارالله یمن تهدید کرده بود اهدافی در امارات را در واکنش به عملیات نیروهای ائتلاف سعودی - اماراتی در یمن خواهد زد. انصارالله (حوثی‌ها) چند ماه پیش از هدف قرار دادن فرودگاه‌های ابوظبی و دبی با پهپادها سخن به میان آورده بودند.