اتاق بازرگانی زیر ذره‌بین نقد تشکل‌ها
ترکیب هیات نمایندگان اتاق نهم هنوز نهایی نشده است اما می‌توان تا حد زیادی آن را حدس زد. حدود 300 کرسی به استان‌ها رسیده است، حدود 165 تشکل کرسی دریافت خواهند کرد و دولت 17 کرسی از 20 کرسی در اختیار خود را روشن کرده است. با توجه به سهم زیاد اتاق تهران از کرسی‌های استان‌ها پیش‌بینی می‌شود نقش تشکل‌ها در این دوره بسیار پررنگ باشد. از سوی دیگر تشکل‌ها چون نمی‌توانند در هیات رییسه حضور داشته باشند بیش از منافع شخصی بحث منافع اتاق را در نظر می‌گیرند. با توجه به انتخابات ماه آینده پای صحبت تشکل‌ها نشستیم تا نظر آنها را درباره هیات رییسه آینده اتاق ایران و وضعیت اتاق در دوره هشتم و نهم جویا شویم.
دولتی‌ها از قدرت اتاق کاستند
سید حجت شفایی رییس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان طلا، جواهر، نقره و سنگ‌های قیمتی با تاکید بر اینکه اتاق بازرگانی سازمان بزرگ و وسیعی است و پتانسیل زیادی هم در داخل وهم در مجامع بین‌المللی دارد، گفت: اما استفاده از این پتانسیل مشروط بر این است که بخش خصوصی حضور پررنگ‌تری در آن داشته و دولتمردان با اتاق هماهنگ باشند و نظرات فعالان بخش خصوصی را در تصمیم‌گیری‌ها و تصمیم‌سازی‌ها اعمال کنند. وی در توضیح این مطلب افزود: طی این مدت کمیسیون‌های متعددی در اتاق جهت بهبود فضای کسب و کار و سازماندهی تشکل‌ها، صادرات و تولید تشکیل شده است. دعوت از مسوولان دولتی هم در هیات نمایندگان و هم در کمیسیون‌ها و برگزاری جلسات متعدد در سازمان‌ها و ارگان‌ها بابت مشاوره و نظارت کارشناسی، بخش مهمی از اقدامات اتاق است. ولی متاسفانه دولتمردان و سازمان‌های دولتی و وزارتخانه‌ها در برخی از تصمیم‌سازی، اتاق را مداخله نمی‌دهند یا رای و نظر آنها را در قوانین اعمال نمی‌کنند. پیشنهادات فعالان بخش خصوصی که با اقتصاد بطور مستقیم سروکار دارند و مرتبط هستند و از نزدیک مشکلات را لمس کرده‌اند، در تصمیمات دولتی‌ها لحاظ نشده است. طبیعی است وقتی برخی از اعضا دولتی باشند از قدرتی که بخش خصوصی در اتاق باید داشته باشد، کاسته می‌شود و توازن برقرار نیست. نظریات اتاقی‌ها توسط دولتمردان یا پذیرفته نشده یا اعمال نمی‌شود. وی با تاکید بر اینکه البته اتاق باید قوی عمل کند و مطالبه‌گر باشد، ادامه داد: هر سازمان و نهادی دارای ضعف و ایراد است و بخش خصوصی از این نظر مستثنی نیست. اما واقعیت این است که ما از نزدیک شاهد تلاش‌های هیات رییسه اتاق و توجه آنها به نقطه نظرات کارشناسان حرفه‌ای بوده‌ایم. حضور هیات رییسه اتاق در تشکل‌ها و رویدادهای نمایشگاهی قابل تمجید است. با این حال از ظرفیت اتاق بطور کامل استفاده نشده است. پارلمان بخش خصوصی باید در سیاست‌گذاری‌ها نفوذ کند. یکی از اقدامات مثبت اتاق ایران در این دوره رتبه‌بندی تشکل‌ها توسط معاونت تشکل‌ها بود که این مهم باعث شد تشکل‌های بخش خصوصی گام‌های مثبت و قوی‌تری در راستای اهداف خود بردارند. گرچه از اتاق ایران این انتظار می‌رود که در دوره جدید با حمایت بیشتر از تشکل‌ها و همچنین رویکرد رو به جلوتری در ورود به اقتصاد و تعاملی مقتدرانه با دولت گام بردارد. وی در پایان پیشنهاد داد: اگر اتاق ایران بتواند در مجلس شورای اسلامی جایگاهی در قالب کمیسیون و همچنین در دولت از آن خود کند، آن وقت است که می‌توان اقتصاد تولید وصادرات را شکوفاتر نمود که البته این همت قوه مقننه ومجریه را می‌طلبد.
سیاست‌گذاری فعلی اتاق اثربخش نبوده است
رضا اشرف سمنانی رییس اتحادیه حفاران با بیان اینکه اعضای جدید اتاق باید درصدد برطرف کردن مسائل و مشکلات متعدد بخش خصوصی باشند، گفت: در بررسی مشکلات و هر گونه اظهارنظری در خصوص سابقه و عملکرد هر یک از اعضای اتاق و نقاط ضعف و قوت آنها باید به برخی مسائل توجه داشت. از جمله اینکه در عملکرد اعضاء و سوابق اجرایی آنها منافع ملی بر منافع فردی و شخصی اولویت داشته باشد. برای مثال اگر راهکاری عملیاتی در اتاق مطرح می‌شود باید با در نظر گرفتن منافع ملی و تشکلی باشد. تولیدکنندگان و فعالان اقتصادی، باید با تامل در دغدغه‌های تولید و دفاع همه‌جانبه از منافع آن، اظهارنظر کنند نه صرف منافع شخصی که در نهایت راه به جایی نمی‌برد. وی با اشاره به اینکه اما نبود این مساله باعث عدم اثربخشی راهکارهای پیشنهادی اتاق بازرگانی شده است، ادامه داد: اثربخشی نظرات بخش خصوصی را در اجرا و حوزه سیاست‌گذاری نمی‌بینیم به همین دلیل مطالبات واقعی تولید اجرایی نمی‌شود.
به عبارتی سیاست‌های فعلی اتاق اثربخش نبوده است تا شاهد اثر ملموس و عینی آن در بنگاه‌ها و بطور کلی سودآوری اقتصاد کشور باشیم. بخشی از این مشکل با اصلاح ساختار اتاق و نگاه و رویکرد حاضر بر اتاق، حل خواهد شد. حل بخشی از مشکلات هم به نوع نظر و عقیده
تازه واردین به اتاق مرتبط است. عضو اتحادیه حفاران غیر نفتی با اشاره به جلسات متعددی که در اتاق برگزار می‌شود، ادامه داد: جلساتی که در حال حاضر با شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی برگزار می‌شود، کافی نیست. برای نتیجه بخشی باید مسائل بطور کامل باز شده و هر پیشنهادی نیز بطور جدی مطرح شده و قابل اجرا باشد. یعنی بعد از پیشنهاد تا اجرای نهایی خواسته مورد نظر بخش خصوصی مورد بررسی قرار گرفته و تا موعد اجرا، از سوی اعضای اتاق پیگیری شود. اما جای این پیگیری‌ها در اتاق خالی است. با این حال نمونه اعضای اتاق بازرگانی پیگیر و کسانی که به صورت حرفه‌ای عمل کرده، کم نبوده‌اند.
نیاز اتاق به ایده‌های نو
محسن لزومیان رییس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان نان ایران با بیان اینکه عملکرد بخش خصوصی نسبتا خوب بوده و هر یک از اعضاء در مسوولیت خود به خوبی ایفای نقش کرده‌اند توضیح داد: هر یک از اعضای اتاق بازرگانی در حیطه فعالیت‌های خود و آنچه که به آنها محول شده است، نسبتا خوب عمل کرده و پاسخ گو بوده‌اند. منتهی شرایط بد اقتصادی و تحولات خارجی باعث می‌شود، اثربخشی این اقدامات در کشور بطور ملموس احساس نشود و انگشت اتهام برخی‌ها برای مسائل کلان اقتصادی به جانب پارلمان بخش خصوصی باشد.
وی با اشاره به یکدستی و هماهنگی اعضای اتاق که در حل مشکلات طی این سال‌ها موثر افتاده است، تاکید کرد: آنچه اتاق نیاز دارد، تعادل و وحدت رویه است که آن را می‌توان در اعضای اتاق و رییس اتاق دید. البته مسائل اقتصادی و مشکلاتی که فراتر از حوزه اختیار اتاق است و عاملی بیرونی هم مسبب آن است، صرفا با پیشنهادات و نظرات بخش خصوصی حل نمی‌شود. به همین دلیل نمی‌توان نقایص و ایراداتی که گاها به اتاق گرفته می‌شود را ناشی از کم‌کاری اتاقی‌ها یا صرفا به دخالت دولتی‌ها نسبت داد. بخش خصوصی و دولت مثل آب و روغن هستند. صحبت از سایه دولتی‌ها بر اتاق مغایر با واقعیت اتفاقاتی است که در اتاق می‌افتد. آنچه اتاق نیاز دارد، ایده‌های جدید و جوانگرایی است. اعضای اتاق جدید باید جوانگرا و ایده‌پرداز باشند. منظور از ایده‌های جدید راهکارها و رویکرد بخش خصوصی نسبت به موضوعات مهم اقتصادی و سیاسی است. اعضاء جدید باید با شناخت کافی از نیاز روز بازار، تولید و فعالان اقتصادی برای آنها چاره‌اندیشی کند. ساختارهای قدیمی و چارچوب کهنه جوابگوی نیاز اتاق نیست. عضو اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان نان ایران با تاکید بر اینکه اعضا باید مسائل را مدام مرور کنند، ادامه داد: هدف اعضای جدید باید رفع کاستی‌های اعضای گذشته باشد. راهکارها و ایده‌های آنها باید بر وفق مسائل روز و مشکلات و واقعیت‌های جامعه مطرح شود.
مماشات اتاق با مسائل اقتصادی
حسن احمدیان رییس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان مبلمان ایران با اشاره به عملکرد متفاوت اعضای اتاق شهرستان و تهران، به «اتاق‌نیوز» گفت: اتاق از سه حلقه مختلف اعضای اتاق‌های شهرستان اعضای اتاق تهران و نماینده تشکل‌ها در اتاق ایران و نماینده دولت تشکیل می‌شود. مجموع اینها که اتاق ایران را تشکیل می‌دهند، مبنای تصمیم‌گیری و رای نظر ما را در خصوص عملکرد بخش خصوصی هستند که هم ارتباط بیرونی با دولت و مردم دارند و هم در اتاق حضور داشته یا هیات نمایندگان از طرف آنها به امور رسیدگی می‌کنند. هر یک از این بخش‌ها به جز بخش دولتی، در برخورد مستقیم با اعضاء، عملکرد بهتری از خود نشان می‌دهند. وی در ادامه با اشاره به فضای سیاسی حاکم بر اتاق که برخی مواقع مانع از حصول نتیجه می‌شود، افزود: اما همین مجموعه وقتی در اتاق گرد هم می‌آیند به دلیل فضایی که حاکم است و حاشیه‌های سیاسی، با مماشات و احتیاط نسبت به مسائل برخورد می‌کنند. بطوری که گاها برخی از مسائل در اتاق دچار خودسانسوری شده و از مسیر اصلی باز می‌ماند. عضو اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان با بیان اینکه اما اتاق در ارتباط با دولت و حاکمیت عملکرد مثبتی داشته است، خاطرنشان کرد: بخشی از ارتباطات اتاق مربوط است به روابط خارجی اتاق با دولتی‌ها که طی جلسات متعدد و حضور فعال اتاق در گفت‌وگو با دولتی‌ها، انجام شده است. از این نظر نمی‌توان زحمات اتاقی‌ها را نادیده انگاشت اما مشکل اساسی بی‌اعتمادی دولت به بخش خصوصی است. متاسفانه دولت در واقعیت بخش خصوصی را باور ندارد و در حالی که شعار می‌دهد که شنوای نظرات بخش خصوصی است اما در تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی از رای و نظر آنها استفاده نمی‌کند.ما در اتاق جدید باید به دنبال راهکاری باشیم که علاوه بر رساندن صدای بخش خصوصی به حاکمیت و دولت به شکل جدی‌ای در تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری حضور داشته باشد. اتاق جدید باید پیگیر چنین موضوع مهمی باشد.
