مشوقی دیگر برای گسترش نامتوازن منطقه 22
گروه راه و شهرسازی| آزاده کاری|
محسن پورسیدآقایی، معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران روز گذشته ضمن بازدید از مسیر پیشنهادی برای احداث خط شماره 10 مترو در منطقه 22 از طراحی ۴ خط جدید بعد از تکمیل خطوط فعلی متروی تهران خبر داد. خبر ساخت مترو در غربی‌ترین منطقه تهران شاید به ظاهر خبر خوبی باشد اما بررسی وضعیت این منطقه نشان از این دارد که بارگذاری و ساخت و سازهای بیش از اندازه به خصوص ساخت برج‌های بلندمرتبه خارج از چارچوب طرح تفصیلی عملا منجر به بارگذاری بیش از اندازه در این منطقه شده و خبر ساخت مترو علاوه بر اینکه باعث افزایش چندبرابری قیمت مسکن در این منطقه خواهد شد، شهروندان بیشتری را برای حضور در این منطقه تشویق می‌کند و این دقیقا همان چیزی است که برخی از آن به عنوان بحران در منطقه 22 یاد می‌کنند. از سوی دیگر، در شرایطی که شهرداری تهران با معضل کسری بودجه مواجه است و مدیران شهری بارها بر اتمام پروژه‌های نیمه تمام تاکید کرده‌اند، این سوال مطرح است که آیا شهرداری توان مالی برای احداث پروژه‌ای به این بزرگی را دارد یا خیر؟ حتی اگر شهرداری توان مالی این کار را هم داشته باشد قطعا برنامه‌ریزی، طراحی و در مجموع کار ساخت آن چندین سال زمان می‌برد و دلیل ندارد که اینگونه یک پروژه که هنوز قطعی نشده رسانه‌ای شود. این در حالی است که خطوط فعلی مترو با مشکل کمبود قطار مواجه است و سر فاصله قطارها در برخی خطوط گاهی به 15 دقیقه هم می‌رسد. از همین رو، ظرفیت 7میلیون سفر کنونی مترو تهران به 3 میلیون سفر کاهش یافته است. به نظر می‌رسد در چنین شرایطی شهرداری باید تمرکز خود را بر تامین واگن‌های خطوط موجود بگذارد نه اینکه به دنبال افزایش خطوط باشد.
به گزارش «تعادل»، براساس طرح تفصیلی پایتخت، منطقه 22 شهر تهران به دلیل موقعیت مکانی، وسعت و وجود بوستان جنگلی چیتگر، وردآورد، خرگوش دره، لتمال کن، دریاچه خلیج فارس و امکانات تفریحی به عنوان قطب گردشگری پایتخت تعریف شد. بسیاری از کارشناسان شهری معتقدند ساخت و سازهای بی‌رویه و بلندمرتبه‌سازی، بسیاری از فرصت‌های این منطقه را از بین برده از جمله «پیروز حناچی» شهردار تهران زمانی که معاون وزیر راه و شهرسازی بود، ساخت و سازها در این منطقه را «بزرگ‌ترین تخلف دوران مدیریتی قالیباف» خوانده بود.
بلندمرتبه‌سازی در منطقه 22 یکی از مهم‌ترین انتقادهایی است که به دوران 12 ساله مدیریت محمدباقر قالیباف در شهرداری تهران می‌شود. از طرفی بر اساس طرح جامع منطقه 22 برای این منطقه 300 هزار نفر جمعیت پیش‌بینی شده بود که با توجه به بارگزاری‌ها و ساخت‌و‌سازهای انجام شده جمعیت منطقه 22 اکنون به 500 هزار نفر رسیده است و به گفته محمد سالاری رییس کمیسیون معماری وشهرسازی شورای شهرتهران، مدیران شهری به دنبال این هستند که جمعیت‌پذیری منطقه 22 را به 600 تا 700 هزار نفر برسانند. این در حالی است که هم‌اکنون شهروندانی که در منطقه 22 ساکن هستند از نبود سامانه حمل و نقل عمومی و نبود فضای آموزشی و بهداشتی به‌شدت رنج می‌برند.
براساس مستندات موجود، آبان سال 93 شورای عالی شهرسازی و معماری مصوبه‌ای را با حضور نمایندگان شهرداری و شورای تهران به تصویب رساند که در آن بیان شده بود: «طرح تفصیلی منطقه 22 پایتخت و تمامی مصوبات گذشته کمیسیون ماده 5 در مورد این منطقه باید به‌طور کامل ملغی شود.» برپایه مفاد این مصوبه، همچنین شهرداری تهران باید با توجه به مشکلات زیست‌محیطی، اکولوژی و بارگذاری قابل توجه صورت گرفته در منطقه 22 طرح تفصیلی جدیدی را برای این منطقه طی سه ماه با رویکرد حداقل جمعیت‌پذیری تهیه می‌کرد و به تصویب شورای عالی شهرسازی و معماری کشور برساند. اما تا زمانی که قالیباف روی کار بود از ابلاغ مصوبه شورای عالی شهرسازی در خصوص ابطال طرح تفصیلی منطقه 22 و تدوین طرح تفصیلی جدید امتناع کرد و بر این اساس70درصد املاک و زمین‌های این منطقه را به جای تامین سرانه‌ها و زیرساخت‌ها به بلندمرتبه‌سازی اختصاص داد. البته با گذشت یک سال و نیم از عمر شورای شهر پنجم نیز هنوز طرح تفضیلی منطقه 22 ابلاغ نشده است .15 اردیبهشت سال جاری سالاری از تدوین طرح تفصیلی منطقه ۲۲ خبر داد و گفت: «در جلسات کمیسیون ماده پنج هم این موضوع بررسی شد و در حال حاضر جزئیات آن در حال نهایی شدن است.»
صدور پروانه ساخت مال‌ها و نیز برج‌های بلندمرتبه در منطقه‌ای که قرار بود منطقه توریستی تهران باشد، باعث شده منطقه 22 امروز به منطقه و محله‌ای با مشکلات فراوان تبدیل شود. بر اساس آمارها اکنون منطقه 22 بیشترین میزان بلندمرتبه‌ها را در تهران به خود اختصاص داده است .
یکی از تبعات منفی ساخت بلندمرتبه‌ها در این منطقه این است که باعث کاهش قابل ملاحظه جریان باد در شمال تهران و ساکن شدن هوا در امتداد شرقی شهر شده است. بررسی‌های آزمایشگاهی درباره آثار بلندمدت این حجم بلندمرتبه احداث شده در تهران بر هوای شهر که توسط پژوهشکده سازمان هواشناسی انجام شده، مشخص کرده است: «برج‌های شکل گرفته در منطقه ۲۲ تهران بین ۱۰ تا ۱۵ درصد بر آلودگی هوای پایتخت موثر افتاده است و سبب کاهش قابل‌ملاحظه جریان باد بر این اساس، کاهش بادهای از سمت کوه به دشت تهران و بالعکس، در دهه‌های اخیر بسیار قابل ملاحظه بوده است و حتی سرعت بادهایی که شب و اوایل صبح از مناطق کوهستانی به سمت تهران می‌وزد، به‌شدت پایین آمده است. بر این اساس، ادامه برج‌سازی در کریدور اصلی هوای پایتخت، می‌تواند در آینده نزدیک، بر بادهای غربی که بادهای غالب تهران را تشکیل می‌دهند، تاثیر گذاشته و آن را کاهش دهد که در این صورت، امکان تصفیه هوای آلوده از طریق جریان باد در سال‌های آینده، سخت‌تر و محدودتر خواهد شد. همچنین با توجه به گسترش طولی شهر تهران بین دو جهت غرب و شرق و با لحاظ اینکه، جریان وزش باد در تهران از غرب به شرق است، جریان باد طی این دوره زمانی، در شرق پایتخت نیز افت کرده و در امتداد شرقی شهر، سکون هوا بیشتر شده است.
برای محمدباقر قالیباف شهردار اسبق تهران که علاقه زیادی به اجرای پروژه‌های بزرگ مقیاس و مانور دادن روی آنها داشت، منطقه 22 که منطقه‌ای تازه تاسیس و بکر بود فرصت خوبی برای خودنمایی به شمار می‌رفت. یکی از پروژه‌های بزرگ قالیباف که به آن افتخار می‌کرد، ایران مال یا بازار بزرگ ایران بود که از آن به عنوان بزرگ‌ترین مجتمع تجاری، تفریحی، فرهنگی و مرکز خرید در خاورمیانه و به عنوان یکی از پنج مال برتر جهان یاد می‌کردند که در منطقه 22 واقع شده است.
گفته می‌شد این مجموعه با هدف توسعه اقتصادی و اشتغال، توسعه گردشگری و خرید تمامی افراد جامعه خصوصا جوانان کشور و کشورهای همسایه احداث شده است. اما سوال این است در شرایطی که تهران از وجود تعداد زیاد مال‌ها اشباع شده و رنج می‌برد و به خصوص در سال‌های اخیر به دلیل شرایط نامساعد اقتصادی بسیاری از این مال‌ها به خصوص آنهایی که در مرکز شهر واقع شده‌اند بسیار خلوت شده و خالی از مشتری‌اند، ساخت تعداد زیادی مال به غیر از درآمدزایی برای شهرداری چه منفعتی برای منطقه و مردم آن داشته است.
به گفته کارشناسان و برخی اعضای شورای شهر، بسیاری از ساخت و سازهای بلندمرتبه در منطقه 22 با تخلفات بسیار همراه بوده‌اند که پروژه ایران مال هم یکی از آنهاست.
اواسط اردیبهشت ۹۷ بود که بازرسی شهرداری تهران از ده‌ها هزار متر تخلف ایران مال خبر داد. شهردار منطقه ۲۲ تهران تاکید کرده بود که مغایرت ساخت با پروانه صادر شده، تخلف آشکار ایران مال است. به عنوان مثال، پروانه ساختمانی ایران مال، یک میلیون و ۶۵۰ هزار متر مربع بوده در حالی که برای یک میلیون و سیصد هزار متر مربع ساخت و ساز انجام شده است و با وجود تراکم پهنه ۵۰۰ درصدی، ۳۰۵ درصد پروانه اخذ شده است و ۱۹۵ درصد تخلف تراکم وجود دارد. به همین خاطر، طبق اعلام شهردار منطقه ۲۲، پرونده تخلفات ایران مال به کمیسیون ماده ۱۰۰ ارسال شده است و برای بررسی نتیجه رای کمیسیون ماده ۱۰۰ باید منتظر ماند.
ساخت دریاچه شهدای خلیج فارس که به دریاچه چیتگر معروف شده است نیز از دیگر افتخارات قالیباف بود که آن هم از تخلف خالی نبود. سالاری نیز در جریان احداث و صدور پروانه پروژه خیابان طبیعت در نزدیکی دریاچه شهدای خلیج‌فارس از چندین تخلف خبر داده و گفته بود: «در این پروژه پس از احداث 10 طبقه صدور پروانه انجام شده که این تخلف در تهران بی‌سابقه بوده است، همچنین در پروژه دیگری در منطقه 22 شاهد تخلف 20 هزار متری در احداث بنای مسکونی بوده‌ایم.»
تابستان سال 90 بود که محمدباقر قالیباف شهردار وقت تهران وعده ساخت بزرگ‌ترین شهربازی خاورمیانه در منطقه 22 را به شهروندان داد. شهربازی که در قالب یک پروژه بزرگ شهری با نام هزار و یکشب قرار است ساخته شود.
بزرگ‌ترین شهربازی خاورمیانه عنوان قابل توجهی بود که قالیباف با آن فخر می‌فروخت. اما با وجود تمام وعده و وعیدها این پروژه تاکنون پیشرفت چشمگیری نداشته است و هر چند قرار بود فاز اول آن سال 93 افتتاح شود اما تاکنون این اتفاق نیفتاده است. در مجموع با توجه به مشکلاتی که اکنون برای منطقه 22 به وجود آمده است، از مدیران شهری انتظار می‌رود، هر چه زودتر نسبت به ابلاغ طرح تفصیلی این منطقه اقدام کنند تا بتوان جلوی بسیاری از تخلفات را گرفت.
