«بازار باز» مهم‌ترین ابزار کنترل نرخ سود
اونس جهانی به 1431 دلار رسید
گروه بانک و بیمه| احسان شمشیری|
هشتمین نشست دوره‌ای رییس کل بانک مرکزی با اقتصاددانان عصر دوشنبه با محوریت موضوعاتی همچون بازار متشکل ارزی، عملیات بازار باز، نقدینگی و تورم برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی بانک مرکزی، عبدالناصر همتی ضمن اشاره به کارکرد و ویژگی‌های بازار متشکل ارزی به عملیات بازار باز اشاره و تاکید کرد: بازار باز مهم‌ترین ابزار برای کنترل نرخ بهره کوتاه‌مدت است و در بسیاری از بانک‌های مرکزی به کار می‌رود. این بانک در نظر دارد از تجارب کشورهای دیگر در زمینه عملیات بازار باز به واسطه برگزاری کارگاه‌های آموزشی بهره‌مند شود.وی تاکید کرد که این بانک با اجماع نظرات، وسواس و دقت نظری خاص و با اطمینان حاصل کردن از آمادگی‌های مورد نیاز نسبت به عملیاتی کردن بازار متشکل ارزی و نیز عملیات بازار باز اقدام می‌کند.
به گفته همتی، اجرایی کردن عملیات بازار و شکل‌گیری بازار متشکل ارزی نهادسازی مناسبی است که ابزارهای مورد نیاز بانک مرکزی را برای سیاست‌گذاری پولی و ارزی در اختیار این بانک می‌گذارد.اقتصاددانان حاضر در نشست نیز ضمن تقدیر از اقدامات بانک مرکزی برای حفظ تعادل در بازار ارز، راه‌اندازی بازار متشکل ارزی و اقدام به عملیات بازار باز، این دو را از مهم‌ترین ابزارهای سیاست‌گذاری بانک مرکزی در حوزه پولی و ارزی دانستند و خواستار دقت‌نظر در به کارگیری آنها شدند.اصلاح ساختار نظام بانکی، کنترل نقدینگی، مهار نرخ تورم، رفع موانع تولید، بهبود وضعیت معیشتی مردم و جلوگیری از عدم تعادل درآمدی از طریق سیاست‌های پولی و مالی، توجه به ترکیب و مقاصد و مبادی تجاری ایران و ضرورت اصلاح آن در جهت کاهش تاثیرپذیری از تحریم‌ها و انتظام بخشی به عملیات بانک‌ها از دیگر مباحث مطرح شده در این جلسه بود.
اثر بازار متشکل ارزی
برخی کارشناسان با اشاره به اقدامات بانک مرکزی در تشکیل بازار متشکل ارزی معتقدند پرش فنر ارز برای دومین بار در کمتر از ۶ سال در سال ۹۷ مقامات پولی کشور را به جنب و جوش انداخته تا فکر چاره‌ای باشند تا توان مدیریت بازارساز را افزایش دهند و بر شفافیت معاملات بیفزایند. بازار متشکل ارزی چند ماهی است قرار است راه‌اندازی شود و فعلا به‌صورت آزمایشی در حال تست شدن است. ابعاد این بازار و نحوه فعالیت آن دارای ابهام است و با وجود گذشت چند ماه از سخنان رییس کل بانک مرکزی درباره ایجاد بستر معاملاتی جدید، همچنان فعالان بازار درک درستی از کارکرد این بازار ندارند. این بازار قرار است معاملات کلان را پوشش دهد و معاملات خرد همچنان قرار است در صرافی‌ها، خیابان فردوسی و سبزه‌میدان معامله شوند. الزامات موفقیت و کارایی این بازار در این پرونده مورد بررسی کارشناسان و اقتصاددانان قرار گرفته است.
کاهش نرخ‌ها با وجود تحریم‌های جدید
با وجود اعلام تحریم‌های جدید کاخ سفید علیه اشخاص، مقامات و نهادهای جمهوری اسلامی، در حالی که انتظار می‌رفت نرخ دلار را افزایش دهد، اما بازار واکنشی به این موضوع نداشت و علاوه بر کاهش 50 تومانی نرخ دلار در صرافی‌ها، شاخص دلار در بازار جهانی نیز به کانال ۹۵ واحد عقب‌نشینی کرد. این موضوع نشان می‌دهد که بازار ارز و طلا در ایران روند با ثباتی را در پیش گرفته و تحریم‌ها و محدودیت‌ها نمی‌تواند عرضه و تقاضا را تحت تاثیر قرار دهد و در نتیجه روند قیمت‌ها با ثبات شده است و اثر هر نوع تحریم و فشار را بازار پیش خور کرده است.
برخی کارشناسان نیز معتقدند که با وجود تحریم‌های جدید، سازمان‌های اقتصادی کشور اقدام به عرضه بیشتر ارز در بازار کرده و توان خود را برای کنترل نرخ‌ها و حتی کاهش نرخ دلار نشان دادند. براین اساس، روز ﺳﻪشنبه ۴ تیر ماه ۱۳۹۸ نرخ لحظه‌ای دلار در سامانه سنا به 13 هزار و 100 تومان و یورو به 15 هزار تومان رسید. در صرافی‌های ملی و مجاز بانکی نیز دلار با کاهش 50 تومانی به 13150 تومان فروش رفت و با 13050 تومان خریداری شد. نرخ فروش یورو نیز 15050 تومان و نرخ خرید یورو 14950 تومان معامله شد. به‌گزارش «تعادل»، براساس نرخ‌های میانگین نرخ ارز سامانه سنا در روز دوشنبه نیز دلار 13 هزار و 132 تومان، یورو 15 هزار و 86 تومان، پوند 16 هزار و 509 تومان و یوان 2012 تومان، درهم 3620 و لیرترکیه 2378 تومان اعلام شد. در بازار طلا نیز به دنبال اعلام نرخ دلار بازار آزاد و معاملات نقدی به قیمت 13220 تومان و افزایش قیمت اونس جهانی به 1431 دلار، قیمت طلا و سکه افزایش یافت و مظنه مثقال 17 عیار یا طلای آبشده 1 میلیون و 904 هزار تومان، قیمت هر قطعه طلای ۱۸ عیار نیز ۴۳۹ هزار و ۷۰۰ تومان داد و ستد شد. هر قطعه سکه تمام بهار آزادی طرح جدید روز سه‌شنبه ۴ تیر ۹۸ به ۴ میلیون و ۷۱۰ هزار تومان رسید. همچنین قیمت هر سکه بهار آزادی طرح قدیم ۴ میلیون و ۵۲۰ هزار تومان، نیم‌سکه ۲ میلیون و 420 هزار تومان، ربع سکه یک میلیون و 620 هزار تومان و سکه یک گرمی 1 میلیون و 10 هزار تومان معامله شد.
در این رابطه محمد کشتی آرای رییس کمیسیون تخصصی طلا و جواهر گفت: بازار طلا با کاهش تقاضا مواجه شده و قیمت جهانی و قیمت ارز نیز افت داشته؛ بنابراین شاهد ثبات نسبی در بازار هستیم.محمد کشتی‌آرای درباره عدم کاهش قیمت طلا و سکه در بازار تهران با توجه به نوسانات بازار ارز، اظهار داشت: پس از تنش‌های سیاسی میان ایران و امریکا طی هفته‌های اخیر، شاهد کاهش ارزش سهام در امریکا و بالا رفتن ۵۸ دلاری قیمت اونس جهانی در هفته گذشته بودیم.وی با تاکید بر اینکه از قیمت جهانی طلا ۴۰ دلار افزایش داشته، گفت: از آنجایی که قیمت جهانی یکی از مهم‌ترین عوامل تعیین قیمت طلا و سکه است، هنگامی که روند افزایشی داشته باشد می‌تواند بر قیمت طلا و سکه تاثیر داشته باشد. رییس کمیسیون تخصصی طلا و جواهر ادامه داد: اما به دلیل اینکه قیمت ارز با کاهش مواجه است، این کاهش نرخ ارز و افزایش قیمت جهانی یکدیگر را پوشش می‌دهد و موجب عدم افت و خیز چشمگیر قیمت‌های طلا و سکه در بازار است.کشتی آرای درباره تحلیل وضعیت بازار نیز اظهار داشت: با توجه به این شرایط بازار با کاهش تقاضا مواجه شده و قیمت جهانی و قیمت ارز در بازار نیز افت داشته و همه این موارد موجب می‌شود ثبات نسبی در بازار ایجاد و نوسانات کمی را شاهد هستیم که این نوسانات نیز طبیعی است.طی روزهای اخیر معاملات در بازار ارز با وجود رخدادها و تنش‌های سیاسی با ثبات و آرامش صورت گرفت، اما این روند کاهشی و ثبات در بازار، تاثیری بر بازار طلا و سکه نداشت و قیمت‌ها در این بازار با ثبات نسبی همراه بود، به گونه‌ای که در ۲۱ خردادماه ۹۸ قیمت هر گروه طلا ۱۸ عیار ۴۱۲ هزار تومان بوده که با گذشت حدود ۱۵ روز به ۴۳۹ هزار تومان رسیده که با افت قیمت دلار در کشور، به دلیل رشد قیمت اونس جهانی، شاهد نوسان اندک دراین بازار هستیم.
نصب دوربین‌های تشخیص چهره برای رصد دلالان
همچنین رییس پلیس پایتخت از نصب دوربین‌های کنترلی ویژه برای رصد دلالان سکه و ارز خبر داد و گفت: با همکاری بانک مرکزی اقدام به نصب دوربین‌های پیشرفته و مجهز به سیستم تشخیص چهره افراد کردیم که با استفاده از این سیستم‌ها دلالان سکه و ارز شناسایی می‌شود.سردار حسین رحیمی در حاشیه اجرای طرح رعد با حضور در جمع خبرنگاران از تشکیل پلیس مبارزه با جرایم اقتصادی تهران بزرگ در هفته‌های آتی خبر داد و گفت: این پلیس مستقیما تحت نظر فرماندهی انتظامی تهران بزرگ فعالیت خواهد کرد.
وی درباره برخورد با دلالان سکه و ارز نیز گفت: برخورد با این افراد همچنان ادامه دارد و خوشبختانه دیگر به جز تعداد اندکی که اقدام به فروش ارز در خارج از صرافی می‌کردند، مورد دیگری نداشتیم که با این افراد نیز برخورد شد.سردار رحیمی با بیان اینکه امروز به جرأت می‌توان گفت که دیگر در محدوده‌های خیابان فردوسی، پاساژ منوچهری، پاساژ افشار، سبزه میدان و … دیگر شاهد حضور دلالان سکه و ارز نیستیم، خاطرنشان کرد: تمام این افراد از این مناطق جمع‌آوری شدند و نظارت پلیس نیز در این مناطق ادامه دارد. ضمن اینکه بسیاری از افراد دستگیر شده همچنان در زندان هستند.وی در پاسخ به پرسش ایسنا درباره نحوه نظارت بر دلالان سکه و ارز نیز تصریح کرد: با همکاری بانک مرکزی اقدام به نصب دوربین‌های پیشرفته و مجهز به سیستم تشخیص چهره افراد کردیم که با استفاده از این سیستم‌ها دلالان سکه و ارز شناسایی می‌شود. این دوربین‌ها در حال حاضر در سبزه میدان، منوچهری، پاساژ افشار و خیابان فردوسی نصب شده و کنترل آنها نیز در اختیار پلیس است.
نرخ واحد ارز؛ راه جلوگیری از تنش‌های ارزی
از سوی دیگر، یک عضو هیات رییسه کمیسیون اقتصادی مجلس داشتن نرخ واحد ارزی شناور را راهکار جلوگیری از تنش‌های ارزی عنوان کرد و گفت که اگر رویه باثباتی ایجاد شود و اعتماد فعالان اقتصادی جلب شود نرخ ارز به زیر ۱۰ هزار تومان خواهد رسید.
سیدحسن حسینی شاهرودی با اشاره به وضعیت بازار ارز گفت: بهترین سازوکار برای تثبیت قیمت دلار و جلوگیری از تنش‌های ارزی این است که بازار متشکل ارزی را اجرایی و عملیاتی کنیم. اگر بخواهیم ارز حاصل از صادرات را به چرخه ارزی کشور برگردانیم تنها راهش همین است.این عضو فراکسیون ولایی مجلس با بیان اینکه «ما در ارز نیمایی و ارز ترجیحی به هیچ‌وجه موفق نبوده‌ایم» اضافه کرد: باید ارز ترجیحی را جمع کنیم و ارز نیمایی را هم ضرورتاً برای کالاهای اساسی در نظر بگیریم البته اگر بنا باشد کالاهای اساسی در شبکه، توزیع کنیم، اما اگر قرار باشد به همین شکلی که ظرف دو سال گذشته انجام شده و موجب نابسامانی شده است انجام شود بهتر است ارز کالاهای اساسی در شبکه بازار متشکل ارزی ارایه شود و نرخ شناور ارز داشته باشیم و متناسب با عرضه و تقاضا همه تقاضاهای خود در بحث واردات را چه کالاهای اساسی و چه غیراساسی، چه مسافرتی و چه دانشجویی برطرف کنیم.
نماینده مردم شاهرود در مجلس با بیان اینکه «راه جلوگیری از تنش‌های ارزی داشتن نرخ واحد است»، گفت: این نرخ واحد را باید بازار تعیین کند یعنی نرخ شناور باشد نه دستوری و نرخ دومی که رانتی برای اقشار خاص تحت عناوین مختلف از جمله یارانه کالای اساسی ایجاد می‌کند نداشته باشیم زیرا تمامش فسادآور است و دولت نتوانسته نظارت جامع و کاملی بر این امر داشته باشد.
حسینی شاهرودی همچنین گفت: تنها راهش این است که ما بازار شناور را داشته باشیم و بانک مرکزی می‌تواند از محل درآمدهای مستقیم ارزی که درآمد دولتی نفت است در تنظیم بازار تعیین‌کننده باشد و در شرایط ویژه و خاص مداخله در بازار را انجام دهد و بازار شناور را برای جلوگیری از افزایش بی‌رویه یا کاهش غیر معقول کنترل کند اگر این اراده وجود داشته باشد قطعاً نرخ دلار به زیر ۱۰ هزار تومان خواهد رسید.سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس با بیان اینکه «دولتی‌ها نباید مباحث ارزی را به مباحث سیاسی، برجام، مذاکرات با سران کشورها یا برخی دیدارها ارتباط دهند»، افزود: اثرات اینها مقطعی و کوتاه‌مدت و بیشتر نشأت گرفته از اظهارنظرهای سیاسی و غیر کارشناسی مقامات سیاسی دولت و گاهی هم مجلس و نمایندگان است.وی در پایان خاطرنشان کرد: ما نباید مسائل سیاسی و اقتصادی را به هم گره بزنیم زیرا مسائل سیاسی حباب افزایشی یا کاهشی مقطعی ایجاد می‌کنند در حالی که در حوزه اقتصادی با شاخص‌ها مواجه هستیم و شاخص‌ها نشان می‌دهد اگر رویه باثبات ایجاد کنیم و بین فعالان اقتصادی اعتماد‌سازی کنیم قیمت ارز باید زیر ۱۰ هزار تومان برسد و تنش و چالش آن نیز کم شود.
ریزش دوباره شاخص جهانی دلار
این در حالی است که افزایش منازعات سیاسی در خاورمیانه و افزایش جهانی بهای طلا سبب شد شاخص دلار به کانال ۹۵ واحدی عقب‌نشینی کند. احتمال کاهش نرخ بهره توسط بانک مرکزی امریکا سبب بروز فشارهای شدیدی بر شاخص جهانی دلار شده است.از سوی دیگر اعمال تحریم‌های جدید امریکا علیه ایران، سبب ریزش دوباره دلار و صعود یورو به کانال جدیدی در برابر اسکناس سبز شده است.بهای شاخص دلار که نرخ برابری آن در مقابل سبدی از ارزهای جهانی مورد سنجش قرار می‌گیرد، با ۱.۷ صدم کاهش به ۹۵.۹۴۳ واحد رسید.در حال حاضر هر یورو با دو درصد افزایش به ۱.۱۴۱۰۵ دلار رسید.شاخص ارزش دلار در برابر ارزهای امن نظیر ین نیز ریزش کرده است. در حال حاضر هر دلار با ۳۵ صدم درصد کاهش به ۱۰۶.۹۳ ین رسید.
کاهش اعتماد به فدرال رزرو
به گزارش کیتکو نیوز، تحلیلگران موسسه‌ای بی‌سی بولیون ضمن اشاره به افزایش چشمگیر قیمت طلا در روزهای اخیر اعلام کردند: تغییر چشمگیر در اعتماد سرمایه‌گذاران بین‌المللی نسبت به سیاست‌های پولی جهان به خصوص سیاست‌های فدرال رزرو امریکا عامل مهمی برای ورود پول به بازار طلا بوده است.بر اساس این گزارش قیمت طلا در روزهای اخیر به بالاترین سطح خود در 6 سال اخیر رسیده است.گمانه زنی‌ها درباره کاهش احتمالی نرخ بهره فدرال رزرو امریکا و اتخاذ سیاست‌های پولی انبساطی از سوی سایر بانک‌های مرکزی بزرگ جهان تاثیر زیادی بر افزایش فزاینده قیمت طلا داشته است.به اعتقاد تحلیلگران اقتصادی، افزایش قیمت طلا در روزهای اخیر یک واکنش طبیعی به عدم اعتماد سرمایه‌گذاران بین‌المللی به فدرال رزرو امریکا است.موسسه‌ای بی‌سی بولیون افزود: شکسته شدن سطح مقاومتی 1400 دلاری یک تحول بزرگ برای بازار طلا در سال 2019 به شمار می‌رود.
