یک‌سوم مراکز استان‌ها با مهاجرت منفی روبه‌رو هستند
بر اساس یافته‌های این گزارش در بین مراکز استان‌های کشور شهرهای تبریز، اصفهان، قزوین، خرم‌آباد، اراک، اهواز، زاهدان، تهران، ساری و بجنورد (با همین ترتیب) دارای خالص مهاجرت داخلی منفی بوده‌اند. در این شهرها برآیند جریان‌های مهاجرت داخلی در جهت کاهش جمعیت این شهرها عمل کرده است. گزارش اخیر مرکز آمار ایران در خصوص مهاجرت شهرهای کشور نشان می‌دهد یک‌سوم مراکز استان‌ها در کشور دارای خالص مهاجرت منفی هستند و این بدین معناست که افراد خارج شده بیشتر از افراد وارد شده به این شهرها هستند. بر اساس یافته‌های این گزارش در بین مراکز استان‌های کشور شهرهای تبریز، اصفهان، قزوین، خرم‌آباد، اراک، اهواز، زاهدان، تهران، ساری و بجنورد (با همین ترتیب) دارای خالص مهاجرت داخلی منفی بوده‌اند. در این شهرها برآیند جریان‌های مهاجرت داخلی در جهت کاهش جمعیت این شهرها عمل کرده است. برای نخستین‌بار در سال ١٣٩٥ و در تاریخ سرشماری‌های کشور با استفاده از تکنولوژی و ابزار نوین، امکان گردآوری اطلاعات مربوط به جابه‌جایی جمعیت بین شهرها فراهم شده و آمار مهاجرت همه شهرهای کشور، مبادلات جمعیتی شهرها با یکدیگر و با بخش روستایی و خارج از کشور بر اساس اطلاعات سرشماری نفوس و مسکن ١٣٩٥ منتشر شد. این بررسی بر اساس نوآوری‌های به عمل آمده در سرشماری عمومی نفوس و مسکن ١٣٩٥ میسر شده و اطلاعات با ارزشی را در زمینه برنامه‌ریزی‌های شهری و اجتماعی و تحلیل‌های جمعیتی فراهم می‌کند.
در گزارش ارایه شده وضعیت مهاجرت تمام نقاط شهری کشور شامل ١٢٤٢ شهر ارایه شده و جدول ترازنامه مهاجرتی آنها تدوین شده است. لازم به ذکر است جدول ترازنامه مهاجرتی جدولی است که تعداد مهاجران وارد شده، مهاجران خارج شده و خالص مهاجرتی را برای هریک از شهرهای کشور نمایش می‌دهد و بر اساس آن می‌توان وضعیت شهرهای مورد نظر را از نظر مهاجرپذیری و مهاجرفرستی بررسی کرد. بر‌اساس این ماتریس مهاجرتی می‌توان مبادلات جمعیتی هر یک از شهرهای کشور با یکدیگر و نیز با بخش روستایی و خارج از کشور را به دست آورد. بر اساس یافته‌های این گزارش در بین مراکز استان‌های کشور شهرهای تبریز، اصفهان، قزوین، خرم آباد، اراک، اهواز، زاهدان، تهران، ساری و بجنورد (با همین ترتیب) دارای خالص مهاجرت داخلی منفی بوده‌اند که در جهت کاهش جمعیت این شهرها عمل کرده است. در سایر مراکز استان (به جز کرمان) خالص مهاجرت داخلی عددی مثبت است. در میان آنها شهرهای کرج، رشت، شیراز، سمنان و قم (با همین ترتیب) بزرگ‌ترین خالص مهاجرت داخلی (بیشتر از ٢٠ هزار نفر) را داشته‌اند. مطابق یافته‌های این بررسی طی سال‌های ١٣٩٠ تا ١٣٩٥ تعداد 404 هزار و 996نفر از مهاجران به شهر تهران وارد شده‌اند. از این تعداد، مبدأ ٨٣,١٩ درصد از مهاجران نقاط شهری کشور٧.٠٩ درصد مناطق روستایی و ٩.٣درصد خارج از کشور بوده و مبدأ حرکت ٠.٤٣ درصد از مهاجران نیز اظهار نشده بود. مبدأ حرکت بیشترین مهاجران وارد شده به شهر تهران به ترتیب نزولی فراوانی نسبی، شهرهای کرج (٥,٦ درصد)، اصفهان (٢.٩٨ درصد)، مشهد
(٢.٧٠ درصد)، اراک (٢.٠١ درصد)، اهواز
(١.٩٣ درصد)، قم (١.٨٥ درصد)، کرمانشاه (١.٨١ درصد)، شیراز (١.٧٣ درصد)، تبریز
(١.٥٨ درصد) و اسلامشهر (١.٤٦ درصد) بوده است. همچنین ٥٧.٧٥ درصد از مهاجران وارد شده، از سایر شهرهای کشور به تهران آمده و نام شهر مبدأ حرکت برای١.٧٨ درصد از مهاجران نیز نامشخص بوده است. طی این دوره زمانی، تعداد 369 هزار و 288 نفر از مهاجران تهران را ترک کرده و در یکی از نقاط داخل کشور ساکن شده‌اند. از این تعداد مقصد ٨٧,٤٤ درصد یکی از نقاط شهری کشور بوده و ١٢.٥٦ درصد نیز یکی از نقاط روستایی را به عنوان مقصد خود انتخاب کرده‌اند. مقصد حرکت مهاجران خارج شده از شهر تهران به ترتیب نزولی فراوانی نسبی، شهرهای کرج (١١,٦٩ درصد)، پردیس
(٤.٦٨ درصد)، پرند (٤.١٨ درصد)، شهریار
(٢.٧٩ درصد)، مشهد (٢.٥٧ درصد)، قم
(٢.٣٨ درصد)، رشت (١.٩٧ درصد)، اسلامشهر (١.٨٩ درصد)، سمنان (١.٨٨ درصد) و پاکدشت (١.٨١ درصد) بوده است. همچنین ٥١.٦٠ درصد از مهاجران خارج شده از تهران به سایر شهرهای کشور مهاجرت کرده‌اند. بررسی مهاجران شهرها به تفکیک مدت اقامت یکی دیگر از محورهای این گزارش است. بر این اساس روند زمانی مهاجرت به داخل یا خارج از هر یک از شهرهای کشور قابل بازسازی و مطالعه است. این گزارش همچنین به بررسی مبادلات جمعیتی سایر شهرهای مراکز استان و اثر مهاجرت بر کیفیت جمعیت در هر یک از شهرهای کشور در ابعادی چون ساختار سنی، جمعیت جوانان و سالمندان، تابعیت خارجی، سواد و آموزش و اشتغال و بیکاری پرداخته است. بر‌اساس این یافته‌ها می‌توان دریافت مهاجرت در کدام شهرها باعث بهبود کیفیت جمعیت و در کدام شهرها باعث تنزل ابعاد کیفی جمعیت می‌شود.
