حال دریاچه ارومیه بهتر است

حال دریاچه ارومیه این روزها بهتر از گذشته است چون بالاترین تراز را در هشت سال اخیر دارد و همانطور که در زبان پارسی کهن به آن چیچست (درخشنده) می‌گفتند، این روزها می‌درخشد اما تا رسیدن به وضعیت مطلوب راه زیادی مانده است.

اینجا بزرگ‌ترین دریاچه داخلی ایران است؛ دریاچه ارومیه. در ورودی با بنری مواجه می‌شویم که روی آن نوشته: «به اطلاع همشهریان عزیز می‌رساند ورود افراد مجرد به تفرجگاه دریا در روزهای جمعه و ایام تعطیل اکیدا ممنوع است. مدیریت تفرجگاه جاده شهید کلانتری»

 علی حاجی‌مرادی، مسوول واحد برنامه‌ریزی ستاد احیای دریاچه ارومیه، می‌گوید: حدود دو ماه است که این بنر نصب شده البته نصب آن ربطی به ستاد احیای دریاچه ارومیه ندارد. در واقع مسوولیت ما در حوزه آب رساندن و احیای دریاچه است و در زمینه امور دیگر مسوولیتی نداریم.

او به بر پا کردن حمام‌هایی در این محوطه اشاره و به ایسنا می‌گوید: اینجا تابستان‌ها معمولا بطور شخصی چند نفر حاجی‌مرادی تامین امکانات رفاهی را هم جزو وظایف ذاتی مسوولان استانی می‌داند.

باد ملایمی می‌وزد و انعکاس نور خورشید در دریاچه ارومیه چشم‌نواز است. حاجی مرادی از روزهایی می‌گوید که این دریاچه وارد فاز بحرانی شد. به گفته او سال ۸۴ به بعد که این اکوسیستم وارد فاز بحران شد، سطح آن به ۴۳۰۰ کیلومترمربع کاهش پیدا کرد. سال ۹۳ در بدترین شرایط به ۱۱۰۰ کیلومترمربع رسید. الان این عدد ۳۲۰۰ کیلومترمربع است.

اگر خوش‌بینانه نگاه کنیم ۲۱۰۰ کیلومتر مربع به سطح دریاچه ارومیه اضافه شده اما همچنان با شرایط تقریبا نرمال سال ۸۴ ۱۱۰۰ کیلومتر مربع فاصله داریم این در حالی است که از سال ۷۴ تا ۹۳، ۸ متر تراز دریاچه یعنی معادل ارتفاع یک ساختمان سه طبقه‌ای را از دست دادیم.

مردم از وضعیت کنونی دریاچه ارومیه استقبال کرده‌اند؛ عده‌ای در آب شنا می‌کنند و عده‌ای دیگر گل‌های دریاچه را به بدن می‌مالند و می‌خندند. خبرنگارانی که برای بازدید از عملکرد ستاد احیای دریاچه ارومیه آمده‌اند، با قایق موتوری گشتی در دریاچه می‌زنند البته این سوی دریاچه خبری از فلامینگو و آرتمیا نیست.

مهران نظری – مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی- وضعیت کنونی دریاچه ارومیه را نتیجه بارندگی خوب امسال و اقدامات ستاد احیای دریاچه ارومیه در سال‌های اخیر می‌داند و می‌گوید: سطح تراز دریاچه ارومیه امسال حداقل تا ۱۲۷۱.۹۶متر بالا رفت و بیشترین تراز آب دریاچه ارومیه در هشت سال اخیر به ثبت رسید.

هر سال با آغاز فصل گرما بخشی از آب دریاچه ارومیه تبخیر می‌شود. به گفته نظری به علت کاهش بارندگی و ورودی آب به دریاچه ارومیه طی یک ماه گذشته حدود ۲۳ سانتی‌متر از ارتفاع دریاچه ارومیه کم شده است. امیدوارم تبخیر تا پایان فصل گرما در آذربایجان غربی بیش از ۵۰ سانتی‌متر نشود و پیش‌بینی می‌کنیم تراز دریاچه ارومیه به کمتر از ۱۲۷۱.۳۰نرسد. در ۲۰ تیرماه نیز حجم آب دریاچه ارومیه ۴ میلیارد و ۷۱ میلیون متر مکعب بود.

او اضافه می‌کند: سال گذشته همین موقع برای تردد به جزایر از خودرو استفاده می‌کردیم و نمی‌توانستیم از قایق بهره ببریم اما امسال هم قایق‌سواری انجام می‌شود.

 یکی از دغدغه‌های فعالان محیط زیست قربانی شدن اکوسیستم‌های دیگر برای احیای دریاچه ارومیه و موجب بروز مشکلات زیست‌محیطی جدیدی است. مدیرکل محیط زیست آذربایجان غربی در این باره می‌گوید: نه‌تنها برای اطراف دریاچه ارومیه بلکه برای همه اکوسیستم‌های استان به ویژه اکوسیستم‌های تالابی برنامه داریم. در صورت حفاظت و احیای این اکوسیستم‌ها هم دریاچه ارومیه احیا می‌شود و هم اکوسیستم‌های ما آسیب نمی‌بینند. وی ادامه می‌دهد: ما حق‌آبه دریاچه ارومیه را تامین می‌کنیم. آب مازاد نمی‌آوریم.

مصرف آب را مدیریت می‌کنیم و جلوی هدررفت آن را می‌گیریم. این اقدامات و به ویژه رهاسازی آب دریاچه ارومیه در فصل زمستان باعث می‌شود حق‌آبه صرف کشاورزی نشود و مستقیم وارد دریاچه ارومیه شود. اگر حق‌آبه دریاچه ارومیه را در فصل گرم رهاسازی کنیم، بیش از ۵۰ درصد آن هدر می‌رود و به دریاچه نمی‌رسد.

وقتی از اکوسیستمی مثل دریاچه ارومیه حرف می‌زنیم، فقط آب اهمیت ندارد بلکه وضعیت و تغییرات ایجاد شده در پوشش گیاهی و جانوری آن هم مهم است.

 نظری درباره نظر برخی سمن‌ها درباره مهاجرت برخی حیوانات مانند گراز از منطقه به علت خشکسالی نقطه به نقطه برخی تالاب‌ها می‌گوید: بطور قطع این اتفاق در دریاچه ارومیه رخ داد. با کاهش آب دریاچه ارومیه، برخی جزایر آن به خشکی وصل شدند بنابراین برخی حیوانات مثل شغال، روباه و حتی پلنگ به جزیره راه پیدا کردند. الان روی این موارد کار می‌کنیم تا جمعیت حیات وحش در جزایر به ویژه گوزن زرد و قوچ و میش آسیب نبیند. بطور صد در صد نمی‌توانیم تضمین کنیم که در صورت وقوع تغییراتی در یک اکوسیستم، در حیات وحش آن تغییراتی به وجود نمی‌آید ولی تلاش می‌کنیم این تغییرات را به حداقل برسانیم.

یکی از گونه‌هایی که در دریاچه ارومیه امکان حیات دارد، «آرتمیا» است. آرتمیا سخت پوست کوچکی است که در آب‌های لب شور تا آب‌های خیلی شور زندگی می‌کند. حداکثر اندازه اینگونه ارزشمند ۲۰ میلیمتر است. آرتمیای بالغ دارای یک جفت چشم و ۱۱ جفت پای شنا است که آبشش‌ها روی این پاها قرار دارند.