کشمکش بر سر برگزاری انتخابات شورایاری‌های پایتخت
گروه راه و شهرسازی | آزاده کاری |
انتخابات پنجمین دوره شورایاری‌های شهر تهران بعد از کش و قوس‌های فراوان و بعد از اینکه چندین بار تاریخ برگزاری آن به تعویق افتاد، قرار است 4 مرداد ماه برگزار شود. اعضای شورای شهر تهران طی دوماه اخیر اساسنامه شورایاری‌ها را در صحن علنی شورا بررسی کرده و تغییراتی درآن اعمال کردند. در شرایطی که شورای شهر تهران زمان قطعی برگزاری انتخابات را اعلام کرده است و ثبت نام داوطلبان نیز انجام شده، اما رییس سازمان بازرسی کشور هفته گذشته طی نامه‌ای به سران سه قوه عنوان کرد که برگزاری انتخابات شورایاری‌ها غیرقانونی است. با وجود مخالفت قبلی سازمان بازرسی کل کشور با انتخابات شورایاری‌ها به علت نبود قانون مشخص و همچنین تاکید اخیر رییس این سازمان، طبق اعلام شورای شهر تهران قرار است، چهارم مرداد این انتخابات برگزار شود. اما شامگاه دوشنبه هفته جاری، قاضی سراج با علنی کردن نامه خود به سران قوا به جد خواستار این شد تا سران سه قوه مانع برگزاری انتخابات شورایاری‌ها شوند. نکته اما اینجا است که اعضای شورای شهر به استناد نامه معاون اول رییس‌جمهور کمر همت به برگزاری انتخابات بسته‌اند.
محمد علیخانی، عضو شورای شهر تهران در این باره گفت: مشکلی برای برگزاری انتخابات نیست و مجوز قانونی آن اخذ شده و حتی نامه جهانگیری در این باره هم منتشر شده است. محمدجواد کولیوند، رییس کمیسیون شوراها و امورداخلی مجلس شورای اسلامی نیز تاکید بر قانونی بودن این انتخابات دارد. همچنین برگزاری انتخابات شورایاری‌ها جزو وظایف شورای شهر است و وزارت کشور نیز پذیرفت که این انتخابات برگزار شود.
اعلام تصمیم نهایی در روز یکشنبه
محسن هاشمی‌رفسنجانی، رییس شورای شهر تهران نیز بعد از علنی شدن نامه قاضی سراج عنوان کرد که یکشنبه هفته آینده در ارتباط با برگزاری انتخابات شورایاری‌ها تصمیم‌گیری می‌شود. به گفته او شورا و شهرداری تهران تابع قانون است و هر چه قانون بگوید ملاک عمل مدیریت شهری است.
پیروز حناچی، شهردار تهران نیز روز گذشته در حاشیه مراسم سه شنبه‌های بدون خودرو در ارتباط با اظهارنظر رییس بازرسی کل کشور گفت: در خصوص قانونی یا غیرقانونی بودن این انتخابات نمی‌توان قطعی صحبت کرد، چون پنجمین دوره است که برگزار می‌شود و مصوبه دولت را هم دارد. در قانون اساسی انجمن‌های زیر مجموعه شورای شهر دیده شده است، اما با این حال شهرداری تهران و شورای شهر تابع قانون هستند و اگر همه مسوولان ذی‌ربط نظرشان این باشد که این انتخابات برگزار نشود، برگزار نمی‌کنیم اما در شرایط فعلی و با توجه به مصوبه دولت ما طبق برنامه انتخابات شورایاری‌ها را برگزار می‌کنیم.
تفسیر سخنگوی شورا از نامه سراج
در همین حال، علی اعطا، سخنگوی شواری شهر در یک نشست خبری که روز گذشته برگزار کرد، توضیحاتی درباره انتخابات شورایاری‌ها عنوان کرد و گفت: مخاطب نامه شورای شهر نبوده بلکه سران سه قوه‌اند که براساس اختیارات خود به صورتی برنامه‌ریزی کنند که انتخابات قانونی شود یا اگر نیست شرایط آن فراهم شود.
اعطا در ادامه آماری از ثبت داوطلبان شورایاری ارایه کرد و گفت: 75 درصد کل ثبت‌نام‌کنندگان مرد و 25 درصد زن بوده‌اند. همچنین بیشترین رشته تحصیلی داوطلبان حقوق، عمران و حسابداری بوده است. بر این اساس 1253 نفر در منطقه 4 تهران برای انتخاب ثبت‌نام کردند که بیشترین آمار را در مناطق 22 گانه به خود اختصاص دادند. از این تعداد در منطقه 4، 900 نفر آقا و 353 نفر خانم هستند. پس از آن منطقه 5 و سپس منطقه یک بیشترین آمار ثبت‌نام‌کنندگان را به خود اختصاص داده‌اند. کمترین داوطلبان انتخابات شورایاری‌ها مربوط به منطقه 9 بوده است و 67 درصد ثبت‌نام‌کننده‌ها به‌طور کلی در همه مناطق سن کمتر از 45 سال و 2 درصد سن 65 تا 75 سال داشتند.
توزیع قدرت با شورایاری‌ها
هر چند هنوز مشخص نیست امکان برگزاری انتخابات شورایاری‌ها وجود دارد یا خیر اما واقعیت این است که در کشورهای توسعه یافته نهادهای مردمی و ان‌جی‌او‌هایی شبیه شورایارها نقش مهمی در مدیریت و حکمرانی شهری دارند. سعید سادات نیا، کارشناس شهری در این باره به «تعادل» گفت: وجود شورایاری‌ها یک ضرورت در جهت تکامل اجتماعی است و برای توزیع قدرت‌های محلی و مشارکت مردمی اجتناب ناپذیر است. در کشورهای توسعه یافته حاکمیت‌های محلی حرف اول را می‌زنند .برای مثال در فرانسه قرن‌ها است که دولت‌های محلی حکمروایی می‌کنند. در بسیاری از شهرهای اروپایی نیز وضعیت به همین منوال است.
او در این باره مثالی زد و گفت: اکنون یکی از مشکلات شهر تهران ساخت و سازهای مهاجم و بی‌رویه است که اکولوژی شهر را برهم زده، دلیل این ساخت و سازها این است که چشم ناظر تشکل‌های مردم نهاد وجود نداشته و شورایارهای‌ها بر این نوع ساخت و سازها نظارت نداشته‌اند، اما در کشورهای توسعه یافته برای ساخت یک خانه و واحد تجاری و آموزشی ابتدا باید شوراهای محل آن را تایید کنند و اجازه ساخت یک سازه ناهمگون با بافت محل را نمی‌دهند.ما نیز باید به این سمت برویم و شورای محل صاحب قدرت شوند و افراد نخبه و سالم وارد این تشکل محلی شوند.
او با بیان اینکه یکی از محاسن مهم شورایارهای این است که داوطلبان فیلتر نشده و نمایندگان واقعی مردم رای می‌آورند، تصریح کرد: هر چه به سمت مراتب بالاتر حکومت می‌رویم کنترل هم بیشتر شده در نتیجه انتخابات محدودتر می‌شود. در این انتخابات مردم و شهروندان نقش مهمی دارند. اینکه چقدر شورایارها محله خود را بشناسند و به آنها اعتماد داشته و برای حل مشکلات محله خود آن را در میان بگذارند بسیار مهم است. مشارکت مردم باعث می‌شود تا نمایندگان داناتر و آگاه‌تری به عنوان امین مردم و رابط بین مردم و مسوولان شهری انتخاب شود و مسیر برای توسعه محله هموارتر شود. او ادامه داد: شورایاری‌ها حلقه اول از یک جامعه مردم سالار هستند و می‌توانند زنجیره ابتدایی تحقق خواسته‌های مردم و حاکمیت شهروندان بر سرنوشت شهرشان باشند. شورایارها بر خلاف نهادهای بالادستی ارتباط نزدیک و تنگاتنگی با شهروندان دارند و مشکلات را به خوبی حس می‌کنند درنتیجه راحت‌تر می‌توانند آن را منتقل کنند و در نتیجه امکان تشکیل یک شبکه قدرتمند اجتماعی وجود دارد.
برخی کارشناسان بر این باورند که شورایارها در کلان‌شهرها آنچنان که باید موفق نبوده و نتوانسته‌اند وظایف محوله را به خوبی ایفا کنند. عده‌ای نیز بر این اعتقادند دلیل این امر به نبود روحیه همکاری بین ایرانی‌ها بر می‌گردد. اما سادات‌نیا نظر متفاوتی در این باره دارد . او در این باره گفت: این حرف که در بین ایرانی‌ها روحیه همکاری کمی وجود دارد را قبول ندارم . بسیاری از ایرانی‌ها در کشورهای پیشرفته در مجالس و بالاترین سطوح مشارکت‌های اجتماعی حضوردارند و موفق‌اند. دلیل اینکه شورایارها در کشور ما موفق نبوده‌اند این است که بسترهای لازم آن فراهم نیست و شهروندان آموزش‌های لازم را نمی‌بینند . این کار باید از سنین کودکی آغاز شود و مردم آمادگی پذیرش این موضوع را داشته باشند. مردم باید یاد بگیرند مشارکت عمومی داشته باشند و در تصمیمات مربوط به محله و شهر خود سهیم شوند.باید به این باور برسند که حضور آنها می‌تواند موثر باشد.رسانه‌های جمعی نیز باید دراین زمینه کمک کرده و آموزش‌های لازم را به شهروندان ارایه کنند و الگوهای موفق را به آنها نشان دهند.
به گفته این کارشناس، حتی در خود کشور نیز الگوهای سنتی مشارکتی بسیاری وجود دارد و در زمان‌های بسیاری در سطح محله‌ها، روستاها و اصناف شاهد توزیع آب و مواد غذایی در خشکسالی‌ها توسط حاکمیت‌های محلی بوده‌ایم. باید از تجربیات بومی خودمان نیز استفاده کنیم و آن را به تجهیزات روز دنیا مجهز کنیم. دولت و حاکمیت باید در این موارد سرمایه‌گذاری کنند و اجازه دهند شهروندان آگاهانه در انتخابات شورایاری‌های شرکت کنند. در این صورت قطعا به نتایج خوبی خواهیم رسید. به گفته این کارشناس شهری، شهرداری در 15 سال اخیر توجه چندانی به شورایاری‌ها نداشته و از آنها فاصله گرفت اما اکنون با آمدن شورای پنجم تغییراتی در راستای استفاده از ظرفیت شورایاری‌ها به وجود آمده اما متاسفانه تغییرات مدیریتی زیاد باعث شد که این تلاش‌ها دیده نشود.
