این روزها در دهکده نفتی ایران چه می‌گذرد؟

گروه انرژی|

از هواپیما که پیاده شوید در بهترین حالت 2 ساعتی راه دارید تا برسید به جایی که در ایران «میادین نفتی غرب کارون» اسم گرفته است، آنجا فضا رنگ و بوی دو چیز را دارد؛ «نفت» و «جنگ». بعد از گذشت 3 دهه از پایان جنگ تحمیلی عراق با ایران، لاشه تانک‌ها یا سنگرهای نمادین از روزهای جنگ گوشه و کنار دیده می‌شود. البته این تمام ماجرا نیست، در این دهکده نفتی همه‌چیز متفاوت از جاهای دیگر است، اگر تولید بیشتر از 15درصد نفت خام ایران، تماشای فلرهای میادین نفتی کشور همسایه، تجهیزات غول‌پیکر نفتی و زندگی کسانی که روز و شب به این تاسیسات گره‌ خورده‌اند به اندازه کافی جذاب نیست. در سال‌های اخیر سبک زندگی چینی‌ها، خورد و خوراک و فرهنگ کاریشان هم به این منطقه اضافه شد تا این دهکده را بیش از پیش جالب‌توجه کند.

ایران علاقه‌مند است و روی کاغذ برنامه‌ریزی کرده است تا سال 1400 تولید نفت خام از این میدان‌ها را به 1 میلیون و 200 هزار بشکه در روز برساند ولی تحریم‌ها دقیقا روی عدم ورود سرمایه‌گذاران بین‌المللی به این میادین دست گذاشته است تا تحقق دقیق این ارقام کمی دور از ذهن به نظر برسد.  مطلب پیش رو آخرین وضعیت پروژه‌هایی که ایران برای این منطقه دارد را از زبان مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه نفت خام در گفت‌وگویی با وزارت نفت بیان کرده است.

ابلاغیه وزیر نفت با موضوع اولویت‌های شرکت ملی نفت ایران در سال ۹۸ (همسو با برنامه ملی اقتصاد مقاومتی)، بر سه پروژه محوری متمرکز است؛ افزایش ظرفیت تولید نفت‌خام میدان‌های مشترک غرب کارون، احداث خط لوله گوره - جاسک و پایانه صادراتی نفت خام در بندر جاسک و تکمیل ظرفیت و راه‌اندازی فازهای ۱۳، ۱۴ و ۲۲ تا ۲۴ پارس جنوبی. از آنجا که دو اولویت نخست این ابلاغیه بطور مستقیم با حوزه کاری شرکت مهندسی و توسعه نفت (متن) در ارتباط است، روند پیشرفت این دو محور کار را در گفت‌وگو با تورج دهقانی، مدیرعامل این شرکت جویا شده‌ایم. به گفته وی، اگرچه غرب کارون به واسطه سیل بهار امسال، شاهد اندکی کاهش تولید نفت بوده است، اما همچنان روزانه بیش از ۳۰۰ هزار بشکه نفت از میدان‌های مشترک نفتی این منطقه راهبردی برداشت و برنامه‌های افزایش ظرفیت تولید نفت در این بخش دنبال می‌شود.

دهقانی در این گفت‌وگو درباره وضع پروژه انتقال نفت گوره به جاسک توضیح می‌دهد: «این طرح که در گستره‌ای وسیع و با عبور از سه استان (بوشهر، فارس و هرمزگان) کشور اجرایی می‌شود، به‌ویژه در شرایط کنونی کشور جایگاه ویژه‌ای دارد. در این پروژه‌ راهبردی که ارزش تقریبی آن حدود ۲ میلیارد دلار است، احداث هزار کیلومتر خط لوله، پایانه صادراتی، ایستگاه‌های تلمبه‌خانه، تجهیزات اندازه‌گیری، تاسیسات ذخیره‌سازی و ... لحاظ شده است و فعالیت‌های اجرایی آن با جدیت در دستور کار قرار دارد. برای نمونه، مناقصه‌های بخش‌های مختلف این پروژه برگزار و غالب آنها به مرحله قرارداد رسیده است. قراردادهای احداث ایستگاه‌ها به پیمانکار واگذار شده و عملیات زیربنایی و آماده‌سازی سایت در حال انجام است؛ عملیات اجرایی پروژه احداث مخازن هم که قرارداد آن مهرماه پارسال امضا شد، آغاز شده و عملیات لوله‌گذاری هم کلید خورده است».

  تولید داخلی ورق ترش

بر اساس این گزارش، انتقال روزانه یک میلیون بشکه انواع نفت خام سبک و سنگین میدان‌های جنوب غربی کشور به سواحل جنوب شرقی، ذخیره‌سازی و صادرات آن از طریق پایانه جدید جاسک، تضمین استمرار صادرات نفت خام، تمرکززدایی از پایانه‌های صادراتی و متنوع‌کردن آن، ‌امکان تأمین خوراک پالایشگاهی برنامه‌ریزی شده برای احداث در سواحل مکران، ‌فراهم‌سازی زمینه برای سرمایه‌گذاری و اجرای طرح‌های صنایع پایین‌دستی و توسعه پایدار مناطق محروم جنوب‌شرقی کشور از جمله اهداف اجرای طرح انتقال نفت خام گوره - جاسک است. دهقانی به مزیت دیگر این طرح در استفاده از توانمندی سازندگان داخلی هم اشاره می‌کند: «به‌واسطه تحریم، در واردات ورق لوله‌ها دچار مشکل شدیم، اما خوشبختانه امکان تولید داخلی ورق ترش در کشور فراهم و عملیات ساخت آن از ماه‌ها پیش آغاز شده است».

مدیرعامل شرکت متن با اشاره به همکاری مطلوب دیگر سازمان‌های مرتبط در طرح انتقال نفت گوره - جاسک، ابراز امیدواری می‌کند بهره‌برداری اولیه از این طرح ملی تا پایان سال ۹۹ محقق شود.

  فاز نخست نیروگاه غرب کارون

در ایستگاه آخر

دهقانی با بیان اینکه فاز نخست نیروگاه غرب کارون نیز در آستانه بهره‌برداری قرار دارد، ادامه می‌دهد: «تولید مستمر نفت در غرب کارون منوط به تامین مستمر و مطمئن برق است و به همین دلیل، راه‌اندازی نیروگاه غرب کارون اهمیت ویژه‌ای دارد. بر اساس برنامه‌ریزی‌های صورت‌گرفته، در یک تا دو ماه آینده، دو طرح یادآوران و تلمبه‌خانه غرب کارون آماده برق‌گیری می‌شوند».

  نصب دومین پمپ درون‌چاهی

در یاران شمالی

مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه نفت از نصب پمپ درون‌چاهی (ESP) در چاه شماره ۴ میدان یاران شمالی در مسیر اجرای برنامه نگهداشت تولید این میدان مشترک هم خبر می‌دهد و یادآور می‌شود: «بطور طبیعی باید منتظر نتایج عملکرد این پمپ بمانیم».

بر اساس اعلام شرکت متن، این پمپ در عمق حدود ۲۳۰۰ متری در درون لوله آستری هفت اینچی نصب شده است؛ قطر خارجی آن ۴ اینچ و طول مجموعه پمپ حدود ۱۷ متر است و عملکرد این پمپ، راهنمای موثری در انتخاب و به‌کارگیری روش‌های نگهداشت تولید و ازدیاد برداشت از چاه‌های مخازن سروک میدان‌های غرب کارون خواهد بود.

طرح توسعه میدان نفتی یاران شمالی با ظرفیت تولید روزانه ۳۰ هزار بشکه نفت، آبان‌ماه سال ۹۵ افتتاح و پس از مدتی با افت تولید روبرو شد که به این منظور، استفاده از پمپ‌های درون‌چاهی برای افزایش دوباره تولید میدان در دستور کار قرار گرفت و در این راستا، نخستین پمپ درون‌چاهی، تیرماه پارسال در چاه شماره ۱۴ این میدان نصب شد که عملکرد آن به دلیل مشکلات فرایندی دوام چندانی نداشت. حال باید منتظر نتیجه عملکرد دومین ESP بود؛ نگهداشت و افزایش تولید در میدان‌های مشترک اهمیتی دوچندان دارد.

  آغاز مراحل واگذاری آزادگان جنوبی به اروندان

صحبت با دهقانی به میدان آزادگان جنوبی می‌رسد؛ بزرگ‌ترین میدان مشترک نفتی کشور که با تلاش متخصصان شرکت متن طی چند سال اخیر (پس از خلع‌ ید شرکت چینی) شتاب خوبی را در بخش افزایش تولید شاهد بوده و راه‌اندازی واحد فراورش سیار نیز به روند توسعه در این میدان کمک کرده است. دهقانی با اشاره به پیگیری مجدانه فعالیت‌ها در این میدان مشترک، در پاسخ به سوالی درباره واگذاری آزادگان جنوبی به اروندان، با بیان اینکه «در غرب کارون، متن متولی توسعه است و اروندان متولی بهره‌برداری، بنابراین بدیهی است که میدان‌ها بعد از توسعه باید به شرکت بهره‌بردار تحویل شوند»، توضیح می‌دهد: «در مقطعی که موضوع قراردادهای جدید نفتی و واگذاری توسعه و تولید به شرکت‌های طرف قرارداد مطرح بود، این بحث مطرح شد که تا زمان انعقاد قراردادهای جدید برای میدان‌های غرب کارون، بطور موقت عملیات تولید در اختیار متن قرار گیرد و از آنجا که آن هدف حاصل نشد، بطور طبیعی کار باید به روند پیشین خود بازگردد».

به گفته وی، واگذاری میدان آزادگان جنوبی به شرکت نفت و گاز اروندان کلید خورده و مقرر شده است مرحله به مرحله، بخش‌هایی که تولیدی شده است به این شرکت تحویل داده شود.

  برنامه‌ریزی برای افزایش تولید نفت

در یادآوران

وی به قرارداد توسعه فناورانه میدان آزادگان که با همکاری دانشگاه تهران در حال اجراست نیز اشاره می‌کند: «بزرگ‌ترین دستاورد اجرای پروژه‌های پژوهشی مطالعه فناورانه مخازن، تبدیل ارزش سایه (ذخایر هیدروکربوری مخزن) به ارزش واقعی است و این مهم با مدیریت بهینه تاسیسات، مخزن و مجموعه دارایی‌ها محقق می‌شود. ما پارسال برای نخستین‌بار از نتایج تحقیقات و مطالعات دانشگاه تهران در آزادگان استفاده کردیم و به دستاوردها و نتایج آینده این تحقیقات امیدواریم».

وی در پاسخ به پرسشی دیگر درباره میدان یادآوران، به برنامه افزایش تولید نفت این میدان در چند ماه آینده اشاره می‌کند و می‌گوید: «با هدف افزایش تولید صیانتی، برای استفاده بیشتر از ظرفیت‌های برداشت نفت در این میدان تدابیری اندیشیده می‌شود تا ضمن آنکه چارچوب‌های حقوقی و قراردادی حفظ شود، صیانت از منافع ملی هم در دستور کار قرار گیرد».

سوال آخر را دهقانی مطرح می‌کند: «تقریبا همگان به این اجماع نظر رسیده‌اند که این حجم اعمال فشار و تحریم به کشور حتی در دوران جنگ هم سابقه نداشته؛ صنعت نفت هم با وجود همه مصائب ناشی از تحریم، شبانه‌روزی در تلاش است. پس دلیل این‌همه هجمه‌ علیه وزارت نفت چیست؟ اگر بپذیریم امروز در سخت‌ترین موقعیت در ۴۰ سال اخیر قرار گرفته‌ایم، آیا بطور طبیعی نباید میزان انسجام و همدلی هم به بیشترین سطح خود در این ۴۰ سال رسیده باشد؟ آیا امروز اینچنین است؟»