تهدید هم حزبی سابق علیه اردوغان
گروه جهان|سمانه قربانی|
«احمد داووداوغلو» نخست‌وزیر سابق ترکیه، می‌گوید حزب حاکم عدالت‌وتوسعه حال خوشی ندارد. او با هشدار مبنی بر اینکه نارضایتی‌های گسترده باعث شکاف در حزب حاکم عدالت‌وتوسعه شده، گمانه‌زنی‌ها درباره اینکه احتمالا در آینده‌ای نه چندان دور قرار است ریاست جبهه ناراضی حزب را برعهده بگیرد، تقویت کرده است. گفته شده، او اخیرا یک ساختمان چهار طبقه در آنکارا را اجاره کرده و بطور منظم با نمایندگان بخش‌ها و جوامع مختلف دیدار می‌کند.
به‌گزارش فایننشال‌تایمز، احمد داووداوغلو هشدار داده که در حزب حاکم ترکیه به رهبری رجب طیب اردوغان رییس‌جمهور ترکیه نارضایتی‌های گسترده‌ای فرا گرفته است. نخست‌وزیر سابق ترکیه گفته: «انحراف حزب عدالت و توسعه از ارزش‌های کلیدی، نارضایتی عمیقی را در میان نفرات اصلی حزب و رده‌های ارشد آن ایجاد کرده است.»
داووداوغلو در مصاحبه‌ای با فایننشال‌تایمز گفته: «حزب عدالت و توسعه در ابتدا ارزش‌هایی چون عدالت، آزادی، آزادی اندیشه و آزادی بیان را می‌ستود. اما در سه سال گذشته مشاهده کرده‌ام این ارزش‌های اساسی که در زندگی‌مان آنها را محترم می‌شماریم، نادیده گرفته شده است.»
داووداوغلو رهبر سابق حزب عدالت و توسعه که در سال 2016 و در پی کشمکش قدرت با اردوغان استعفا داد، در ادامه گفته: «نهادهای ترکیه در حال ضعیف شدن هستند و تغییر نظام سیاسی ترکیه از پارلمانی به ریاست‌جمهوری که باعث شده تا اردوغان بطور بی‌سابقه‌ای قدرت بگیرد، به ساختارهای بنیادین ترکیه آسیب رسانده است.»
احمد داووداوغلو به عنوان یکی از چهره‌های مطرح حزب عدالت‌وتوسعه از 2002 قدرت را به دست گرفته، یکی از دو فرد بانفوذی است که پس از شکست سنگین حزب عدالت و توسعه در انتخابات شهرداری‌ها در شهرهای بزرگ آشکارا از سیاست‌های این حزب انتقاد کرد. حزب حاکم عدالت و توسعه در انتخابات اخیر شهرداری‌ها، در شهرهای بزرگی چون استانبول و آنکارا شکست خورده و کنترل این مناطق را از دست داد.
نخست‌وزیر سابق ترکیه آوریل نیز با انتشار مقاله انتقادی 4000 کلمه‌ای از رویکردهای عدالت‌وتوسعه شدیدا انتقاد کرده و سکوت خود را در این باره شکست. پیش‌تر در همین ماه نیز«علی باباخان» وزیر سابق اقتصاد و سیاستمدار متنفذ گفته بود: «داووداوغلو از سمت خود در حزب استعفا داده زیرا ترکیه به چشم‌انداز جدیدی برای آینده نیاز داشت.»
به اعتقاد تحلیل‌گران، چنین انتقادهای از جانب افراد قدیمی حزب عدالت و توسعه، چالش‌های بی‌سابقه‌ای را برای اردوغان ایجاد خواهد کرد؛ آن‌هم در شرایطی که دولت او درگیر مشکلات عمیق اقتصادی است و روابطش با غرب بسیار پرتنش است.
اردوغان هفته گذشته در واکنشی خشمگینانه نسبت به احتمال ایجاد شکاف در حزب عدالت و توسعه هشدار داد: «کسانی که در این نوع خیانت‌ها سهیم شوند بهای سنگینی خواهند پرداخت.»
داووداوغلو که با وجود اختلافات عمیقش با اردوغان همچنان یکی از اعضای حزب عدالت‌وتوسعه باقی مانده، گفته که احساس می‌کند هنوز مسوولیت دارد تا برای ایجاد اصلاحات داخلی در حزب تلاش کند. او با این حال گفته: «امید زیادی برای شکل‌گیری چنین اصلاحاتی ندارم.»
گمانه‌زنی درباره گسست در حزب عدالت‌وتوسعه در شرایطی است که هنوز هیچ برنامه زمانی برای تشکیل حزب جدید اعلام نشده است.
بسیاری از مخالفان در ترکیه نسبت به اینکه داووداوغلو بتواند راه‌حلی برای مشکلات امروز ترکیه باشد، عمیقا ابراز بدبینی کرده‌اند؛ چرا که بسیاری او را به عنوان معمار سیاست خارجی حزب عدالت‌وتوسعه عامل انزوای منطقه‌ای ترکیه پس از بهار عربی می‌دانند. منتقدان همچنین بر این باورند از آنجایی که آزادی بیان و حقوق شهروندی در دوره زمامداری داووداوغلو در ترکیه محدودیت‌های زیادی داشته، شعارهای او در این زمینه وعده‌های پوچی بیش نیست.
داووداوغلو اما در گفت‌وگو با فایننشال‌تایمز ضمن دفاع از عملکرد خود گفته که بارها نسبت به اقتدارگرایی در ترکیه ابراز نگرانی کرده است. او در این باره گفته: «من از روزنامه‌نگاران زیادی دفاع کردم و بارها گفتم که باید به ایده‌ها و آزادی فکری احترام گذاشت.»
داووداوغلو همچنین درباره اینکه چرا به زندان افتادن صلاح الدین دمیرتاش رهبر مخالفان اردوغان، را محکوم کرده، گفته: «زندانی شدن دمیرتاش شش ماه پس از استعفای من به زندان افتاد و این اقدام هیچ ارتباطی به من نداشت. این مساله روندی حقوقی است و من کاری از دستم برنمی‌آمد.» اظهاراتی که بعید نظر می‌رسد بتواند لیبرال‌های بدبین را قانع کند.
فایننشال‌تایمز نوشته، باوجود اینکه حمایت‌ها از اردوغان کاهش یافته اما رییس‌جمهوری فعلی ترکیه همچنان یکی از سیاستمداران محبوب ترکیه به شمار می‌رود. بر اساس نظرسنجی اخیر موسسه «پی‌آر»، 80 درصد رای‌دهندگان حزب عدالت‌وتوسعه اعلام کرده‌اند هرگز از حزبی که داووداوغلو آن را تاسیس کند، حمایت نخواهند کرد. نظرسنجی حاکی از آن است حزبی که باباخان رهبری آن را بر عهده دارد، از حزب احتمالی داووداوغلو محبوبیت بیشتری دارد. باباخان پیش‌تر پیوستن به حزب احتمالی داووداوغلو را رد کرده بود.
نخست‌وزیر سابق ترکیه با اعلام اینکه به‌دنبال ایجاد فضای سیاسی جدیدی در ترکیه بوده، گفته سیاستمداران باید تحول ایجاد کنند. او گفته: «آنچه نیاز داریم یک روانشناسی جدید است که بر اساس صراحت، شفافیت، آزادی و حرف زدن بدون ترس باشد.»
داوود اوغلو گفته وقتی تصمیم گرفته که صدایش را به گوش همگان برساند، هیچ کدام از رسانه‌های ترکیه‌ای درخواست او را برای حضور در یک برنامه تلویزیونی نپذیرفته‌اند. داوود اوغلو گفته که عمدا
به دنبال ایجاد فضای بحث درباره مسائلی چون فساد و خویشاوندسالاری است. او گفته: «اگر من به عنوان نخست‌وزیر سابق بترسم شهروندان هم نمی‌توانند حرف بزنند. اگر شما از حرف زدن یا فکر کردن بترسید، هیچ راه‌حلی هم نمی‌تواند وجود داشته باشد.»
