تبعات تحریم ظریف برای امریکا
دیپلماسی ایرانی: وزارت خزانه‌داری ایالات متحده در جدیدترین اقدام تلافی‌جویانه، تحریم‌هایی را علیه وزیر امور خارجه ایران اعمال کرده است. اقدامی که همه اظهارات دونالد ترامپ مبنی بر تمایل به مذاکره با ایران را زیر سوال برده و بر اعتبار دیپلماتیک ایالات متحده خدشه وارد کرده است.
قرار دادن نام مذاکره‌کننده ارشد یک کشور در فهرست تحریمی بسیار غیرمتداول است. چنین اقدامی نقض اساسی اصول پذیرفته‌شده دیپلماتیک و نقض بند 31 کنوانسیون روابط خارجی وین تدوین 1961 به شمار می‌رود که در آن کشورها بر سر چگونگی رفتار با دیپلمات‌های خارجی توافق کرده‌اند. اما سوال این است که دلیل این تحریم‌ها چیست؟
رابرت‌ای. هانتر (سفیر ایالات متحده در ناتو در سال‌های 1993 تا 1998 و از اعضای شورای امنیت ملی در دولت کارتر) در مطلبی در لوبه لوگ آورد: اینطور به نظر می‌رسد که ترامپ، بولتون و مایک پومپئو، وزیر امور خارجه امریکا، هر قدمی علیه جمهوری اسلامی را بخشی از کمپین اعمال فشار حداکثری می‌پندارند. در حالی که بولتون به دنبال جنگ است را از کسی پنهان نکرده و پومپئو هم احتمالا با او هم‌عقیده است، اما ظاهرا ترامپ قصد ندارد تا آن حد پیش رود که با توجه به آسیب‌های احتمالی جنگ با ایران در سراسر منطقه خاورمیانه، تصمیم عاقلانه ای است. با این حال، ظاهرا ترامپ و گروهش به این نتیجه رسیده‌اند که در رابطه با اتفاقات اخیر در منطقه خلیج فارس باید اقدامی صورت دهند. طبق گزارش‌های منتشر‌شده، بریتانیا به درخواست امریکا کشتی نفتکش ایران را توقیف کرد. ایران با توقیف کشتی بریتانیایی به این اقدام نیروی دریایی سلطنتی پاسخ داد و بریتانیا هم چند کشتی به خلیج فارس اعزام کرد. اما به نظر می‌رسد تلاش‌های امریکا برای گردهم آوردن گروهی از کشورهای ناتو برای تامین امنیت ناوبری دریایی در تنگه هرمز شکست خورده است. در حقیقت کشورهای اروپایی از این مساله نگران هستند که هر گونه اقدام در افزایش حضور نظامی در منطقه، بحران را شدیدتر کند.
دولت ترامپ احتمالا انگیزه‌های دیگری برای تحریم وزیر امور خارجه ایران داشته است. یکی از این انگیزه‌ها می‌توانسته این باشد که ایران از تعهدات در زمینه غنی‌سازی اورانیوم عقب‌نشینی کرده است؛ اگرچه با توجه به خارج شدن امریکا از توافق دیر یا زود انتظار عقب‌نشینی ایران از آن نیز می‌رفت. دلیل دیگر می‌توانسته این باشد که دلیل که سابقه تحصیل در امریکا را داشته (او مدرک دکترای خود را از دانشگاه دنور گرفته) و به زبان انگلیسی مسلط است، یک سخنگوی تاثیرگذار برای ایران بوده است. او به ویژه در برقراری ارتباط با اعضای دستگاه سیاست خارجی امریکا کاملا موفق عمل کرده است. اما این احتمال هم وجود دارد که بولتون و پومپئو خواسته باشند با تحریم ظریف، تعمدا احتمال اتخاذ رویکرد تهاجمی از سوی ایران و مواجهه نظامی تلافی جویانه را بالا ببرند. شاید هم مساله فقط این بوده باشد که بولتون یا پومپئو که در جنگ داخلی برای پایان دادن به معافیت از تحریم‌ها در رابطه با پروژه‌های هسته‌ای صلح آمیز ایران شکست خورده‌اند، می‌خواستند با تحریم ظریف حفظ وجهه کرده باشند.
آنچه ایالات متحده در رابطه با ظریف انجام داده، با تاکتیک‌های متداول دولت ترامپ در تلاش برای تغییر موضوع در زمان مواجهه با مشکل، کاملا همخوانی دارد. کنگره ایالات متحده به تازگی قانونی را برای متوقف کردن تامین تسلیحاتی عربستان سعودی به دلیل درگیری این کشور در جنگ یمن تصویب کرده است. تصویب این قانون با اکثریت آرا در سنای تحت کنترل جمهوریخواهان با وجود وتوی ترامپ، برای او شرم آور بود.
به هر حال، اکنون که هنوز امکان پیشبرد رویکردی دیپلماتیک و به نتیجه رساندن مذاکرات وجود دارد، تحریم ظریف یک اقدام اشتباه بوده و پیام بدی به ایران ارسال می‌کند. اختلافات ایالات متحده و متحدان اروپایی هم در پی این اقدام تشدید خواهد شد. آنها به‌شدت با جنگ با ایران مخالف هستند و کاملا از برجام حمایت می‌کنند. ظاهرا دولت ترامپ همچنان روی این مساله حساب می‌کند که تشدید فشارها بر ایران و اقتصاد این کشور سرانجام می‌تواند جمهوری اسلامی را به تسلیم وا دارد. به وضوح ایرانی‌ها هم روی این مساله حساب می‌کنند که متحدان امریکا از ترس جنگ نهایتا ترامپ را به عقب‌نشینی وادار خواهند کرد. بحران ایالات متحده و ایران در بطن آن یک بحران ساختگی است. برجام بیشتر منافع استراتژیک امریکا در منطقه را محقق کرده بود و شکایت دولت ترامپ از تهدید ایران برای منافع آن در منطقه خاورمیانه بی‌مورد بود.
آنچه این هفته در نتیجه یک اقدام نمادین کوچک رخ داد این بود که دولت ترامپ یک مهره ایرانی را از بازی حذف کرد که سابقه طولانی ارتباطی کارآمد با خارجی‌ها از جمله ایالات متحده را در کارنامه خود داشت. این امر شرایط را بدتر و احتمال پایان یافتن بن بست در روابط دو کشور را کمتر می‌کند. اقدامات دولت ترامپ به هر دلیل و بهانه‌ای که صورت گرفته باشند، به حسن شهرت ایالات متحده آسیب رسانده‌اند و این هزینه خیلی سنگینی برای این کشور خواهد داشت.
