ائتلاف تک کشوری ترامپ
جورج اچ. دابلیو. بوش در عملیات بیرون کردن نیروهای صدامحسین از کویت در سال 1991 ائتلافی متشکل از دهها کشور را رهبری کرد. جورج دابلیو. بوش هم توانست برای حمله به عراق در سال 2003 یک ائتلاف داوطلبانه ایجاد کند. اما ائتلاف دونالد ترامپ برای محافظت از نفتکشها در برابر آنچه اقدامات تهاجمی ایران میخواند، تنها یک عضو دارد و آن هم ایالات متحده است.
دیپلماسی ایرانی به نقل از پولیتیکو افزود: بریتانیاییها دچار تردید شدهاند، فرانسویها تعهد را نپذیرفتند و آلمانیها صراحتا مخالفت خود را اعلام کردند. همه آنها هنوز هم از خروج رییسجمهوری ایالات متحده از توافق هستهای سال 2015 ایران خشمگین هستند و این مساله را عامل رفتارهای اخیر ایران میدانند. آنها همچنین نگران هستند که با اتحاد با ایالات متحده در یک چنین ابتکارعملی آنها را به سمت جنگ با ایران سوق دهد و این نگرانی آنها از هفته پیش و پس از اقدام دولت ترامپ در جهت تحریم وزیر امور خارجه ایران افزایش یافته است. ناتالی توچی، مشاور ویژه فدریکا موگرینی (مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا) گفت: «بدیهی است که عملیات نظامی در خلیج فارس خطر مواجهه با ایران را افزایش خواهد داد. اروپاییها تا زمانی که بدانند امکان آزادی ناوبری از طریق گفتوگو و دیپلماسی با ایران وجود دارد، همین مسیر را انتخاب خواهند کرد.» جان آلترمن، یک تحلیلگر خاورمیانه در واشنگتن، هم گفت: «دولتهای دیگر درباره اینکه ایالات متحده میخواهد آنها را به کدامین جهت هدایت کند، اطمینانی ندارند. آنها فکر میکنند که اتحاد با امریکا بدون اینکه امنیتی برای آنها در پی داشته باشد، با مخاطراتی همراه خواهد بود.»
اما به نظر نمیرسد که ترامپ در تشکیل ائتلاف موفق شده باشد؛ هایکو ماس وزیر خارجه آلمان چهارشنبه گفت که کشورش در ماموریت دریایی برنامهریزی شده توسط امریکا شرکت نخواهد کرد. فرانسه هم در برابر پیوستن به کمپین امریکا مقاومت کرده است. اما عدم تمایل بریتانیا به پیوستن به تلاشهای امریکا به ویژه با توجه به مشکل این کشور با ایران، بیشتر جالب توجه باشد. تهران اخیرا در تلافی اقدام بریتانیا به توقیف کشتی ایرانی در جبل الطارق، یک کشتی این کشور را در خلیج فارس توقیف کرده است. با این حال، مقامات بریتانیا ماه گذشته گفتند که ترجیح میدهند یک نیروی محافظت از ناوبری دریایی تحت رهبری اروپا در خلیج فارس ایجاد کنند.
مایک پومپئو، وزیر خارجه امریکا، هم کمکی به افزایش حمایتها از ائتلاف نکرده است. او در مصاحبه با فاکس نیوز گفت که دیگر کشورها نقش مهمی در تامین امنیت دریایی ایفا خواهند کرد. دریادار مایکل گیلدی، فرمانده نیروهای مشترک ایالات متحده، به کمیته خدمات مسلح سنا گفت: «ایده کلی این است که شرکای منطقهای سهم بیشتری ایفا کنند. ایالات متحده چند کشتی و هواپیما برای محافظت از کشتیهای تجاری با پرچم امریکایی مستقر میکند، اما تعداد آنهایی که از مناطق مهمی مانند تنگه هرمز میگذرند، زیاد نخواهد بود. ایالات متحده از سایر اعضای ائتلاف پشتیبانی اطلاعاتی خواهد کرد.» به نظر میرسد پومپئو و گیلدی رویکرد ترامپ را دنبال میکنند. رییسجمهوری که از مدتها پیش ظن خود را به ارزش اتحادهای چند جانبه نشان داده، معتقد است که سایر کشورها از منابع و سخاوت امریکا سوءاستفاده میکنند.
به گفته آلترمن، چنین اظهاراتی سبب میشود که کشورهایی که برای پیوستن به اتحاد از آنها دعوت شده، شور و اشتیاق خود را از دست بدهند. او به این مساله اشاره کرد که در دوران ریاستجمهوری ترامپ روابط امریکا با متحدان سنتی آن آسیب دیده و یکی از دلایلش هم این بوده که او بیش از پیشینیانش از شرکای کلیدی مانند آلمان، بریتانیا و فرانسه انتقاد کرده است: «صادقانه بگویم، برای این کار فقط به دیپلماسی نیاز است. افرادی را میبینید که توانستهاند روابطی مبتنی بر اعتماد و گاهی محبت ایجاد کنند. و کشورها باور داشتند که در اتحاد با ایالات متحده، منافع آنها حفظ خواهد شد. اما امروز همان کشورها ممکن است فکر کنند که در نتیجه اتحاد با امریکا به ویژه در رابطه با ایران، منافع آنها مورد تهدید قرار خواهد گرفت و این یک تحول خوشایند برای رقبایی مانند روسیه و چین است تا نفوذ جهانی امریکا را از بین ببرند.»
ظاهرا مقامات امریکا هم از این مساله آگاه هستند چراکه در مطرح شدن ایده امنیت دریایی، هیچ اشارهای به ایران نشد. اما با توجه به ادعاهای گذشته ایالات متحده علیه ایران، هیچ شکی وجود ندارد که هدف اصلی ایالات متحده مواجهه با ایران است. اما تصور رویارویی نظامی با ایران حتی برای رقبای منطقهای این کشور هم خوشایند نیست. برای نمونه، امارات متحد عربی که در رویکرد اعمال فشار علیه ایران یک متحد و حامی دولت ترامپ به شمار میرفته، از مقصر دانستن ایران در حملات به کشتیها خودداری و حتی جلسهای با ایران برای گفتوگو درباره امنیت دریایی برگزار کرده است.
ایران یک هواپیمای بدون سرنشین امریکا را منهدم کرده و ترامپ هم قصد داشته در تلافی آن به حمله نظامی به ایران دستور دهد، اما در آخرین لحظات عقبنشینی کرده و گفته مذاکره را ترجیح میدهد. تصمیم اخیر دولت ترامپ به تجدید معافیت مشارکت خارجیها در برنامه صلح آمیز هستهای ایران میتواند به کاهش تنشها کمک کند، اما تحریم اقتصادی علیه محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، احتمال مذاکره را از قبل کمتر کرده است چراکه ظریف چهره اصلی گروه مذاکرهکننده ایران بود و در حصول توافق هستهای با دولت اوباما و دیگر کشورها نقش داشت.