خوش‌بینی به بهبود تولید در نیمه تابستان

تعادل |

مرکز آمار و اطلاعات اقتصادی اتاق ایران، شاخص مدیران خرید (PMI) موسوم به شامخ را برای تیرماه امسال 50.07 واحد اعلام کرده، که نسبت به شامخ ماه قبل که 50.66 بوده، 0.59 واحد معادل 1.1 درصد افت را نشان می‌دهد. البته این رقم همچنان بالای 50 است، که نشان می‌دهد، فعالان اقتصادی وتولیدکنندگان همچنان نسبت به بهبود اوضاع تولید در ماه‌های آینده خوش‌بین هستند. اما ارزیابی عدد 50 که در دو ماه «خرداد و تیر» به دست آمده، حاکی از این است که اتفاق جدید یا سیاست‌های اثرگذار محسوسی در این ماه‌ها رخ نداده و فعالان اقتصادی در نوعی فضای تعلیق و بلاتکلیفی، صرفا عملکرد خود را ثابت نگه داشته‌اند. البته نتایج به دست آمده از این ارزیابی نشان می‌دهد، «مقدار تولید و سفارشات»، اندکی نسبت به ماه قبل کاهش داشته است، اما «موجودی مواد اولیه» همچنان از مهرماه سال 1397 تاکنون رو به کاهش و قیمت آنها همواره رو به افزایش بوده است و معلوم نیست این وضعیت تا چه زمانی می‌تواند ادامه یابد. از این منظر، سیاست‌گذاران باید برای حفظ و بهبود وضعیت بخش تولید نسبت به این موضوع حساسیت نشان دهند. اما نکته مهم در این تحلیل این است که با وجود کاهش در چهار بخش «تولید، سفارشات جدید، صادرات و فروش» نسبت به ماه قبل، نیروی کار جدید در بخش صنعت به کار گرفته شده است. این می‌تواند بیانگر این باشد که فعالان اقتصادی همچنان انتظار دارند که تولیدات آنها برای ماه آتی افزایش یابد. همچنین براساس یافته‌های این طرح، نکته امیدوارکننده در شامخ «تیرماه» 98، ادامه کاهش روند شاخص قیمت مواد اولیه و به‌تبع آن قیمت محصولات تولیدی نسبت به ماه‌های گذشته است. در مقابل، ادامه روند کاهش موجودی اولیه در این ماه نیز باعث شد تا میزان تولید در خردادماه کمتر از انتظارات پیش‌بینی شده از سوی فعالان اقتصادی رقم بخورد. بااین‌حال فعالان اقتصادی با اعلام رقم بیشتر از 50 برای شاخص انتظارات تولید در مردادماه، کماکان نسبت به بهبود اوضاع تولید در ماه آینده خوش‌بین هستند.

    شامخ تیرماه 98

به گزارش پایگاه خبری اتاق ایران، شامخ یا همان شاخص مدیران خرید (PMI) مقیاسی است که مرکز آمار و اطلاعات اقتصادی اتاق ایران، از طریق دریافت پاسخ بنگاه‌های نمونه در صنایع مختلف به سوالات مشخص استخراج می‌کند. شاخص شامخ که اوایل هرماه منتشر می‌شود، رونق، رکود یا ثبات کسب‌وکارهای موردبررسی و چشم‌انداز انتظاری آنها در آینده را نشان می‌دهد. در جریان استخراج این شاخص، اگر عدد شامخ بیش از ۵۰ واحد باشد، نشان می‌دهد که اقتصاد درحال ‌توسعه است درحالی که هر رقمی زیر ۵۰ واحد، از قرار داشتن اقتصاد در شرف انقباض و رکود حکایت دارد. بر اساس تازه‌ترین محاسباتی که از سوی مرکز آمار و اطلاعات اقتصادی اتاق ایران برای استخراج شامخ انجام شده، شامخ تیرماه امسال 50.66 واحد بوده که نسبت به ماه قبل فقط 0.59 واحد معادل 1.1 درصد افت کرده و همچنان در مرز انتظارات فعالان اقتصادی برای رونق و رکود باقی‌مانده است.

نتایج کلی به دست آمده از این تحلیل نشانگر این است که عدد شامخ کل (50.07)، نشان‌دهنده ثبات نسبی در بخش صنعت در تیرماه نسبت به ماه گذشته (50.66) است. شاخص سرعت انجام وتحویل سفارش (59.39) در تیرماه، بیشترین میزان شاخص در بین 5 مولفه اصلی شامخ بوده است. همچنین شاخص میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی (54.53) دارای تغییرات بسیار جزئی نسبت به ماه گذشته (53.43) است. اما بنابر نتایج به دست آمده، شاخص میزان سفارشات جدید مشتریان (45.03) کمترین مقدار شاخص در بین 5 مولفه اصلی شامخ بوده است. در مقابل، شاخص انتظارات تولید در ماه آینده نیز با رقم 60.85 ادامه بهبود جزئی وضعیت بخش صنعت در مردادماه را پیش بینی می‌کند. در این میان، موجودی مواد اولیه همچنان از مهرماه سال 1397 تاکنون رو به کاهش و قیمت آنها همواره رو به افزایش بوده است. حال با وجود «کاهش تولید، کاهش سفارشات جدید، کاهش صادرات و فروش» نسبت به ماه قبل، فعالان اقتصادی در این بخش همچنان انتظار دارند که تولیدات آنها برای ماه آتی افزایش یابد و نیروی کار جدید در بخش صنعت به کار گرفته شده است.

    پوشاک و چرم

از نظر فعالان صنعت پوشاک و چرم، وضعیت کلی در تیرماه تفاوت چندانی با ماه قبل نداشته (عدد شامخ این صنعت در تیرماه 50.20 و در خردادماه 50.33 بوده است) و تنها به میزان بسیار اندکی از سرعت بهبود صنعت در ماه قبل کاسته شده است. نکته قابل‌توجه در این میان، افزایش سرعت انجام و تحویل سفارش در صنعت پوشاک و چرم (با عدد شامخ 75) نسبت به ماه گذشته (با عدد شامخ 60) و نیز کاهش موجودی مواد اولیه (با عدد شامخ 37.5) نسبت به ماه گذشته (با عدد شامخ 50) است.

    وسایل نقلیه و قطعات وابسته

در گزارش شامخ این صنعت تمامی مولفه‌های اصلی شامخ به‌غیراز موجودی مواد اولیه (عدد شامخ 40) برای سومین ماه پیاپی در شرایط بهبود گزارش شده‌اند که سبب شده، عدد شامخ کل رقم بالای 50 یعنی عدد 53.50 را کسب کند، هرچند بهبود ضعیفی را در این صنعت نسبت به ماه قبل گزارش می‌کند. مولفه اصلی موجودی مواد اولیه به‌غیراز اسفندماه 1397 در تمامی گزارش‌های ماهانه شامخ در صنعت مذکور در شرایط بد ارزیابی شده است.

این امر خبر از مزمن شدن مشکل تأمین مواد اولیه در این صنعت دارد. مشکل تأمین مواد اولیه از همان زمان شروع دور جدید تحریم‌های یک‌جانبه امریکا (از ماه‌های ابتدایی سال 1397 تاکنون) توسط مسوولان و همچنین فعالان اقتصادی این حوزه عنوان شده است. با وجود این‌ و با گذشت بیش از یک سال همچنان راه‌حل منطقی برای آن ارایه نشده است. در این ارتباط قطعه‌سازان مشکل سرمایه در گردش و همچنین بدهی بالای خودروسازان به آنها را دلیل ناتوانی خود در تولید و تأمین قطعه موردنیاز خودروسازان اعلام کرده‌اند.

    چوب، کاغذ و مبلمان

از سوی دیگر، از نظر فعالان «صنایع چوب و کاغذ»، وضعیت این صنعت در تیرماه مناسب ارزیابی نشده و عدد شامخ صنعت (44.30) نسبت به ماه قبل (51.20) نیز تأییدکننده بدتر شدن وضعیت است. با وجود بهبود در موجودی مواد اولیه، میزان سفارشات جدید (با عدد شامخ 29.50 در تیرماه در مقایسه با 50 در خردادماه) و میزان فروش محصولات (با عدد شامخ 31.80 در تیرماه در مقایسه با 50 در خردادماه)، برخلاف بهبود گزارش شده در اردیبهشت‌ماه و عدم‌تغییر وضعیت بهبود یافته در خردادماه، کاهش چشمگیری داشته است. بدون شک این وضعیت تابعی از التهابات قیمتی و رکود حاکم بر بازار این محصولات است. اگرچه از سرعت افزایش قیمت مواد اولیه در خردادماه کاسته شده، اما همچنان قیمت مواد اولیه در بازار بالا است این امر که سبب بالا رفتن قیمت تمام‌شده و کاهش میزان فروش شده است؛ بنابراین کاهش قیمت محصولات تولید شده (با عدد شامخ 40.90 در تیرماه در مقایسه با 67.39 در خردادماه) موقتی بوده و بازار در ماه‌های آینده شاهد افزایش قیمت نیز باشد. افزایش موجودی مواد اولیه (با عدد شامخ 56.80 در تیرماه در مقایسه با 39.13 در خردادماه) و بهبود انتظارات تولید در ماه آینده (با عدد شامخ 61.40 در تیرماه نسبت به 50 در خردادماه)، نشان‌دهنده انتظار تولیدکنندگان برای افزایش قیمت محصولات و لذا کسب سود بیشتر از تولید در ماه‌های آتی است.

    صنایع شیمیایی

با وجود آنکه عدد شامخ مربوط به انتظارات تولید در ماه آینده در خردادماه نشان می‌داد (55.50) و نیز با وجود این مساله که وضعیت کلی این صنعت در تیرماه (با عدد شامخ 53.68) نسبت به ماه قبل (با عدد شامخ 48.40) بهبود یافته، میزان تولید در این ماه نسبت به ماه قبل اندکی کاهش یافته است (با عدد شامخ 49.12 در مقایسه با 50.80) .

ازآنجاکه اغلب محصولات شیمیایی به عنوان مواد اولیه برای تولید سایر محصولات در صنایع دیگر به کار می‌رود، ممکن است این رکود به دنبال بهبود چشمگیری که در اردیبهشت‌ماه در میزان تولید، فروش و سفارشات وجود داشت تا حدی طبیعی باشد. درواقع ممکن است سایر صنایع مرتبط، مواد اولیه شیمیایی موردنیاز خود را در اردیبهشت‌ماه تهیه کرده باشند. بهبود انتظارات تولید در ماه آینده نیز (با عدد شامخ 58.77 در تیرماه نسبت به 55.50 در خردادماه) می‌تواند موید همین مساله باشد. هرچند قیمت مواد اولیه در این ماه هم افزایش داشته است؛ اما تعداد فعالان اقتصادی که این افزایش قیمت را گزارش کرده‌اند نسبت به ماه قبل (با عدد شامخ 68.42 در مقایسه با 82.80) کاهش محسوسی نشان می‌دهد.

    صنایع غذایی

عدد شامخ گروه صنایع غذایی در تیرماه 1398 رقم 47.14 اعلام شده، که اندکی نسبت به ماه قبل (عدد شامخ 49.85) بدتر شده است. در تیرماه شامخ مربوط به مولفه‌های اصلی این صنعت شامل مقدار تولید محصولات، میزان سفارشات جدید، سرعت انجام و تحویل سفارش، موجودی مواد اولیه و میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی به ترتیب ارقام 45.24، 42.86، 54.76، 47.62 و 50 عنوان شده‌اند که به نسبت خردادماه تغییرات قابل‌توجهی در آنها مشاهده نمی‌شود. همانند خردادماه تنها دو شاخص سرعت انجام و تحویل سفارش و میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی توانسته‌اند رقم اندکی بالای 50 که حاکی از مشاهده بهبود وضعیت است را کسب کنند؛ بنابراین می‌توان چنین استنباط کرد که بطورکلی فعالان بخش خصوصی در صنایع غذایی، شرایط کلی این صنعت را مساعد ارزیابی نمی‌کنند و حتی نسبت به ماه قبل کمی اوضاع را بدتر عنوان کرده‌اند.

    صنایع فلزی

ارزبابی داده‌های این تحلیل نشانگر این است که شاخص کل شامخ صنایع فلزی در تیرماه 1398 رقم 52.54 است. رقم بالای 50 شاخص کل، ناشی از شرایط بهبود مولفه‌های اصلی مقدار سرعت انجام و تحویل سفارش (عدد شامخ 60.16) و میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی (عدد شامخ 57.03) است؛ به‌عبارت‌دیگر در تیرماه تنها مولفه اصلی که بد ارزیابی شده، مولفه موجودی مواد اولیه است که همچنان همانند آنچه در گزارش‌های شامخ هفت ماه گذشته عنوان شده است در شرایط نامناسب قرار دارد. البته با توجه به آنکه رقم شامخ موجودی مواد اولیه نزدیک به رقم 50 است (عدد شامخ 46.09) می‌توان شرایط کلی این صنعت را در تیرماه به نسبت خردادماه بهتر ارزیابی کرد. ضمن آنکه مولفه قیمت خرید مواد اولیه نیز پس از هفت ماه که همواره در حال افزایش، گزارش شده، در تیرماه به رقمی زیر 50 (به معنی کاهش قیمت خرید مواد اولیه) دست یافته است که این امر در صورت استمرار، می‌تواند خبر خوشی برای فعالان اقتصادی حوزه صنایع فلزی باشد.

    صنایع کانی غیرفلزی

شامخ کل گروه صنایع کانی‌های غیرفلزی در تیرماه 98، رقم 51.9 را به خود اختصاص داده است. این رقم نشان از بهبود خیلی اندک وضعیت این صنایع نسبت به ماه گذشته دارد. بهبود شاخص شامخ این صنعت به علت مشاهده بهبود در شاخص‌های مقدار تولید محصولات (عدد شامخ 61.9)، سرعت انجام و تحویل سفارش (عدد شامخ 61.9) و میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی کار (عدد شامخ 52.4) است. از نکات قابل‌توجه در گزارش شامخ صنایع کانی غیرفلزی می‌توان به رقم بالای شامخ مولفه قیمت خرید مواد اولیه (عدد شامخ 73.8) اشاره کرد که همانند خردادماه بالاترین میزان این مولفه در بین صنایع است. علاوه بر این، مولفه قیمت محصولات تولیدشده نیز با ثبت عدد شامخ 61.9 صدرنشین شده است.

    ماشین‌سازی و لوازم‌خانگی

شامخ گروه صنایع ماشین‌سازی و لوازم‌خانگی در تیرماه 1398 رقم 50.53 ثبت شده است که به نسبت اردیبهشت و خردادماه حاکی از کاهش تدریجی فعالانی در این حوزه است که به بهبود در این صنعت در هرماه به نسبت ماه قبل اذعان داشته‌اند. در تیرماه سه مولفه اصلی مقدار تولید محصولات، سرعت انجام و تحویل سفارش و میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی کار با مقادیر اندکی تغییر به نسبت ماه قبل همچنان بهتر ارزیابی شده‌اند، اما دو مولفه اصلی موجودی مواد اولیه و میزان سفارشات جدید به نسبت ماه قبل بدتر ارزیابی شده‌اند. به‌صورت خاص میزان سفارشات جدید از رقم شامخ 50 در خردادماه به رقم شامخ 33.33 کاهش یافته است که تغییر منفی قابل‌توجهی است.

    صنایع نساجی

فعالان صنایع نساجی همانند ماه قبل، در تیرماه نیز وضعیت صنعت را منفی و بدتر از ماه گذشته ارزیابی کرده‌اند. با وجود اینکه در مقایسه با ماه قبل تعداد فعالان اقتصادی که بدتر شدن وضعیت موجودی مواد اولیه و میزان سفارشات جدید و همین‌طور افزایش قیمت مواد اولیه را گزارش کرده‌اند، کمتر است، اما مقدار تولید محصولات در این صنعت نسبت به ماه گذشته کاهش داشته و عدد شامخ مرتبط با آن 38.5 (در مقایسه با 53.57 ماه قبل) نشان‌دهنده شدت این کاهش است.

علاوه بر کاهش چشمگیر تولید، نکته مهم دیگر در اعداد شامخ صنعت نساجی، کاهش شدید قیمت محصولات تولید شده (با عدد شامخ 38.5) در مقایسه با ماه قبل (با عدد شامخ 71.43) است که می‌توان کاهش قیمت محصولات پتروشیمی و در نتیجه کاهش هزینه تولید نیز ماهیت فصلی تقاضای این صنعت را در این روند موثر دانست. از سوی دیگر انتظارات تولید در ماه آینده بهبود یافته و در مقایسه با ماه قبل می‌توان گفت که فعالان این صنعت به تولید در ماه آینده بسیار امیدوارترند.

    صنایع فراورده‌های نفت و گاز

فعالان اقتصادی در صنایع فرآورده‌های نفت و گاز هم عنوان کرده‌اند که در تیرماه وضعیت کلی صنعت همچنان نامساعد بوده اگرچه نسبت به ماه قبل اندکی از سرعت بدتر شدن آن (با عدد شامخ 44.90 در تیرماه نسبت به 42.50 در خردادماه) کاسته شده است. همچنین روند کاهشی مقدار تولید محصولات (با عدد شامخ 40.38 در تیرماه نسبت به 34.60 در خردادماه) و موجودی مواد اولیه (با عدد شامخ 40.38 در تیرماه نسبت به 36.50 در خردادماه) اندکی تعدیل شده، اما همچنان نامساعد است.

    صنایع لاستیک و پلاستیک

شامخ کلی به دست‌آمده برای صنایع لاستیک و پلاستیک در تیرماه معادل 52.8 است که حکایت از بهبود اندک در وضعیت عمومی این صنعت دارد. در بین 5 شاخص اصلی توضیح‌دهنده شاخص کل این صنعت، تنها دو شاخص مقدار تولید محصولات (عدد شامخ 43.3 و موجودی مواد اولیه (عدد شامخ 46.7) به نسبت خردادماه بدتر ارزیابی شده‌اند. افزایش موجودی کالا (عدد شامخ 60)، کاهش موجودی مواد اولیه (عدد شامخ 46.7)، افزایش قیمت‌های خرید مواد اولیه (عدد شامخ 56.7) در تیرماه به نسبت ماه پیش می‌تواند توضیح‌دهنده علت کاهش تولید محصولات در تیرماه باشد. نکته قابل‌ملاحظه مشاهده بهبود در شاخص میزان سفارشات جدید است که توانسته عدد شامخ 60 (بالاترین میزان این مولفه در بین همه صنایع) را ثبت کند.