«استمرار درمان»؛ برنامه جدید برای معتادان

بر اساس ماده 16 قانون مبارزه با مواد مخدر و سه تبصره مربوط به آن، معتادان به مواد مخدر، روان‌گردان و متجاهر به اعتیاد با دستور مقام قضایی از یک تا سه ماه در مراکز دولتی و مجاز درمان نگهداری می‌شوند. این وضعیت در حالی است که بر اساس آمارهای ستاد مبارزه با مواد مخدر، بیش از 90 درصد معتادان بعد از ترک، دوباره به چرخه اعتیاد بازمی‌گردند. کارشناسان درمان اعتیاد بارها نسبت به کوتاه بودن مدت زمان نگهداری معتادان که سبب می‌شود چرخه اعتیاد با بارگشت‌های دوباره معتادان به سمت مواد مخدر همراه باشد، هشدار داده و معتقدند یکی از اصلی‌ترین دلایل این چرخه معیوب، این است که روند سم‌زدایی و ترک در کشور ما ناقص انجام می‌شود چرا که در قانون مبارزه با مواد مخدر تنها به سم‌زدایی به عنوان درمان توجه شده و حمایت‌های بعد از درمان مورد غفلت واقع شده است، حمایت‌هایی که در یک تا سه ماه امکان اجرا نداشته و نیاز به مدت زمان بیشتری دارد که باید در قانون گنجانده شود. حالا بعد از گذشت نزدیک به ده سال که از اصلاح ماده 16 قانون مبارزه با مواد مخدر می‌گذرد و بعد از هشدارها و انتقادهای کارشناسان، مسوولان هم به تازگی به این نتیجه رسیده‌اند که مدت زمان قانونی تعیین شده بسیار کوتاه است و همین موضوع هم سبب می‌شود اعتیاد بطور کامل درمان نشود. ظاهرا ستاد مبارزه با مواد مخدر به دنبال اصلاح این قانون و افزایش مدت زمان قانونی از سه ماه به دو سال بوده و از طرف دیگر سازمان بهزیستی کشور هم الگوی جدید با عنوان « استمرار درمان» طراحی کرده که مراحل ابتدایی را طی کرده و با داشتن 10 میلیارد بودجه می‌تواند کار خود را شروع کند.

 قانون باید اصلاح شود

بیش از ۱۱ درصد تولید ناخالص ملی هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم مبارزه با مواد مخدر است اما ضعف‌های قانونی برای نگهداری و حمایت از معتادان سبب شده تا این هزینه، نتیجه مطلوبی نداشته باشد.روز گذشته دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر با بیان اینکه حدود 70 درصد زندانیان کشور مرتبط با مواد مخدر هستند، نسبت به مدت زمان قانونی تعیین شده برای نگهداری معتادان در کمپ‌های ترک اعتیاد انتقاد کرد. اسکندر مومنی در نشست خبری خود درباره این موضوع بیان کرد: تا زمانی که قانون در این زمینه اصلاح نشود این روند به ساماندهی مطلوب نخواهد رسید. این سوال وجود دارد که چرا پلیس آنها را دستگیر می‌کند و معتادان متجاهر جمع‌آوری می‌شوند اما دوباره آزاد می‌شوند؟ مهم‌ترین موضوعی که در این زمینه وجود دارد این است که مدت زمانی که قانون پیش‌بینی کرده برای درمان و نگهداری و بازتوانی معتادان متجاهر به هیچ‌وجه کافی نیست. قانون می‌گوید معتاد باید خود را درمان کند و اگر خود را درمان نکند و تجاهر به اعتیاد کرد، جرم است و باید در مرکز ماده ۱۶ نگهداری و درمان شود.

 او افزود: به هیچ عنوان زمان یک تا سه ماه کافی نیست و اگر بخواهیم معتاد درمان و نگهداری شود و مهارت یاد بگیرد این زمان کافی نیست و این موضوع فقط موجب هدر دادن منابع کشور می‌شود. مصرانه از رییس مجلس، رییس مجمع تشخیص مصلحت و رییس قوه قضاییه خواهش می‌کنیم تا قانون را اصلاح کنند البته آیت‌الله رییسی اهتمام جدی دارند.

دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر با اشاره به موضوع خرده‌فروشان و توزیع‌کنندگان گفت: معتادان متجاهر به اردوگاه برای نگهداری می‌روند اما خرده‌فروشان و توزیع‌کنندگان به دادسرا می‌روند که در آنجا حکم صادر می‌شود. آنان به دلیل فرآیند طولانی دادرسی و اینکه در زندان‌ها جایی وجود ندارد با مقداری جریمه آزاد می‌شوند. زمانی که معتادان متجاهر جمع‌آوری می‌شوند، خرده فروشان بازار خود را از دست می‌دهند و به سراغ جوانان و نوجوانان می‌روند. این چرخه اگر بخواهد کامل شود هم باید معتاد متجاهر و هم خرده فروشان و هم توزیع‌کنندگان به مراکز درمانی منتقل شوند.

 طرح جدید بهزیستی برای درمان اعتیاد

اظهارات روز گذشته مومنی در حالی است که او اردیبهشت امسال هم اعلام کرده بود مدت زمان نگهداری معتادان در کمپ‌های ترک اعتیاد باید تا دو سال باشد. موضوعی که البته مسوولان سازمان بهزیستی کشور هم به دنبال آن هستند و معتقدند اگر ستاد مبارزه با مواد مخدر بخواهد، امکان تغییر قانون وجود دارد. فرید براتی سده، معاون پیشگیری و اعتیاد سازمان بهزیستی کشور درباره این موضوع به تعادل گفت: موضوعی که ستاد مبارزه با مواد مخدر و قوه‌قضاییه بر آن تاکید دارند بیشتر شامل معتادان متجاهر است که بر اساس قانون اگر برای دریافت خدمات درمان مراجعه نکند، مجرم بوده و باید زندانی شود اما آنچه مربوط به فعالیت بهزیستی است، درمان اعتیاد است که شامل تمام گروه‌های معتادان می‌شود. با این حال نکته یکسان چه میان معتادان متجاهر چه سایر گروه‌های دارای اعتیاد، بحث زمان است.

او افزود: اگر تنها هدف ما از درمان اعتیاد آنطور که تا امروز اتفاق افتاده سم‌زدایی باشد که سخت‌ترین مواد مخدر بین 15 تا 20 روز از بدن خارج می‌شود و می‌توانیم بگوییم فرد پاک اشت اما به صرف پاک شدن از اعتیاد نمی‌توان ضمانت کرد که فرد دیگر سمت مواد مخدر نرود و این همان نقطه ضعف قانون ما تا امروز بوده که باید اصلاح شود. چرا که در چنین شرایطی درمان ناقص است. بنابراین سازمان بهزیستی طرحی را با نام « استمرار درمان» تصویب کرده که تقریبا تمام شده است. در جلسه ستاد مبارزه با مواد مخدر و جلسه شورای اجتماعی هم مطرح شده و در حال آماده‌سازی هستیم. طرحی که برای شروع به 10 میلیارد تومان بودهجه نیاز دارد چرا که برآورد‌های ما نشان می‌دهد برای هر مرکز چیزی حدود 1.5 تا 2 میلیارد اعتبار نیاز داریم.

براتی سده درباره ضرورت اجرای این طرح گفت: نقص قانون ما نه در ماده 15 و نه در ماده 16 است بلکه به حمایت‌های بعد از خروج معتاد از کمپ ترک اعتیاد می‌شود. یک فردی که از اعتیاد نجات پیدا کرده نیاز به مداخلات مددکاری، اشتغال و بطور کلی جامعه‌پذیری دارد اما ما تا امروز بعد از ترک او را به حال خود رها می‌کردیم و این روند باید اصلاح می‌شد.

معاون پیشگیری و اعتیاد سازمان بهزیستی کشور درباره جزییات طرح جدید این سازمان گفت: در طرح جدید به استمرار درمان توجه کردیم و قرار است فرد بعد از گذراندن دوره سم‌زدایی تا یکسال تحت حمایت ما باشد. برای این افراد باشگاه‌های بهبودی طراحی می‌کنیم تا مدت‌زمان بیشتری از پاکی آنها بگذرد چرا که در چنین حالتی میزان بازگشت دوباره فرد به سمت مواد مخدر کم می‌شود با این وجود ستاد مبارزه با مواد مخدر بر مدت دو سال تاکید دارد که این موضوع هزینه زیادی می‌طلبد و از نظر بودجه باید فکری برای آن کرد.