افت تسهیلات‌دهی به تولید

داده‌های بانک مرکزی مربوط به تامین مالی بنگاه‌ها، نشان می‌دهد، طی سال گذشته در مجموع 774 هزار میلیارد تومان تسهیلات بانکی پرداخت شده است. همچنین تحلیل آخرین داده‌های آماری حکایت از این دارد که روند حقیقی تسهیلات پرداختی نظام بانکی کشور از سال 1395 به بعد، نزولی بوده؛ بطوری که این میزان در سال گذشته نسبت به سال 96، در حدود  16 درصد کاهش داشته است.

همچنین مطابق آمارها، سهم سرمایه در گردش از تسهیلات پرداختی در سال 97 نسبت به سال قبل از آن کاهش یافته، این در حالی است که سهم ایجاد و توسعه در این بازه زمانی با رشد همراه بوده است. از طرفی بنابر داده‌های آماری، سهم «مسکن و ساختمان» و همچنین «بازرگانی» از تسهیلات پرداختی در سال 97 نسبت به سال پیش از آن، رشد داشته و این در حالی است که سهم «بخش صنعت و معدن و خدمات» کاهشی بوده است.

اما نگاهی به آمارهای جهانی نشان می‌دهد، متوسط جهانی نسبت تسهیلات پرداختی به بخش خصوصی به تولید ناخالص داخلی در سال 2017 میلادی معادل 105 درصد بوده ‌است، که این نسبت در کشور از سال 1395 به بعد، نزولی بوده و طی سال 97 به 32 درصد رسیده است.

همچنین بنابر تحلیلی که معاونت بررسی‌های اتاق تهران از منابع آماری بانک جهانی از نسبت اعتبارات پرداختی به بخش‌خصوصی به تولید ناخالص داخلی برخی کشورها در سال 2017 انجام داده بود، نشان از این داشت که این میزان در کشورهایی مانند «ژاپن، چین و جمهوری کره»، به ترتیب معادل 169، 156 و 145 درصد است که این نسبت در ایران 40.8 درصد گزارش شده است.

اما بانگاهی به وضعیت تسهیلات پرداختی بانکی در کشور طی سال‌های 95 تا 97 نشان می‌دهد، طی این بازه زمانی، بطور متوسط تعداد فقره تسهیلات پرداختی نزدیک به 6 درصد رشد داشته، در حالی که متوسط رشد ارزش تسهیلات در این مدت 18.7 درصد بوده و عدم تقارن بین مبلغ و تعداد تسهیلات با وجود رشد مبلغ تسهیلات، نشان می‌دهد که تعداد تسهیلات متناسب با ارزش، افزایش نداشته است. از سوی دیگر، داده‌های بانک مرکزی حکایت از این دارد که طی این بازه زمانی، سهم بنگاه‌های کوچک و متوسط از تسهیلات بانکی، کوچک‌تر شده است.

در همین رابطه نایب رییس اتاق ایران از مصائب تولید و معضلات مالی این بخش می‌گوید. از نگاه حسین سلاح ورزی، یکی از موانع اصلی رشد تولید به ویژه تولید صنعتی در شرایط کنونی را می‌توان بازار کم رونق

به ویژه از سوی تقاضا دانست. اما به گفته او، در بخش عرضه نیز تولید به دلیل محدودیت منابع بانک‌ها با مشکلاتی مواجه است که مهم‌ترین مشکل واحدهای تولیدی مشکل مالی است.

نایب‌رییس اتاق ایران با بیان اینکه سهم بخش تولید از مجموع تسهیلات کشور با افت روبرو بوده و به کمتر از ۱۳ درصد رسیده است، بیان می‌کند: به دلیل تورم بیش از حد، تسهیلات تزریق شده نتوانسته مشکلات مالی بنگاه‌ها و واحدهای تولیدی را برطرف کند کمااینکه افزایش ارز نیز به این مشکلات اضافه شده است.

این فعال اقتصادی در عین حال به ذکر این نکته می‌پردازد که کاهش رشد اقتصادی، قدرت خرید شهروندان را کاهش داده و تقاضا برای خرید را کم کرده است. به همین دلیل است که شمار قابل اعتنایی از بنگاه‌های تولیدی بخشی از ظرفیت خود را بدون استفاده قرار داده‌اند که این خود بر ابعاد دشواری‌ها افزوده است.

او معتقد است زمانی که یک کارخانه از همه ظرفیت خود استفاده نمی‌کند، معنایش این است که هزینه نهایی هر واحد تولید افزایش می‌یابد. از سوی دیگر، کیفیت نامطلوب و قیمت تمام شده بالا نیز راه صادرات را تنگ کرده است.

البته به گفته این فعال اقتصادی، علاوه بر همه اینها،

 به دلیل افزایش نرخ تبدیل ارزهای معتبر به ریال ایران و با توجه به اینکه مواد اولیه و کالاهای واسطه‌ای بخش صنعت از خارج موارد می‌شود، نیاز به نقدینگی بیشتر شده است و از آن‌سو، برخی تصمیم‌های عجیب بانک‌ها در اخذ وثیقه یا سپرده برای واردات نیز مزید برعلت شده و راه واردات برای مواد اولیه را بسته است. این در حالی است که به گفته نایب رییس اتاق ایران، نیاز به نقدینگی بیشتر یکی از نیاز‌های مبرم تولید در کشور است، اما به دلیل نبود سرمایه در گردش و همراهی نکردن بانک‌ها، تولید از مصائب زیادی رنج می‌دهد.

سلاح‌ورزی بر این باور است که بنگاه‌های اقتصادی ایران به‌ویژه بنگاه‌های صنعتی در وضعیت کنونی، با دشواری‌های واقعی در مسیر فعالیت‌های خود روبرو هستند. این دشواری‌ها به اندازه‌ای است که بهره‌برداری از ظرفیت‌های موجود در صنایع مختلف را ناممکن کرده و نتیجه آن این است که رشد بنگاه‌های صنعتی با اخلال مواجه شده است.

نایب‌رییس اتاق ایران در عین حال تاکید می‌کند که برای کمک به تولید باید فضای کسب و کار را بهبود بخشید و بانک‌ها با اعطای تسهیلات به کمک تولید بیایند.