استفاده از الگوهای بومی برای احیای بنگاه‌ها
گروه بنگاه‌ها|
بدون تردید در شرایط حساس فعلی و در روزهایی که امریکا با تمام ابزارهای اقتصادی و ارتباطی‌اش جریان سیال اقتصاد و بازرگانی کشور را تحت شدید‌ترین نظام تحریمی قرار داده؛ بحث کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی و افزایش دامنه‌های مالیاتی کشور مهم‌ترین راهکاری است که اقتصاد ایران از طریق آن می‌تواند از گردنه‌های سخت پیش رو عبور کند. اما این فرآیند مالیات ستانی در حوزه کسب و کار خرد و بنگاه‌های اقتصادی کوچک می‌بایست تحت ضوابط خاصی دنبال و پیگیری شود تا روند رشد و پویایی بنگاه‌های کوچک با اخلال مواجه نشود.
واقعیت آن است که موضوع مالیات در حوزه فعالیت‌های اقتصادی و تولیدی بنگاه‌های کوچک و متوسط؛ یکی از مشکلاتی است که معمولا فعالان اقتصادی به عنوان سنگ بزرگ پیش روی فعالیت‌های اقتصادی از آن یاد می‌کنند؛ کافی است که پای صحبت یکی از فعالان اقتصادی و صنعتی بنشینید تا مجموعه‌ای از گلایه‌های مرتبط با موضوع مالیات به عنوان مهم‌ترین مشکل پیش روی رشد بنگاه‌ها مطرح شود. مشکلاتی که از منظر اهالی تولید و صنعت در صورت رفع آنها بخش قابل توجهی از مشکلات پیش روی تولید کشور نیز حل و فصل خواهد شد.
بررسی‌های انجام شده بیانگر آن است که یکی از دلایل کوچک ماندن بنگاه‌ها در کشورهای در حال توسعه، دشواری دسترسی به منابع مالی است. بنگاه‌های خیلی کوچک معمولا از وام‌های خرد یا از آورده شخصی برای تامین مالی استفاده می‌کنند، اما بنگاه‌های کوچک و متوسط نیازهای مالی افزون‌تر و متنوع‌تری دارند. بانک‌ها و موسسات اعتباری معمولا یا با شرکت‌های بزرگ تعامل یا وام‌های خرد اعطا می‌کنند و تمایلی به کار با بنگاه‌های کوچک و متوسط ندارند؛ در این شرایط نظام مالیاتی می‌تواند به میزان زیادی این مساله را جبران کند. کمیسیون اقتصادی مجلس دهم در دور جدید فعالیت‌هایش تلاش می‌کند تا با استفاده از الگوهای بومی و با بهره مندی از تجربیات سایر کشورها ساختار سازمان یافته‌تری از نظام مالیات‌ستانی را ایجاد کند که در آن هم به نیازهای کشور برای استفاده از مالیات همخوان باشد و هم مبتنی بر مطالبات صاحبان بنگاه‌های اقتصادی منطبق باشد.
بر این اساس است که این کمیسیون در فراخوانی از فعالان اقتصادی و کارشناسان می‌خواهد که دیدگاه‌ها و دغدغه‌های خود را در این خصوص با کمیسیون در میان بگذارند. با توجه به اهمیت بحث در جریان این گفت‌وگو و از دل گفت‌وگو با مدیران تشکل‌های بخش خصوصی و فعالان اقتصادی تلاش شده تا بایدها و نبایدهای این حوزه مورد بررسی قرار بگیرد.
حمایت از کوچک‌ها
رییس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی فارس گفت: راه برون‌رفت و مشکلات اقتصادی و رونق تولید و کسب و کار، حمایت از واحدها و بنگاه‌های تولیدی کوچک و متوسط است. موضوع مالیات هم یکی از دغدغه‌های فعالان این بخش است بنابراین ساماندهی موضوع مالیات از این واحدها در واقع حمایت از این واحدهاست.
جمال رازقی با اشاره به اینکه 90 درصد بخش صنعت کشور متشکل از واحدهای کوچک و متوسط است، اظهار داشت: با وجود اهمیت این مساله اما تاکنون در این زمینه پیشرفت چندانی در کشور نداشته‌ایم و همواره با مشکلاتی مواجه بوده‌ایم و مجموعه مشکلاتی که واحدهای تولیدی کوچک و متوسط با آن دست به گریبان هستند در نهایت منجر به تعطیلی آنها می‌شود.
رییس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی فارس اظهار داشت: دور نخست تحریم‌هایی که علیه کشورمان وضع شد بهترین زمان برای حمایت از تولید داخل، اقتصاد کشور و کاهش اتکا به درآمدهای نفتی بود اما این اتفاق نیفتاد و به جای حمایت از رونق تولید و صنعت، بیشتر به دنبال این بودیم که نفت بیشتری بفروشیم.
رازقی ادامه داد: در آن مقطع، قانون هدفمندی یارانه‌ها هم تعریف شد که بر اساس آن بنا بود به واحدهای تولیدی یارانه انرژی داده شود که این اتفاق هم نیفتاد اما امروز در عوض حمایت از واحدهای تولیدی شاهد هستیم که 37 هزار میلیارد تومان از صندوق توسعه ملی برداشت می‌شود تا به مالباختگان و سپرده گذاران صندوق‌ها و موسسه‌های غیرقانونی ورشکسته که به دنبال سودهای 30 تا 80 درصدی بوده‌اند، پرداخت شود.
رازقی در پاسخ به این پرسش که بسیاری از فعالان اقتصادی از ساختار مالیاتی گلایه مندند، به نظر شما برای بهبود این وضع چه باید کرد، می‌گوید: نظام مالیاتی کشور ناعادلانه است؛ دولت برای تامین نیازهای مالی خود، نباید از واحدهای تولیدی که خودشان به‌شدت با مشکل و بحران مواجه هستند مالیات دریافت کند زیرا وارد آمدن چنین فشارهایی به تعطیلی آنها و بیکار شدن عده‌ای کارگر می‌انجامد. از سوی دیگر یکی از بالاترین ارقام حق بیمه در دنیا در کشور ما پرداخت می‌شود (30 درصد حقوق کارگر) اما در ازای آن چه خدماتی دریافت می‌شود.
او اظهار داشت: همه این مسائل که فشار آن بر کارگر و کارفرما وارد می‌شود سبب می‌شود که کارگر انگیزه‌ای برای کار و فعالیت نداشته باشد و بازدهی کار به‌شدت افت کند. رییس اتاق فارس از نهادهای مسوول مانند دولت و مجلس می‌خواهد که برای حل مشکلات مالیاتی بنگاه‌های خرد از نظرات کارشناسان این حوزه استفاده کنند تا قوانین و دستور العمل‌های مصوب مبتنی بر مطالبات و دغدغه‌های واقعی اهالی تولید برنامه‌ریزی و اجرا شوند.
مالیات ستانی از دهک‌های برخوردار
یکی دیگر از فعالان اقتصادی نیز در خصوص مشکلات نظام مالیات ستانی از کوچک‌ها به بحث بودجه اشاره می‌کند و می‌گوید: فشار مالیاتی بر بنگاه‌های خرد و کوچک منجر به افزایش بیکاری، تعطیلی واحدهای تولیدی و تعمیق رکود اقتصادی می‌شود؛ در حالی که انتظار می‌رود دولت دهک‌های پردرآمد را نشان بگیرد و از آنها برای اخذ مالیات استفاده کند. وحید شقاقی شهری اقتصاددان در گفت‌وگو با قدس آنلاین با انتقاد به عدم اصلاح نظام مالیاتی در بودجه ۹۸، افزود: در تمام دنیا از رقمی به بعد بر میزان ثروت و دارایی افراد مالیات بسته می‌شود، این در حالی است که در سال ۹۶ فردی ۲۳ میلیارد تومان سود بانکی اخذ کرد بدون اینکه ریالی مالیات بپردازد، در حالی که من شهروند عادی برای خرید یک مداد باید مالیات بر ارزش افزوده آن را به دولت پرداخت کنم.
این استاد اقتصاد اظهار داشت: متاسفانه در کشور مالیات‌هایی از قبیل مالیات بر درآمد، مالیات بر مصرف، مالیات بر واردات کالاهای لوکس و بسیاری از پایه‌های مالیاتی که باید از قشر مرفه گرفته شود خبری نیست..
وحید شقاقی شهری گفت: تحقق کامل درآمد مالیاتی پیش بینی شده برای سال 98 به هیچ‌وجه امکان ندارد؛ بخشی از این رقم که محقق می‌شود، متاسفانه از کسانی گرفته می‌شود که طبقه فقیر جامعه، نیروی کار، کارگران و کارمندان محسوب می‌شوند خواهد بود؛ متاسفانه فشار مالیاتی دولت بربنگاه‌های خرد و کسب و کارهای کوچک گذاشته شده، درحالی که بنگاه‌های کوچک رقمی برای ادامه حیات و توانی بر ادامه کار ندارند؛ لذا قادر به پرداخت مالیات نخواهند بود.
این استاد اقتصاد بیان داشت: به هر حال باید تکلیف خود را با آخرین نفس‌های تولید‌کنندگان مشخص کنیم چرا که امکان دریافت چنین مالیات‌هایی وجود ندارد و بنگاه‌های اقتصادی کشور را بیش از پیش با مشکل مواجه می‌کند. انتظار می‌رفت دولت با تکمیل بانک‌های اطلاعاتی به شفافیت در اقتصاد کمک کرده و پایه‌های جدید اطلاعاتی که ثروتمندان را هدف بگیرد تصویب کند.
وی افزود: با اینکه کارشناسان اقتصادی سال‌هاست بر نظام مالیاتی و ارتباط آن با دهک‌های پردرآمد در توسعه و رشد اقتصاد سخن می‌گویند اما دولت در شرایطی که خود از آن تحریم و جنگی یاد می‌کند تمایلی به اصلاح نظام مالیاتی و یارانه‌ای ندارد.
این کارشناس اقتصادی با تاکید بر افزایش شکاف طبقاتی در جامعه اظهار داشت: بی‌شک عدم اصلاح نظام مالیاتی به منزله افزایش شکاف طبقاتی است؛ در حالی که دولت در شرایط تحریم نباید از تولید‌کننده واقعی مالیاتی اخذ کند بلکه لازم است نرخ مالیاتی آن را نیز کاهش دهد؛ بهبود اقتصاد کشور نیازمند حضور مدیرانی جسور و شجاع است؛ اقتصاد به معنای جرات و جسارت در انجام بهترین تصمیم به نفع عموم مردم جامعه است، موضوعی که دولت‌های ما چندان اهمیتی بدان نمی‌دهند.
