شکست مذاکرات صلح افغانستان

گروه جهان|

یک روز پس از دستور دونالد ترامپ برای توقف گفت‌وگوهای صلح نمایندگان امریکا با طالبان، رییس‌جمهوری افغانستان بار دیگر بر خواست کابل برای برقراری صلح در کشورش تاکید کرد.

اشرف غنی که به نظر می‌آید پس از شکست امریکا در حصول توافق با طالبان تلاش دارد فرایند صلح در افغانستان را در دست گیرد تاکید کرده به‌دنبال برقراری آرامش در کشورش است. رییس‌جمهوری افغانستان که در جریان نشست فرماندهان نظامی در کابل سخن می‌گفت، تاکید کرده برای رسیدن به این هدف، طالبان بایست قبل از هر چیز دست از خشونت بکشد و به آتش‌بس احترام بگذارد. تاکید رییس‌جمهوری افغانستان بر تلاش برای دستیابی به صلح در حالی مطرح می‌شود که با توقف ناگهانی مذاکرات صلح امریکا با طالبان، آینده تلاش‌های جاری برای پایان دادن به 18 سال جنگ و خون‌ریزی در این کشور در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. گفت‌وگوهای صلح واشنگتن با نمایندگان طالبان، فرایندی طولانی که پس از نه ماه مذاکره فشرده در نهایت به تهیه پیش‌نویس یک توافق اولیه منجر شد با فرمان ناگهانی ترامپ به یک‌باره متوقف شد و با توجه به مواضع مطرح شده از سوی دو طرف آینده‌ای نیز بر آن متصور نیست. ظاهرا برای رییس‌جمهوری امریکا که فرستادگانش در بحبوحه حملات مرگبار انتحاری در کابل در قطر به مذاکرات با طالبان ادامه می‌دادند کشته شدن غیرنظامیان توجیهی مناسب برای توقف این گفت‌وگوها قلمداد نمی‌شد اما این توجیه پس از کشته شدن یک نظامی امریکایی ناتو در یکی از همین حملات مصداق پیدا کرد. اشرف غنی در ادامه با تکرار این نکته که درخواست آتش‌بس مطرح شده بارها از سوی طالبان رد شده تاکید کرد که «ما برای مذاکرات صلح آماده‌ایم اما اگر طالبان فکر می‌کند که می‌تواند ما را بترساند در اشتباه است زیرا کافی است به رزمندگان ما نگاهی بیاندازد.» رییس‌جمهوری افغانستان همچنین با تصریح بر این موضوع که صلح نمی‌تواند فرایندی غیرمشروط باشد، یادآور شده که «صلح بدون برقراری آتش‌بس غیر ممکن است.» پایان گفت‌وگوهای صلح با طالبان نگرانی‌ها درباره موج جدیدی از خشونت‌ها در افغانستان را افزایش داده؛ به نحوی که هشدارهای امنیتی در کابل و دیگر نقاط این کشور 20روز مانده تا برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری در افغانستان تشدید شده است.

گفت‌وگوهای نمایندگان امریکا با طالبان که قرار بود در نهایت بطور محرمانه به دیدار ترامپ با رهبران بلند پایه طالبان منجر شود با تصمیم ترامپ لغو شد. ترامپ با انتشار توییت‌هایی اعلام کرده بود که این ملاقات قرار بود در کمپ دیوید برگزار شود اما با برعهده گرفتن مسوولیت حمله‌ای در کابل از سوی طالبان که به کشته شدن یک سرباز امریکایی منجر شد این دیدار و در کل گفت‌وگوهای صلح با طالبان از دستور کار خارج شده است.

از سوی دیگر عبدالله عبدالله، رییس اجرایی دولت افغانستان در واکنش به توقف گفت‌وگوها با طالبان گفته فرصت برای برقراری صلح در کشورش از دست رفته است. عبدالله با اشاره به اینکه کشورش در وضعیت حساسی قرار گرفته تاکید کرد: «امروز متآسفانه همین قدر از صلح فاصله داریم که سال‌های گذشته داشتیم، اخبار اخیر را شما درباره صلح شنیدید و یک فرصتی که شاید یک فرصت می‌بود برای گشودن یک راه برای صلح درافغانستان آن فرصت هم از دست رفت.»

طالبان با انتقاد از تصمیم دولت امریکا اعلام کرده که تا پایان اشغال افغانستان به مبارزه خود ادامه خواهد داد.

در روزهای اخیر انتقادهای داخلی در امریکا از توافق صلح با طالبان به‌شدت بالا گرفته بود. از جمله 9 مقام پیشین امریکا در افغانستان در بیانیه مشترکی خروج نیروهای امریکا از افغانستان را سر آغاز جنگ‌های داخلی دانستند. رایان کراکر این توافقنامه را بسیار خطرناک و زیانبار توصیف کرد و جمیز کاننگهام نماینده پیشین ایالات متحده امریکا در امور افغانستان گفته توافقنامه شرایط را برای صلح به وجود نمی‌آورد. آنان تأکید کردند که خروج نیروهای امریکا از افغانستان پیش از رسیدن به توافق صلح واقعی با طالبان، این کشور را با یک جنگ داخلی تمام عیار روبرو می‌کند.

برخی منابع هم نقل کردند که مایک پمپئو راضی به امضای توافقنامه صلح امریکا با طالبان نیست؛ او گفته امریکا حاضر نیست پای هر توافقنامه بی‌اساس و مسخره‌ای را امضا کند. در همین حال مارک اسپر وزیر دفاع امریکا، هم گفته با آنکه کشورش تلاش دارد به یک توافق سیاسی با طالبان دست یابد؛ ولی این تلاش‌ها به این معنی نیست که امریکا به هرنوع معامله با طالبان تن دهد. او گفته: «می‌خواهیم مطمئن شویم به یک توافق مطلوب دست می‌یابیم. توافقی که دستکم امنیت کشورها و مسیر روشن‌تری را برای مردم افغانستان تضمین کند.» کمیسیون روابط خارجی مجلس امریکا نیز از زلمی خلیل‌زاد خواسته بود که با حضور در این مجلس نسبت به مواد توافقنامه توضیح دهد. افغانستان‌دیلی نوشته: این توافقنامه از چند جهت اشکال دارد:

 مفاد توافقنامه به گونه‌ای تنظیم شده که در آن خواست طالبان بیشتر مدنظر گرفته شده است. متن توافقنامه این ذهنیت را برای طالبان به وجود می‌آورد که از طریق نظامی توانسته، امریکا و جامعه جهانی را مجبور به ترک افغانستان کند. - تعبیر «امارت اسلامی» برای طالبان در متن توافقنامه، یادآور مهم‌ترین خواست طالبان است. این تعبیر می‌رساند که امارت اسلامی خط قرمز طالبان است و این گروه هرگز از این خواست چشم‌پوشی نخواهد کرد.

- در این مذاکرات بطور کلی حکومت افغانستان به حاشیه رانده شده بود و متن توافقنامه نیز در اختیار حکومت قرار داده نشد. این مساله خود به‌خود به احساس غرور و برتری طالبان در پشت میز مذاکرات صلح بین‌الافغانی می‌انجامد.

- در توافقنامه از ضمانت امنیتی طالبان تنها در مورد امریکا و متحدانش نام برده شده است و هیچ اشاره‌ای به امنیت افغانستان پس از خروج نیروهای بین‌المللی نشده است.

- در توافقنامه در مورد آتش‌بس سراسری چیزی گفته نشده است. پس از امضای توافقنامه تنها آتش‌بس میان نیروهای امریکا و طالبان پیش بینی شده است. پس سرنوشت جنگ پس از توافقنامه کاملا معلوم است: تشدید جنگ، خونریزی، جنایت و افزایش حملات انتحاری.

- در توافقنامه توضیح داده نشده که پس از خروج نیروهای خارجی از افغانستان، چه حکومتی اداره این کشور را به عهده خواهد گرفت؟ حکومت انتخابی یا حکومت انتقالی یا... بنابراین در متن توافقنامه تنها منافع امریکا و خروج نیروهایش از افغانستان لحاظ شده و کمترین توجهی به خواست حکومت و مردم افغانستان نشده و از پیامدهای زیانبار آن برای کشور با سکوت و اغماض گذشته است. مردم افغانستان از این توافقنامه رضایت ندارند.