مردم، قدرت و منافع (77)

نوشته:  جوزف استیگلیتز|

ترجمه:  منصور  بیطرف|

فصل 6

  چالش فناوری‌های نو

نگرانی از این است که ماشین‌هایی که جایگزین نیروی کار می‌شوند دستمزدها را به پایین بکشند به‌ویژه برای آن دسته از کارگران کمتر ماهر و بیکاری را افزایش بدهند. پاسخ طبیعی این است که مهارت کارگران افزایش یابد. اما در بسیاری از نواحی این پاسخ کفایت نمی‌کند: روبات‌ها با هوش مصنوعی می‌توانند وظایف پیچیده را خیلی سریعتر از حتی انسان‌های خوب تحصیلکرده یاد بگیرند و به اجرا درآورند.

کسانی هم هستند که می‌گویند نباید نگران بود: به گذشته نگاه کنید. بازارها همیشه همراه با اقتصاد که دوباره خود را می‌سازد، شغل ایجاد کرده‌اند. در کنار این ادعای خوش‌بینان به فناوری، گام تغییر خیلی غلو شده است . فی الواقع، این حتی در داده‌های کلان هم خود را نشان نداده است: افزایش بهره‌وری در سال‌های اخیر بطور عجیبی از دهه 1990 و در دهه‌های پس از جنگ جهانی دوم پایین‌تر آمده است .«رابرت گوردون» از دانشگاه نورث وسترن در کتاب پرفروشش به نام «ظهور و سقوط رشد امریکایی: استاندارد زندگی ایالات متحده از جنگ داخلی به بعد» بحث می‌کند که گام‌های ابتکار و ابداع فی الواقع کند شده است . بله، ما فیس‌بوک و گوگل را داریم اما اینها در مقایسه با اهمیت برق، یا حتی توالت‌های درون خانه و آب‌های تصفیه‌شده که نقش‌های به غایت مهمی در بهبود بهداشت و طول عمر داشته‌اند ابداعات کمرنگی هستند.

این تجربیات گذشته نمی‌تواند راهنمای خوبی برای آینده باشد . «جان فون نومان»، یکی از ریاضیدانان پیشرو نیمه قرن بیستم، بیش از نیم قرن پیش مطرح کرد که ممکن است به نقطه‌ای برسیم که تولید یک ماشین برای جایگزینی یک انسان خیلی ارزان قیمت‌تر از این باشد که یک انسان را استخدام و تربیت کنیم . این ماشین‌ها به نوبه خود توسط ماشین‌های دیگری تولید می‌شوند که یاد می‌گیرند چگونه آنها را تولید کنند. آنچه برای تصمیمات شرکت‌ها مهم است تا از این ماشین‌ها به عوض کارگران انسانی استفاده کنند فقط به خاطر افزایش بهره‌وری نیست بلکه آسانی نسبی و ارزانی است که ماشین می‌تواند به خاطر آن طراحی، تولید و مدیریت شود. برای مثال ماشین‌ها نمی‌توانند اعتصاب کنند. دیگر شرکت نیاز به دپارتمان منابع انسانی ندارد تا مطمئن بشود که آنها ناراضی نیستند. ماشین‌ها تهی از احساسات هستند. پیش‌بینی فون نومان در وظایف معینی به واقعیت پیوسته است؛ همانطور که ما خاطرنشان کردیم ماشین‌ها می‌توانند تقریبا وظایف رادیولوژیست‌ها را انجام دهند. اما طیف وظایف و میزان جایگزینی شغلی با توجه به پیشرفت هوش مصنوعی طی 5 سال گذشته شاید شتاب بیشتری به خود بگیرد. برخی از پیشرفت‌های هوش مصنوعی منجر به جایگزینی نیروی کار نخواهد شد بلکه کارکرد بشری را افزایش خواهد داد گاهی اوقات اینها را ابداعات کمک هوش یا «‌ای ا» می‌نامند. چنین ابداعاتی می‌توانند تقاضا برای نیروی کار را افزایش دهند و دستمزدها را بالا ببرند و در گذشته بسیاری از ابداعات از این شکل بوده است. اما من روی تداوم این ابداعات حساب باز نمی‌کنم. این احتمال وجود دارد که به همان اندازه بدی که مشکلات شغلی در گذشته وجود داشته است، بدتر از این هم بشود. فناوری می‌تواند به طرقی متحول شود که ادبیات اقتصادی آن را همراه با مابقی رشد در اشتغال که با تناسب دستمزدهای پایین در شغل‌های خیلی با مهارت کم است و نیز با افزایش نسبی شغل‌هایی که نیازمند سطوح خیلی خیلی بالای مهارتی و متضمن «قطبی» شدن است، می‌داند.