روش‌های خلق استراتژی در سازمان‌های برتر

به گزارش موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی، «رویکردهای خلق استراتژی» نوشته «هوشنگ نظامی وند چگینی» حاصل مطالعه‌ای است که در آن تلاش شده است تا روش‌های خلق استراتژی در سازمان‌های برتر کشور شناسایی شود. ابتدا با به‌‌کارگیری روش آماری تاکسونومی تلاش شد تا در بین 29 شرکت عضو گروه‌های مختلف سازمان بورس و اوراق بهادار، 5 شرکت موفق که در بیشتر سال‌های 1380 تا 1392 رتبه‌های نخست گروه خود را به دست آورده‌‌اند، شناسایی شود. برای این منظور از 6 شاخص بازده دارایی، حاشیه سود، بهره‌‌وری نیروی انسانی، سهم بازار، نرخ رشد فروش و نرخ رشد سودآوری استفاده شده است. سپس از میان شرکت‌‌های بخش خصوصی یا کارآفرین محور 2 شرکت موفق در صنعت انتخاب شد. برای دستیابی به نتایج قابل اتکا تلاش شد تا 2 شرکتی که دارای تجربه برنامه‌‌ریزی استراتژیک به‌‌صورت رسمی هستند، نیز انتخاب شود. به این ترتیب 9 شرکت و سازمان انتخاب شد که امکان دستیابی به مستندات برنامه‌‌ریزی آنها مهیا بود و همچنین آمیزه‌‌ای از شرکت‌‌های بسیار موفق تا متوسط را در برمی‌گرفت. پس از شناسایی این شرکت‌‌ها روند تحول آنها بررسی و مهم‌ترین استراتژی‌‌‌‌هایی که موجب موفقیت آنها شده است تعیین شد. در نهایت با استفاده از مطالعه‌‌ای پرسشنامه‌‌ای و بهره‌‌گیری از مشارکت بیش از 300 مدیر ارشد، مدیر میانی و کارشناسان این سازمان‌ها رویکردهای خلق استراتژی آنها شناسایی شد. اگرچه در این مطالعه از مدل «مینتزبرگ» در شناسایی رویکردهای خلق استراتژی که شامل چهار رویکرد چشم‌‌اندازسازی استراتژیک یا کارآفرینانه، یادگیری استراتژیک، برنامه‌‌ریزی‌‌ استراتژیک یا رسمی و اقدام اکتشافانه‌‌ استراتژیک است، استفاده شد اما نتایج نشان داد ‌‌که در شرکت‌‌های مورد بررسی رویکرد ‌‌یادگیری ‌‌استراتژیک وجود ندارد. در شرکت‌‌های کارآفرین‌‌محور اعم از کارآفرین مالک یا کارآفرین سازمانی رویکرد چشم‌‌انداز‌‌سازی حاکم است و در شرکت‌‌های موفقی که از ثبات مدیریت خوبی برخوردار است و نیز دارای اندازه‌‌ نسبتا بزرگی هستند، رویکرد جدیدی به نام تیم استراتژیک است که کارآمد است. در سایر سازمان‌ها شاهد به‌‌کارگیری ضعیف رویکرد‌‌های رسمی یا تلفیقی از رویکرد‌‌های کارآفرینانه و رسمی هستیم.