خطر قدرتگیری داعش با حمله ترکیه
برخی از تحلیلگران بر این باورند که حمله ترکیه به کردها در شمال سوریه به مبارزه علیه داعش آسیب میزند. به گزارش «عصر دیپلماسی» به نقل از « دویچه وله»، مقامهای کرد در شمالشرق سوریه میگویند تلاش نیروهای کرد برای دفاع از خود در برابر حمله احتمالی و قریبالوقوع ترکیه به این منطقه، باعث خواهد شد که این نیروها نتوانند به مبارزه خود علیه داعش ادامه دهند. بر اساس ارزیابیها صدها هسته مخفی داعش در شمال و شرق سوریه وجود دارند. خبرگزاری فرانسه روز هشتم اکتبر به نقل از نیروهای کرد سوریه و همچنین شماری از تحلیلگران اعلام کرده است که با وجود اعلام نظر صریح ترکیه مبنی بر مانع شدن از بازگشت داعش به صحنه تحولات منطقه، درگیری در مناطق شمالی سوریه میتواند زمینه را برای سازماندهی مجدد نیروهای پراکنده داعش در سوریه هموار کند. رجب طیب اردوغان، رییسجمهوری ترکیه ضمن اعلام این موضوع که همهچیز برای شروع عملیات نظامی در شمال سوریه آماده شده است، تضمین داده است که این عملیات باعث افزایش خطر داعش نخواهد شد. کردهای سوریه تاکید کردهاند که قادر به مبارزه در دو جبهه نبوده و هرگاه ناگزیر به رویارویی با تهاجم ترکیه شوند، نیروهای داعش میتوانند از هرج و مرج برخاسته از اوضاع به سود تجدید سازماندهی خود بهره گیرند. سام هلر، یکی از کارشناسان اندیشکده بحرانهای بینالمللی گفته است که «داعش همچنان یک تهدید است.» او تاکید کرده است که اختصاص نیروهای کرد به دفاع در برابر حمله ترکیه باعث قدرتگیری مجدد نیروی وابسته به «دولت اسلامی» (داعش) میگردد.
تضعیف داعش به معنای نابودی آن نیست
گرچه پس از عملیات نظامی ائتلاف بینالمللی ضد داعش و کردها در اوایل سال جاری میلادی از شکست داعش در سوریه سخن رفته بود، اما این سازمان نابود نشده است. «دولت اسلامی» هستههای مخفی در سوریه و حتی در مناطق تحت کنترل نیروهای دموکراتیک سوریه در شمال و شرق این کشور دارد.
افزون بر آن، بخشهایی از این نیرو همچنان در بیابانهای سوریه به حیات خود ادامه میدهند و ظرف این مدت بارها به نیروهای دولتی سوریه حمله کردهاند. چارلز لیستر، مدیر موسسه خاورمیانه در امریکا، سیاست دونالد ترامپ در زمینه عقبنشینی نیروهای نظامی این کشور از شمال سوریه را «هدیهای برای تولد دوباره داعش» ارزیابی کرده است.
او در ارزیابی خود به تحلیلهای ارتش امریکا اشاره کرده است. بنا بر اظهارات او، ارتش امریکا نسبت به توانایی تجدید سازماندهی داعش در اثر کاهش فشارهای بینالمللی هشدار داده است. عبدالکریم عمر، یکی از مسوولان روابط بینالملل کردها در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری فرانسه تاکید کرده است که «مبارزه علیه داعش به فرجام نرسیده است». او گفته است که داعش در مناطقی که جدیدا آزاد شده و به کنترل نیروهای کرد سوریه در آمدهاند، همچنان صدها هسته مخفی دارد. شبه نظامیان کرد در همراهی با ائتلاف تحت فرماندهی امریکا موفق شدهاند تا نیروهای وابسته به داعش را در کوبانی و همچنین در رقه شکست دهند. در سال جاری نیز داعش در منطقه باغوز ناگزیر تن به شکست داد و مجبور به عقبنشینی شد. نیروهای دموکراتیک سوریه نگران آن هستند که داعش از هرج و مرج برخاسته از عملیات نظامی ترکیه بهره گرفته و اقدام به حمله و آزاد کردن جنگجویان زندانی خود در کمپ الهول کنند. وضعیت در کمپ اسیران داعش در الهول که زیر کنترل کردهاست بسیار حساس گزارش شده است. عبدالکریم عمر از این کمپ به عنوان «بمب ساعتی» یاد کرده است. در این کمپ بیش از ۳۰۰۰ خانواده وابسته به داعش اسکان داده شدهاند. روز ۱۶ سپتامبر، ابوبکر بغدادی، رهبر داعش با انتشار یک پیام صوتی از پیروان خود خواسته بود در راستای آزاد کردن جنگجویان زندانی این سازمان تلاش کنند. مصطفی بالی، سخنگوی نیروهای دموکراتیک سوریه گفته است که شبهنظامیان وابسته به داعش از خانوادهها و زنان اسیر خود در کمپ الهول و دیگر کمپهای اسیران داعش برای تجدید سازماندهی خود بهره میگیرند. همچنین بر اساس گزارشی دیگر، تهاجم نظامی ارتش ترکیه به شمال شرق سوریه و انتشار گزارشهایی از احتمال آزادسازی هزاران عضو داعشی که هماکنون در اختیار گروه موسوم به «نیروهای سوریه دموکراتیک» (قسد) بسر میبرند، نگرانیهای جدی را در عراق ایجاد کرده است.
عراق تاکنون سه بار موضع رسمی درخصوص تهاجم ترکیه به سوریه اتخاذ کرده و رییسجمهوری، سخنگوی وزارت خارجه و سرانجام بیانیه وزارت امور خارجه عراق از جمله نسبت به تبعات خطرناک آن بر منطقه و عراق تاکید کردهاند. برهم صالح رییسجمهوری عراق همچنین در تماسهای تلفنی جداگانه با عبدالله دوم پادشاه اردن، عبدالفتاح السیسی رییسجمهوری مصر، محمد بن زاید ولیعهد ابوظبی، سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه و احمد ابوالغیط دبیرکل اتحادیه عرب درباره تحولات مربوط به تهاجم نظامی ترکیه گفتوگو و رایزنی کرده است. در این تماسهای تلفنی بر ضرورت تلاش همهجانبه در سطح عربی و بینالملل برای جلوگیری از وقوع جنگ و پیشگیری از وقوع فاجعه انسانی در منطقه تاکید شده است. جلوگیری از سازماندهی دوباره هستههای تروریستی و تهدید امنیت ملتهای منطقه و حمایت از دولت و مردم سوریه در خصوص راهحلی سیاسی که ضامن حق آنان در برخورداری از امنیت، صلح و کرامت باشد از دیگر محورهای مورد تاکید در این رایزنیها بوده است.
یکی از تبعات خطرناکی که هجوم ترکیه میتواند داشته باشد و در واکنشهای رسمی بغداد به آن اشاره شده است، امکان بازگشت تروریستها به عراق و سازماندهی مجدد آنها و تهدید بیش از پیش امنیت عراق است.