فرصت طرح صلح هرمز

نخست‌وزیر پیشین قطر خطاب به سران کشورهای عربی حوزه خلیج فارس تاکید کرد، پیام‌های ایران برای گفت‌وگو با نظارت سازمان ملل باید بطور جدی در شورای همکاری بررسی شود، چرا که این فرصت ممکن است، در آینده تکرار نشود.

وی در همین ارتباط با انتشار توئیتی افزود، اگر در آینده توافقی میان ایران و امریکا صورت بگیرد، در آن صورت دیگر این مساله- گفت‌وگوی ایران و کشورهای عربی- برای تهران ضروری نخواهد بود و چه‌بسا دیگر در آن زمان فرصت گفت‌وگو فراهم نشود.

به گزارش ایرنا اظهارنظر اخیر آل ثانی ۶۰ ساله با ۲۱ سال سابقه فعالیت سیاسی به عنوان وزیر خارجه و نخست‌وزیر قطر به دنبال سفر هفته گذشته «محمدجواد ظریف» وزیر خارجه ایران به دوحه برای شرکت در «کنفرانس امنیتی» و دعوت دوباره کشورهای منطقه خلیج فارس به ابتکار اعتماد‌سازی میان یکدیگر و «طرح صلح هرمز» در مصاحبه با شبکه «الجزیره» صورت می‌گیرد.

ارایه طرح صلح هرمز از سوی جمهوری اسلامی ایران به شش کشور حاشیه جنوبی خلیج فارس به دنبال افزایش تنش‌ها در این منطقه مهم و راهبردی در ماه‌های اخیر صورت گرفت. حضور نظامی و دخالت کشورهای بیگانه و خارج از منطقه به خصوص امریکا عامل اصلی برهم خوردن نظم و امنیت خلیج فارس و تنگه هرمز شده است. طرح صلح رییس‌جمهوری اسلامی ایران با هدف تامین امنیت و ثبات منطقه از سوی کشورهای حوزه خلیج فارس با همکاری مهم‌ترین کشور شمالی آن یعنی ایران، ارایه شده است. وجود ذخایر عظیم نفت و گاز در منطقه خلیج فارس و کشورهای پیرامون آنکه از آن به عنوان «هارتلند» انرژی جهان نام برده می‌شود، موجب شده تا ایران با توجه به موقعیت و جایگاه خود در این منطقه، چنین طرحی را برای حل مسائل و مشکلات موجود در آن ارایه دهد. کوتاهی و ناپختگی برخی کشورهای منطقه نیز از عوامل حضور و دخالت قدرت‌های بیگانه در منطقه راهبردی و مهم خلیج فارس و تنگه هرمز بوده است .

اصولا یکی از علت‌های اصلی بروز مشکلات و اختلافات در منطقه خلیج فارس به خاطر حضور و سیاست‌های تفرقه افکنانه برخی قدرت‌های فرامنطقه‌ای است که تنها راه تامین و ادامه منافع، فروش سلاح‌های خود و بازگرداندن درآمدهای نفتی منطقه را در چنین اختلافاتی دنبال می‌کنند و اجازه نمی‌دهند تا کشورهای منطقه خود راسا در کنار یکدیگر مشکلات را حل کرده و به دور از برخی تنش‌ها به حیات عادی خود ادامه دهند.

در ماه‌های اخیر به دنبال افزایش تنش‌ها در منطقه یکی از اصولی که برای کشورهای مختلف جهان به خصوص کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس ثابت شد، ورود نکردن قدرت‌های فرامنطقه‌ای در این تنش‌ها به خاطر ملاحظات خاص آنها و بر خلاف موضع‌گیری‌های رسمی و لفظی این قدرت‌ها است و در هنگام بروز مشکل به بهانه‌هایی چون بررسی بیشتر یا انجام تحقیقات لازم از هر اقدامی سرباز می‌زنند.

درست در همین ارتباط اکنون یکی از نگرانی‌های کشورهای حاشیه خلیج فارس فراهم شدن زمینه برای هرگونه توافق بین ایران و قدرت‌های بزرگ است که بهترین مصداق برای آن را می‌توان در نگرانی و وحشت برخی از کشورهای منطقه از برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) بین ایران و شش کشور بزرگ جهان ذکر کرد. نخست‌وزیر پیشین قطر پیرامون همین نگرانی روز جمعه نیز در توئیت خاطرنشان کرد، کشورهای عربی حوزه خلیج فارس باید در این برهه مسوولیت حساس را درک کرده و روابط خود با ایران را بر اساس روبط کنونی تهران و واشنگتن بنا نکنند.

معنی و مفهوم موضع‌گیری اخیر این مقام سابق قطری پس از ۲۱ سال سابقه دیپلماتیک به برخی جوانان تازه کار در بعضی از کشورهای منطقه این است که در صورت بروز هرگونه تحولی در ارتباط با اوضاع منطقه و چرخش از سوی قدرت‌های بزرگ در ارتباط با ایران و انجام توافقی دیگر زمان و فرصتی برای گفت‌وگو آنان با ایران باقی نخواهد ماند و همان‌گونه که قدرت‌های بزرگ همواره به دنبال منافع حداکثری خود هستند، در صورت توافق آنان با ایران کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس هیچ جایگاه و محلی از اعراب در ارتباط با آن نخواهند داشت و حتی شاید سرنوشت و آینده آنها‌بندی از توافق‌های احتمالی باشد.

«رضا میرابیان» از تحلیلگر و کارشناس مسائل کشورهای حوزه خلیج فارس در همین پیرامون معتقد است، اگر توافقی بین ایران و امریکا صورت گیرد، سر کشورهای عرب خلیج فارس بی‌کلاه می‌ماند و این کشورها باید به صورت مستقل و بدون فشار امریکا مذاکره کنند.

وی در ادامه در پاسخ به اینکه چه طرف‌هایی از ناآرامی‌های منطقه سود می‌برند، گفت: نابسامانی منطقه برای هیچ‌کس سودی نخواهد داشت و موجب ایجاد آشوب در میان ملت‌ها خواهد شد. تنها امریکا و رژیم صهیونیستی از این تحولات در منطقه سود می‌برند. سخن آخر اینکه تا دیر نشده کشورهای عرب حاشیه جنوبی منطقه باید با توجه به تاریخ، منافع و جغرافیای مشترک به عنوان بهترین محور برای هرگونه توافق تا دیر نشده دست به کار شده و به صورت مستقل و به‌دور از برخی فشارها و موضع‌گیری‌های قدرت‌های فرامنطقه‌ای که هیچگاه به وعده‌های خود عمل نکرده‌اند با یکدیگر نسبت به تامین امنیت و ثبات منطقه مهم و حساس خلیج فارس اقدام کنند. در این میان هستند کشورهایی در منطقه که تمایل به چنین توافقی دارند ولی برخی ملاحظات و سیاست‌ها نسبت به دیگر کشورهای مانع از آن شده است که قدم پیش گذاشته و موضوع را مطرح تا بتوانند به توافق دست یابند. باید گفت که شاید موضع‌گیری اخیر یک مقام سابق قطری بتواند سد موجود را برای چنین قدمی شکسته و مقدمات این توافق و مذاکره بین کشورهای منطقه با ایران را فراهم کند.