رشد بیش از دو برابری ارزش معاملات به لطف داد و ستدهای عمده
گروه بورس|محمد امین خدابخش|
روز گذشته معاملات سهام با عقب‌نشینی شاخص‌ها در دو بازار فرابورس و بورس پی گرفته شد. طی این روز شاخص بورس تهران به میزان 4 هزار و 545 واحد افت کرد و به سطح 302 هزار و 340 واحد رسید. این افت 1.48 درصدی پس از آن روی می‌دهد که در نخستین روز هفته جاری پس از یک رشد هزار و 800 واحدی شاخص بورس تهران از مسیر صعود بازگشت و کاهشی بیش از 200 واحدی را به ثبت رساند. به نظر می‌رسد که حالا پس از آنکه نماگر اصلی بازار یعنی شاخص کل بورس تهران برای چندمین بار موفق به گذشتن از سد کانال 310 واحدی نشده است، وزن‌کشی عرضه و تقاضا جهت بازار را به نحوی تغییر داده که بار دیگر عیار حمایت 300 هزار واحدی این شاخص به دست فروشندگان سنجیده شود.
لبه پرتگاه خیال
آن‌طور که از شواهد پیداست با تغییرات به وجود آمده در بازارهای موازی سبب شده تا با افزایش نسبی تقاضا در بازار ارز و تحولات اخیر، بخشی از فعالان بازار که حساسیت بیشتری در مقابل ریسک دارند را بر آن داشته تا مبادرت به فروش سهام کنند. درواقع اگر بخواهیم نگاهی عمیق‌تر به افت بیش از 4 هزار واحدی روز گذشته داشته باشیم باید آن را در قالب تغییر جهت کلی بازار نسبت به داد و ستدهای هفته قبل بسنجیم. داستان از آنجا شروع شد که با اعمال سهمیه‌بندی قیمت بنزین، این باور در میان سرمایه‌گذاران خرد شکل گرفت که افزایش 50 درصدی بهای بنزین سهمیه‌ای و 200 درصدی قیمت بنزین آزاد، کرک اسپرد پالایشگاه‌ها را دچار تغییری جدی خواهد کرد. با این حال در ساعت میانی معاملات شفاف‌سازی برخی از شرکت‌های پالایشی در تارنمای کدال نشان داد که تغییر قیمت بنزین تاثیری بر سود یا زیان این شرکت‌ها نمی‌گذارد. دلیل عدم همبستگی پالایشی‌ها با قیمت ریالی بنزین نحوه محاسبه درآمد و هزینه خوراک این شرکت‌هاست که بر اساس قیمت‌های جهانی صورت می‌گیرد. همین گمان اشتباه سبب شد تا بسیاری از آنها که شنبه سهام پالایشی‌ها را خریده بودند دیروز فروشنده باشند. به موجب چنین جوی بود که در پایان معاملات روز گذشته «شبندر» بیشترین اثر را در ریزش شاخص داشت و نمادهایی نظیر «شپنا» و «شتران» قرمزپوش بودند.
غلبه عوامل بیرونی بر نکات درونی
البته ریزش روز گذشته بازار به یک صنعت خاص محدود نماند و فشار عرضه به شکلی تقریبا برابر در میان تمامی نمادهای سنگین وزن بازار تقسیم شد با نگاهی دقیق‌تر به جو کلی داد و ستدها در بازار می‌توان دریافت که با ناکام ماندن قیمت‌ها از رشد بیشتر حالا فعالان بازار ممکن است خود را برای ریزش بیشتری آماده کنند. در حال حاضر سرایت جو منفی صنایع بازار به نمادهایی که تا همین چند روز قبل به دلایلی نظیر خوشبینی به افزایش سرمایه سبز پوش بودند حکایت از آن دارد که بازار برای رشد بیشتر به محرک‌هایی فراتر از امید و آرزو نیازمند است.
همان‌طور که در گزارش‌های قبلی اشاره شد در حال حاضر بزرگ‌ترین ترس فعالان بازار از تغییرات احتمالی در بودجه سال 99 است که انتظار می‌رود به دلیل اتکای بیشتر بر مالیات در آن کاهش سود شرکت‌ها را به دنبال داشته باشد. با این وجود بخش دیگری از زمینه‌های قوت گرفتن رویکرد موجود در بازارهای موازی نهفته است که در روزهای اخیر نشانه‌های کوچکی مبنی بر اتمام رکود را نشان داده‌اند. این تغییرات هر چند هم قابل کنترل و اندک باشند باز به دلایل رفتاری و ذهنیتی که در سال‌های اخیر شکل گرفته می‌توانند در تغییر انتظارات فعالان بازار نقش بازی کنند.
ارزش معاملات چگونه رشد کرد؟
اما از تغییرات قیمت و فراز و فرود شاخص که بگذریم، معاملات روز گذشته حاوی نکات دیگری هم بود. طی این روز ارزش معاملات به یک‌باره رشد کرد و به رقم 3 هزار و 954 میلیارد تومان رسید. دلیل اصلی این رویداد تبادل 4.5 میلیارد سهم از سهام شرکت ملی مس ایران (فملی) بود که بیش از دو هزار و 642 میلیارد تومان ارزش داشت. این معاملات به صورت عمده و در نماد «فملی4» انجام شد. بنا بر آنچه در تارنمای شرکت بورس تهران درج شده است قیمت هر سهم در این معامله 590 تومان بوده که اختلافی 650 تومانی را با بهای هر سهم «فملی» برروی تابلوی معاملات نشان می‌دهد. بررسی ارزش معاملات عمده و بلوکی بورس تهران طی روز گذشته نشانگر آن است که بیش از 2 هزار و 900 میلیارد تومان از معاملات انجام شده طی این روز مربوط به داد و ستدهایی از این دست بوده و تنها بیش از هزار میلیارد تومان از ارزش معاملات به سهامداران حقیقی تعلق داشته است.
نگاهی به نمودار شاخص کل
به دلیل تمامی عواملی که تا به حال به آن اشاره کردیم، شاخص کل بورس تهران نتوانسته در هفته‌های اخیر از سطح 330 هزار واحدی فراتر رود. در واقع ضعف معاملات که از نیمه دوم مهرماه بر فضای بورس سایه افکنده سبب شده تا طی یک ماه اخیر شاهد هیچ حرکت افزایشی شارپی در بازار نباشیم؛ عاملی که به شکل‌گیری روند نزولی جاری منتهی شده است.
بررسی عملکرد دماسنج اصلی بازار حکایت از آن دارد که نماگر یاد شده تاکنون هیچ نشانه قدرتمندی از رشد را در خود جای نداده است. افت 1.48 درصدی روز گذشته نیز دلالت بر آن دارد که در حال حاضر و با در نظر گرفتن جمیع جهات امکان سنجیده شدن توان حمایتی سطح 300 هزار واحدی شاخص بسیار محتمل است. در صورتی که این حمایت شکسته شود بورس تهران حمایت بسیار مهمی را از دست می‌دهد و ابر کانال 300 هزار واحدی به مقاومتی مهم برای شاخص بدل خواهد شد.
انتظار می‌رود که از دست رفتن حمایت یاد شده بورس تهران با تشدید عرضه در کلیت نمادها همراه باشد. مسلما در صورتی که این اتفاق رخ دهد سهم نمادهای بی‌بنیاد از تندباد عرضه‌ها بسیار بیشتر از نمادهایی خواهد بود که در ماه‌های اخیر حرکت معقول‌تری در جهت افزایش قیمت‌ها خواهند داشت. با این حال آنچه بیش از هر چیز بر میزان افت احتمالی اثرگذار خواهد بود، ریسک‌های سیستماتیکی است که در اثر مسائل همچون بودجه می‌تواند به بازار تحمیل شود.
گفتنی است در صورت از دست رفتن حمایت فعلی مهم‌ترین حمایت‌های پیش رو سطوح 294 هزار و 287 هزار واحدی خواهد بود.
کوتاه از آیفکس
در روز گذشته شاخص کل فرابورس (آیفکس) نیز عملکردی مشابه نماگر بورس تهران داشت. طی این روز شاخص یاد شده 83 واحد افت کرده و به رقم 3851 واحد رسید. روز گذشته معامله‌گران فرابورس بیش از 923 میلیون سهام حق‌تقدم و اوراق مالی در قالب 149 هزار معامله و به ارزش 669 میلیارد تومان داد و ستد کردند. در این روز نماد پتروشیمی مارون بیشترین اثر تقویتی در شاخص فرابورس داشت و نمادهای ذوب‌آهن اصفهان، نیروگاه جهرم، فولاد هرمزگان جنوب، پالایش نفت لاوان، پالایش نفت شیراز و برق عسلویه مپنا بیشترین تاثیر را بر افت در شاخص فرابورس داشتند.
