بازی خاورمیانه‌ای واشنگتن با برگه داعش
کاخ سفید تصمیم خود برای ادامه رهبری ائتلاف موسوم به «ضدداعش» را با صراحت اعلام کرده و در این زمینه اعمال فشار بر بازیگرانی چون کشورهای اروپایی را دنبال می‌کند.
روی کار آمدن «دونالد ترامپ» از سال ۲۰۱۷ سبب شد تا در خاورمیانه انتظارهایی برای خروج تدریجی امریکا از منطقه و کاهش مداخلات واشنگتن با توجه به وعده‌های وی شکل گیرد. این در حالی است که واشنگتن روندی معکوس شعارهای ترامپ را می‌پیماید.
برخی انتظار داشتند حداقل پس از مرگ «ابوبکر البغدادی» سرکرده داعش تا حدودی از دخالت‌های مستقیم واشنگتن کاسته و مدیریت منطقه به کشورهای خاورمیانه سپرده شود. رییس‌جمهوری امریکا البته در ظاهر اقداماتی را هم در این زمینه انجام داده که می‌توان به خروج نیروهای امریکایی از بخش‌های شمالی سوریه در کنار کاهش نیروهایش در افغانستان اشاره کرد. این در حالی است که انتقال نیروهای امریکا به بخش‌هایی در عراق و سپس هماهنگی و دادن چراغ سبز به دولت ترکیه جهت حمله به کردهای سوریه و کنترل مناطق نفتی این کشور بر این تصور خط بطلان کشید. به تازگی حتی «مایک پومپئو» وزیر امور خارجه امریکا بصورت آشکار تصریح کرده که امریکا به رهبری خود در ائتلاف ضدداعش ادامه می‌دهد.
امریکا رهبر ائتلاف «ضدداعش» می‌ماند
واشنگتن کشته شدن البغدادی را مرحله‌ای تازه در ادامه سیاست‌های خود در عرصه مقابله با تروریسم اعلام کرده است. بر اساس گزارش خبرگزاری «رویترز»، ایالات متحده و وزیر امور خارجه این کشور مدعی‌اند از این به بعد ائتلاف ضدداعش مبارزه خود علیه این گروه را بر بخش‌هایی از غرب آفریقا و در قسمت‌های ساحلی این قاره متمرکز خواهد کرد ضمن اینکه امریکا رهبری این ائتلاف را رها نمی‌کند.
وی این سخنان را چند روز قبل در نشست وزیران امور خارجه عضو ائتلاف ضدداعش بیان و تاکید کرد که کشورش به دنبال ایجاد شرایطی است که داعش دیگر هیچگاه نتواند ظهور کند.
تحلیل برخی کارشناسان نیز حکایت از آن دارد که دیدار هفته گذشته رهبران کشورهای آفریقایی چاد، نیجر، بورکینا فاسو، مالی و موریتانی در پاریس نیز با توجه به همین تحولات برگزار شد و آنها از جامعه بین‌المللی و اروپا خواستند تا در بحث‌های امنیتی این منطقه دخالت بیشتری داشته باشد.
حال شبکه رسانه‌ای «ان‌پی‌آر» هم آورده است ایالات متحده به جنگ خود علیه داعش در سوریه ادامه می‌دهد. براساس گزارش این رسانه امریکایی، حتی نیروهای این کشور با تجهیزات کامل خود تمرکز ویژه‌ای را به زیرساخت‌ها در این منطقه معطوف کرده و محافظت از منابع نفتی سوریه را بر عهده گرفته‌اند.
گزارش فوق به صورت تلویحی اگرچه تایید می‌کند که نیروهای امریکایی قصد خروج از منطقه را نداشته‌اند اما توافق تلفنی ترامپ با «رجب طیب اردوغان» رییس‌جمهور ترکیه را هم موضوعی تعجب آور برای کردهای سوریه و حتی نیروهای امریکایی توصیف کرد. البته دخالت روسیه در زمینه ایجاد خط حائل ۲۰ کیلومتری از شدت مخاصمه کاست.
اروپا نگران بازگشت اعضای داعش
با وجود تاکید امریکا بر ادامه رهبری ائتلاف ضدداعش موضوع مهم دیگری باعث ادامه اختلافات شد. بحث بازگرداندن اعضای داعش از جمله مواردی بود که رسانه‌ها از آن به عنوان مانعی برای توافق همه کشورهای عضو ائتلاف یاد کردند. طبق گزارش‌ها با وجودی که داعش قلمروی سرزمینی خود را از دست داده است ولی حدود ۱۰ هزار نفر از اعضای این گروه به همراه خانواده‌هایشان در منطقه زندانی‌اند. نحوه رفتار با این گروه به چالشی برای ائتلاف تبدیل شده است.
تارنمای نشریه «استریت تایمز» عنوان داشت به‌رغم سخنان وزیر امور خارجه امریکا در جمع همتایانش در ائتلاف ضدداعش در واشنگتن، اجماعی بر سر اتخاذ یک شیوه مورد قبول در برخورد با زندانیان داعشی به وجود نیامد.
اعضای داعش خود خواستار بازگردانده شدن به کشورهایشان و دادگاهی شدن در وطن خود هستند. ایالات متحده هم بر پیگیری چنین سیاستی تاکید دارد اما کشورهای اروپایی حاضر به پذیرش آنها نیستند زیرا این نگران وجود دارد که اقدامات تروریستی در خاک اروپا به وقوع بپیوندد. «ناتان سیلز» نماینده امریکا در امور ضدتروریستی اما اعتقاد دارد این امر برای اروپا گزینه انتخاب‌کردنی نیست. وی نسبت به شکنندگی اوضاع به این کشورها هشدار داد و تاکید کرد اینجا سوریه است و ممکن است همه‌چیز در چشم برهم زدنی تغییر کند.
با این حال و به نوشته این نشریه، یک دیپلمات غربی که نمی‌خواست نامش فاش شود اظهار داشت که دورنما برای سوریه تغییر کرده و این روسیه، ایران و ترکیه هستد که آینده این کشور را تعیین می‌کنند.
به نظر می‌رسد پیش از این سخنان، وزیر امور خارجه امریکا از کشورهای عضو ائتلاف درخواست کرد تا صندوقی را برای کمک به حفظ و بازسازی زیرساخت‌ها در عراق و شمال شرق سوریه که به‌شدت از درگیری‌ها آسیب دیده، تشکیل دهند. این پیشنهاد هم گویا چندان مورد قبول اعضای ائتلاف قرار نگرفت.
امریکا، ترکیه و سرنوشت تکفیری‌های مسلح
دلمشغولی مهم اروپا در جنگ علیه داعش بازگشت اعضای این گروه است که پومپئو آنها را وحشی و بربر می‌خواند. در این زمینه، نگرانی کشورهای اروپایی بسیار زیاد است و به‌شدت اظهار ضعف می‌کنند. از نگاه برخی تحلیلگران، اروپایی‌ها به همین دلیل به ادامه حضور و نقش‌آفرینی ایالات متحده نیاز دارند. در چند سال اخیر هزاران نفر از اعضای داعش از کشورهای غربی به این گروه پیوسته‌اند و اکنون نزدیک به ۱۵۰۰ نفر از آنها در ترکیه زندانی‌اند. تعداد زیادی از آنها (که تا ۵ هزار نفر هم برآورد می‌شود) اکنون در عراق و سوریه زندانی هستند و برخی دیگر پنهان شده‌اند.
اردوغان رییس‌جمهوری ترکیه که تاکنون از موضوع مهاجران به عنوان ابزاری برای فشار بر اروپا استفاده می‌کرد چند روز قبل اتحادیه اروپا را تهدید کرد شهروندان خود را که از اعضای داعش بودند تحویل بگیرند؛ در غیر این صورت دولت ترکیه آنها را بدون هماهنگی با پایتخت‌های اروپایی به وطن‌هایشان باز می‌گرداند. این خط مشی به نظر می‌رسد به نوعی با رویکردهای واشنگتن در اعمال فشار بر کشورها اروپایی هماهنگ باشد.
نگرانی اصلی از آن است که این گروه‌ها به محض آماده شدن شرایط به کشورهای خود برگردند و اقدامات تند و تروریستی خود را در کشورهای غربی پیگیری کنند.
شبکه خبری «الجزیره» البته آورده است علاوه بر ترکیه، امریکا هم خواستار بازگشت اعضای داعش به کشورهای مبدا است. اختلاف نظرها در نشست وزرای امور خارجه هم وقتی بیشتر شد که پومپئو از کشورهای عضو ائتلاف خواست تا شهروندان داعشی خود را بازگردانند و دادگاهی کنند.
واشنگتن اعتقاد دارد که موضوع اعضای داعش مشکل ایالات متحده نیست و از این‌رو بر اروپا فشار می‌آورد تا ۱۰ هزار بازداشتی و ده‌ها هزار نفر اعضای خانواده آنها را تحویل بگیرند اما این کشورها از پذیرش آن سرباز می‌زنند.
روزنامه «گاردین» هم آورده است ترکیه از پاسخ منفی اروپا به پذیرش ۱۲۰۰ عضو داعش انتقاد کرده و آن را نشانه‌ای از بی‌مسوولیتی این کشورها می‌داند. اروپایی‌ها در چند سال گذشته شهروندان خود را به راحتی برای جنگ به منطقه فرستادند و حال از تحویل گرفتن آنها سر باز می‌زنند.
بر اساس مفاد کنوانسیون بین‌المللی سال ۱۹۶۱ نداشتن تابعیت غیرقانونی است اما چند کشور اروپایی همچون بریتانیا و فرانسه به این بهانه که این کنوانسیون را امضا نکرده‌اند از زیر بار مسوولیت شانه خالی می‌کنند. برخی پرونده‌ها که با تازگی اتفاق افتاد همچون «شمیمه بیگوم» و «جک لتس» بحث‌های قانونی زیادی را در اروپا موجب شد.
به نوشته «یورو نیوز» ایالات متحده از شرایط در اروپا و حساسیت افکار عمومی کشورهای این قاره نسبت به مهاجران و به ویژه تروریست‌های داعش مطلع است. به همین دلیل کاخ سفید تلاش دارد از این اهرم فشار بر پایتخت اروپایی استفاده کند و بار دیگر برتری خود یا ضعف و نیازمندی را به آنها گوشزد کند. کاخ سفید با این سیاست ضمن گرفتن امتیازات متعدد سیاسی در زمینه تامین هزینه‌های مالی نیز بیش از پیش کشورهای اروپایی و حتی متحدان منطقه‌ای خود را تحت فشار قرار می‌دهد. منبع: ایرنا
