رویاهای روحانی

منصور  بیطرف|

سردبیر|

فردا که روحانی می‌خواهد لایحه بودجه سال 1399 را تقدیم مجلس کند در طول مسیر بهتراست به دستاوردهای 6 ساله ریاست‌جمهوری خود فکر کند. فکر کند که سال 1392 با چه هدف و انگیزه‌ای وارد عرصه رقابت ریاست‌جمهوری شد و در مقابل نامزدان آن دوره ریاست‌جمهوری که افراد ضعیفی نبودند مثل سعید جلیلی که دبیری شورای عالی امنیت ملی کشور را همزمان با سرتیمی مذاکره هسته‌ای ایران برعهده داشت و قالیباف، ‌شهردار تهران، چه وعده‌هایی را داد که پیروز از جعبه آرا درآمد . کلیدی که در آن دوران حسن روحانی از جیب خود بیرون آورد تا نشان دهد که می‌تواند قفل بسته کشور را در عرصه سیاسی و اقتصادی باز کند تا چند سال کارساز بود . بهتر است فکر کند در دوران ریاست‌جمهوری خود چه کارهایی را کرد که بهتر بود نمی‌کرد و چه کارهایی را نکرد که بهتر بود می‌کرد. روحانی بهتر است که فردا به صحن علنی مجلس می‌رود و پشت تریبون قرار می‌گیرد جدا از عملکرد اقتصادی سال 1398 که دستاورد درخشانی نداشت، از رویاهایی بگوید که می‌توانست دنبال آن برود اما نگذاشتند و از آرمان‌هایی سخن بگوید که دنبال آن رفت اما او را نیمه راه از راه بازگرداندند. او بدون شک رویاهایی داشت و این رویاها بود که او را از صندوق آرا بیرون آورد. اما این رویاها چه شد؟ چرا اقتصاد ایران در طول دو سال گذشته سراشیبی را طی کرد و به شاخص‌های منفی دست یافت که یادآور دوران اواخر جنگ تحمیلی است. آیا این رویاهای روحانی و رویاهای مردمی بود که او را رییس‌جمهور کردند . بدون شک خیر.

چرا رویاهای روحانی محقق نشد؟ بدون شک هیچکس جز خود روحانی نمی‌تواند به این سوال به‌طور دقیق پاسخ دهد. دکترای حقوقی که در انتخابات سال 1392 وقتی که در مقابل هجمه‌های قالیباف در خصوص خرداد 78 واقع شد بیان کرد که من یک حقوقدان هستم، سرهنگ نیستم و در ادامه به این مضمون گفت که با حمله گاز انبری به دانشجویان مخالف بوده، اکنون خود در دوران ریاست‌جمهوری‌اش با دو اعتراض مردمی سال‌های 1396 و 1398 مواجه شد که پیامدهای آن خواه ناخواه به پای او ثبت شده است. روحانی بهتر است فردا در مجلس بگوید که چرا دولت مجبور شد نظام را وادار کند تا در نیمه دوم سال قیمت بنزین آزاد را 200درصد افزایش دهد و قیمت سهمیه‌بندی آن را هم 50 درصد بالاتر ببرد و در عین حال هم بگوید که دولت به این درآمد نیاز ندارد اما بار انتقادها و ناآرامی‌های آن را بردوش بکشد و هزینه سنگینی را هم بر کشور بگذارد.  آیا روحانی می‌تواند فردا به مجلسیان و مردم بگوید که بودجه 98 با چه کمبودهایی و کسری‌هایی مواجه شد ؟ آیا می‌تواند بگوید که چطور در سه ماه اول امسال رشد مثبت اقتصادی - بدون نفت - محقق شد اما بعدا خبری از این رشد و تداوم آن نشد؟ کجای کار مشکل داشت ؟ بدون شک لایحه بودجه سال 1399، آخرین بودجه عملی دولت روحانی خواهد بود و لذا او می‌خواهد که کشور را با وضعیت فعلی - نه بدتر از آن- به دولت بعدی تحویل دهد. به همین خاطر بهتر است نگاهی بیاندازیم به وضعیت اقتصادی کشور در سال جاری:

مسوولان دولتی در پایان نیمه اول سال جاری از رشد مثبت اقتصادی بدون نفت در سه ماه اول سال جاری خبر دادند اما بعد از آن از اعلام گزارش‌های مربوط به رشد اقتصاد خودداری کردند اما آن طور که از گفته‌های گهگاه دولتی‌ها برمی‌آید رشد اقتصادی امسال به هر حال منفی خواهد بود اما نه در دایره پیش‌بینی‌های صندوق بین‌المللی پول که منفی 9.5 درصد بود.

اولین موردی که می‌توانیم در بودجه امسال به آن برخورد کنیم، صادرات نفت است . در قانون بودجه سال 1398 پیش بینی شده بود که دولت از محل صادرات نفت بالغ بر 158 هزار میلیارد تومان درآمد داشته باشد که اگر بر مبنای دلار 8000 تومان – متوسط نیمایی – در نظر بگیریم این مبلغ معادل 19 میلیارد و 750 میلیون دلار می‌شود . اما واقعیتی که دولت در عمل با آن برخورد کرد کسب این مقدار درآمد نبود . بر اساس منابع ثانویه‌ای که در این خصوص منتشر شده می‌توانیم اینگونه بیان کنیم که تولید نفت کشور در سال جاری معادل 2 میلیون و 500 هزار بشکه در روز بوده است که نیاز پالایشگاه‌های داخلی برابر با یک میلیون و 800 هزار بشکه است . بنابراین میزان صادرات نفت کشور برابر با 700 هزار بشکه در سال جاری بوده است . که با احتساب بشکه‌ای 50 دلار درآمد نفتی کشور برابر با 12 میلیارد و 770 میلیون دلار خواهد شد که با واقعیت بودجه کسری معادل 7 میلیارد دلار دارد . از این رو است که پیش بینی می‌شود درآمد حاصل از صادرات نفت در بودجه سال 1399 با واقعیت امسال تطبیق داده شود.  اما مورد دیگر بودجه‌ای که به آن خواهیم پرداخت، درآمدهای مالیاتی است. در بودجه امسال درآمدهای مالیاتی معادل 172 هزار میلیارد تومان پیش بینی شده بود . اما عملکرد چه بوده است. بنا بر آخرین گفته رییس سازمان امور مالیاتی در هشت ماه اول امسال درآمدهای مالیاتی معادل 84 هزار میلیارد تومان بوده است که اگر متوسط ماهانه آن را 10.5 هزار میلیارد تومان بگیریم تا پایان امسال میزان درآمدهای تحقق یافته مالیاتی برابر با 126 هزار میلیارد تومان خواهد بود که با کسری 46هزار میلیارد تومانی در این خصوص تا پایان سال  روبرو خواهیم بود.

بنابراین دولت از دو محل اصلی درآمدی خود با کسری قابل توجهی تا پایان امسال مواجه خواهد بود که حدودا معادل 25 درصد بودجه دولت خواهد شد. به همین خاطر است که اعداد و ارقامی که برای بودجه سال 1399 به بیرون درز یافته نشان می‌دهد که دولت واقع بینانه‌تر برای خود بودجه تنظیم کرده است. سقف بودجه خود را روی 480 هزار میلیارد تومان بسته که نسبت به امسال حدود 9 درصد افزایش دارد. درآمدهای مالیاتی را 160 هزار میلیارد تومان پیش‌بینی کرده که نسبت به قانون 3.5 درصد کاهش دارد و میزان صادرات نفت هم آن طور که غیر‌رسمی منتشر شده معادل 700 هزار بشکه در روز خواهد بود. یعنی تقریبا معادل صادرات نفت امسال. بنابراین بودجه سال 99 را می‌توان بودجه واقع‌بینانه دولت نامید. بودجه‌ای که فقط بتواند از شرایط فعلی عبور کند.

اما آیا روحانی واقعیت‌های پشت پرده این بودجه ر ا برای مردم باز خواهد کرد؟ آیا کلید او که در سال 1392 برای باز کردن قفل کشور سبب پیروزی‌اش در انتخابات آن سال شد می‌تواند همچنان قفل‌ها را باز کند یا آنکه قفل عوض شده و کلید همان کلید است؟ روحانی بهتر است فردا از این منظر صحبت کند.