«بریکس» می‌تواند حریف دلار شود؟
رییس دانشکده علوم سیاسی دانشگاه آلاباما امریکا می‌گوید کشورهای بریکس قابلیت تبدیل شدن به یک نیروی پیشران در سیستم مالی و تجاری جهانی را دارند.
چین، روسیه و هند به عنوان اعضای اقتصادهای نوظهور دنیا، موسوم به «بریکس» تصمیم گرفته‌اند به منظور دور زدن سامانه پیام رسان بانکی «سوئیفت»، یک سامانه پیام‌رسان جایگزین ایجاد کرده و آن را به هم متصل کنند. رسانه روسی «راشاتودی» نوشته سامانه روسیه، موسوم به «SPFS» قرار است با سامانه پیام‌رسان چین، موسوم به «CIPS» به یکدیگر متصل شوند. هند هنوز چنین سامانه‌ای ندارد. طبق این گزارش، تشکیل چنین سامانه‌ای میان این سه کشور سه میلیارد نفر را به یکدیگر متصل خواهد کرد. از سوی دیگر روسیه و دیگر اعضای بریکس، به دنبال راهی برای کاهش وابستگی به سیستم تجاری بر مبنای دلار امریکا و حامی استفاده از ارزهای ملی در مبادلات تجاری چندجانبه هستند.
«کریل دمیتریف» رییس صندوق سرمایه‌گذاری مستقیم روسیه، گفته است که افزایش خطرات و ریسک‌های غیربازاری مرتبط با زیر ساخت پرداخت‌های جهانی، یکی از دلایل پیش زمینه این طرح با هدف یکپارچه کردن سیستم‌های پرداخت ارزهای ملی گروه بریکس بوده است. دمیتریف که به عنوان یکی از اعضای شورای اقتصادی بریکس نیز شناخته می‌شود، همچنین گفته است که یک سیستم پرداخت کارآمد بریکس، می‌تواند پرداخت‌ها را از طریق ارزهای ملی تشویق کند و اطمینان خاطر بیشتری نسبت به بلندمدت بودن پرداخت‌ها و همچنین سرمایه‌گذاری میان کشورهای عضو ایجاد کند که تا بیش از 20 درصد از جریان جهانی سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی را شامل خواهد شد. «نادر انتصار» رییس دانشکده علوم سیاسی دانشگاه آلابامای جنوبی امریکا در گفت‌وگو با فارس این طرح کشورهای عضو بریکس را بررسی کرده است.
آیا «بریکس» می‌تواند سیستم پرداختی مستقل خود را ایجاد کند؟ اگر پاسخ مثبت است، این سیستم چه تاثیری بر سیستم تجارت بر پایه دلار خواهد داشت؟
اگر بریکس بتواند انسجام و یکپارچگی خود را حفظ کند و تبدیل به یک نیروی پیشران در سیستم مالی و تجاری جهانی تبدیل شود، در این شرایط برای بریکس این امکان وجود خواهد داشت که تبدیل به یک حریف در برابر سیستم مالی و تجاری دلار محور شود.تردیدی نیست که بریکس گام‌هایی را این مسیر برداشته است، اما تاکنون این گام‌ها خیلی ابتدایی و اولیه بوده‌اند و این گام‌ها تا آنجا پیشرفت نکرده که بتوانند هژمونی و برتری دلار امریکا را به چالش بکشند. باید به خاطر داشته باشیم که بریکس، سازمانی نوپاست که در سال 2006 پایه‌گذاری شد. پس از عمر این سازمان آن قدر زمان زیادی نگذشته است تا بتواند همه قابلیت‌ها و توان خود را توسعه دهد.
بعد از اینکه کشورهای غربی از سال 2014 تحریم‌هایی را علیه روسیه اعمال کردند، این کشور ایجاد و توسعه یک سیستم پرداخت ملی را به عنوان یک جایگزین در برابر سیستم خدمات مالی سوئیفت که در بلژیک مستقر است، آغاز کرده است. نقش سوئیفت در پیشبرد سیاست خارجی امریکا در برابر کشورهای مخالفی مانند ایران و روسیه چیست؟
وقتی که سوئیفت پایه‌گذاری شد، این سیستم مالی را به عنوان یک ابزار تسهیل‌کننده نقل و انتقالات مالی جهانی و یک شرکت مستقل تسویه حساب‌های جهانی در نظر گرفتند.به هر حال با توجه به سلطه تقریبا همه‌جانبه امریکا بر سیستم مالی بین‌المللی، خیلی زود نیز سوئیفت برای همه اهداف و برنامه‌های امریکا، تحت سلطه این کشور قرار گرفت و تبدیل به ابزاری مهم برای اعمال هژمونی امریکا شد.امروزه قدرت نفوذ امریکا بر فعالیت‌های سوئیفت تا بدان حد زیاد است که سوئیفت تبدیل به مجری بی‌چون و چرای تصمیمات اقتصادی و سیاست خارجی امریکا شده است.
آینده بلوک سوئیفت به کجا خواهد رسید؟ آیا بریکس می‌تواند در برابر امریکا و متحدانش یک موازنه ایجاد کند؟
جمعیت کشورهای بریکس 3.2 میلیارد نفر است که حدود 42 درصد از جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند. تولید ناخالص داخلی آنها روی هم رفته حدود 19 تریلیون دلار یا 23 درصد تولید ناخالص جهانی را تشکیل می‌دهند. پس بدون شک کشورهای بریکس قابلیت تبدیل شدن به یک نیروی پیشران را در سیستم مالی و تجاری جهانی را دارند.در عین حال موانعی نیز وجود دارد. تاسیس بریکس، به عنوان یک بلوک سیاسی منجسم نبوده است. امروزه برزیل در دوره ریاست‌جمهوری «ژاییر بولسونارو»، بیشتر متحد و در کنار امریکا به شمار می‌رود تا دیگر کشورهای بریکس.تا حدی همین موضوع درباره هند نیز صدق می‌کند. حتی اقتصاد چین هم بیش از آنکه با کشورهای بریکس پیوند داشته باشد، پیوستگی و همراهی بیشتری با اقتصاد امریکا دارد. لذا همان‌گونه که در ابتدای بحث نیز اشاره کردم، بریکس خیلی نتوانسته به عنوان یک نیروی موثر و تقابل جو در برابر نقش مسلط امریکا در تجارت و اقتصاد جهانی بازی کند. ممکن است در آینده یا تحت یک ساختار قدرت جهانی متفاوت چنین چیزی ممکن شود، اما هنوز چنین چیزی را شاهد نیستیم.
