بازگشت رقابت تسلیحاتی شرق و غرب
گروه جهان|
روسیه سلاح جدید خود موسوم به «آوانگارد» را که برخی از آن به عنوان موشک ابرصوتی یاد می‌کنند وارد ارتش کرده است. وزارت دفاع روسیه اعلام کرده در پی سلسله آزمایش‌های انجام گرفته این سلاح عملیاتی تلقی شده و در اختیار هنگ ویژه‌ای از ارتش قرار گرفته است.
گفته شده، آوانگارد با سرعتی 27 برابر سرعت صوت می‌تواند هر نقطه‌ای را در هر کجای جهان هدف قرار دهد. استفاده از این موشک‌ها در حالی عملیاتی شده که مجموعه توافقنامه‌های کنترل تسلیحاتی روسیه و امریکا که میراث جنگ سرد بود درحال فروپاشی است. روسیه و ایالات متحده در سال‌های اخیر بارها یکدیگر را به نقض معاهده‌های دوجانبه در زمینه تسلیحات متهم کرده‌اند تا اینچنین به تلاش‌های خود برای ایجاد و به‌کارگرفتن سلاح تازه مشروعیت بخشند.
خبرگزاری فرانسه نوشته: روسیه با به‌کار گرفتن آوانگارد همزمان با افزودن سلاحی تازه به زرادخانه خود، پیامی تهدیدآمیز به حریفان خود می‌فرستد. سلاح تازه، که پیش از این ولادیمیر پوتین فراوان از آن سخن گفته و به آن بالیده بود، می‌تواند با سرعتی برابر با ٣٣٠٠٠ کیلومتر در ساعت حرکت کند و به‌گفته روس‌ها در برابر سامانه‌های ضدموشکی کنونی آسیب‌ناپذیر است. ارتش روسیه گفته سرعت موشک‌های آوانگارد ۲۷ برابر سرعت صوت است.
سرگئی چویگو وزیر دفاع روسیه، آغاز به‌کارگیری این سلاح را رویدادی خارق‌العاده برای روسیه و نیروهای نظامی خوانده است. گفته شده، سلاح ابرصوتی روسیه می‌تواند در حال پرواز «مسیر و ارتفاع» خود را عوض کند و از همین رو به‌گفته ولادیمیر پوتین تقریبا شکست‌ناپذیر تلقی می‌شود. مسیر پرواز موشک‌های بالیستیک معمولی به ندرت حین حرکت در آسمان قابل‌تغییر و هدایت است.
بنا براین گزارش، موشک‌های ابرصوتی همان‌طور که از نامشان پیداست، با سرعت خیلی زیاد پرواز می‌کنند، یعنی حداقل پنج برابر سرعت صوت. تسلیحات ابرصوتی می‌توانند اشکال مختلفی داشته باشند؛ می‌توانند از نوع موشک‌های کروز باشند که در طول مسیر پرواز از نیروی محرکه برخوردارند یا می‌توانند سوار بر موشک بالیستیک حمل و بعد با جدا شدن از آن به سوی هدف پرتاب شوند. این نوع سیستم‌های موسوم به «بوست-گلاید» که به نظر می‌رسد آوانگار از نوع آنها باشد، مثل موشک‌های متعارف پرتاب می‌شوند، اما به جای دنبال کردن قوسی که از اتمسفر بالاتر می‌رود، هنگام بازگشت به اتمسفر در مسیری قرار داده می‌شود که به آن اجازه ورود خیلی سریع به اتمسفر را می‌دهد و بعد از آن بدون نیروی محرکه صدها هزار کیلومتر را پرواز می‌کنند. در واقع این سرعت سیستم ابرصوتی نیست که در درجه اول اهمیت است. بلکه قابلیت فوق‌العاده مانور آن به هنگام سر خوردن به سوی هدف است. این مشکل بزرگی برای سیستم‌های ضدهوایی موجود ایجاد می‌کند. “
ولادیمیر پوتین رییسجمهوری روسیه، سال گذشته اهمیت ابداع و ساخت آوانگارد را همانند احداث نخستین ماهواره دانسته و از آن با عنوان «سامانه موشکی قاره‌پیمای غیربالیستیک» یاد کرد و آن را «سلاح تمام و کمال» توصیف کرده بود. پوتین گفته بود موشک‌های آوانگارد با موادی ساخته شده که می‌توانند حرارت تا ۲ هزار درجه را که بر اثر حرکت آن در جو زمین با سرعت بسیار بیشتر از صوت تولید خواهد شد، تحمل کنند.
به اعتقاد ناظران، روسیه با به‌کارگرفتن این سلاح به امریکا هشدار داده که مسکو در زمینه دانش و فناوری نظامی می‌تواند با واشنگتن رقابت کند و حتی از این کشور فراتر رود. ژان ونسان بریسه مهندس صنایع هوایی و خلبان شکاری و پژوهشگر ارشد انستیتو روابط بین‌الملل و استراتژیک پاریس، در این باره می‌گوید: «سلاح تازه روسیه موشک نیست و به‌کار بردن این کلمه درباره آن نادرست است.» به‌گفته او، آوانگارد در واقع یک بادپرِ ابرصوتی است که توسط یک حامل پرتاب نظیر موشک‌های بالیستیک به سوی هدف فرستاده می‌شود. ژان ونسان بریسه می‌گوید: «چین و ایالات متحد امریکا نیز سلاح مشابهی را در دست توسعه دارند و امریکا در این زمینه با رازداری بیشتری عمل می‌کند.» به‌گفته این کارشناس، چنین سلاحی اگر در عمل کارآیی داشته باشد، تحول مهمی در زمینه تسلیحات محسوب خواهد شد.
رقابت تسلیحاتی روسیه و امریکا در حالی روز به‌روز عیان‌تر می‌شود که پیمان تسلیحاتی «استارت نو» دو کشور هم قرار است در فوریه ۲۰۲۱ میلادی باطل شود. روسیه ظاهرا به تمدید آن علاقه‌مند است اما دولت دونالد ترامپ در امریکا مردد به نظر می‌رسد. امریکا در آغاز سال ۲۰۱۹ هم از قرارداد خلع سلاحی که در ۲۰۱۰ میان باراک اوباما و دیمتری مدودف روسای‌جمهور وقت امریکا و روسیه، جهت کنترل سلاح هسته‌ای امضا شده بود، خارج شد.
واشنگتن در سال‌های اخیر برای مقابله با تسلیحات ابرصوت روسیه و چین راهبردهای دفاعی جدیدی را به خدمت گرفته است. گفته شده، مقامات امریکایی به قرار دادن لایه‌ای حسگر در فضا برای تشخیص و ردیابی موشک‌های دشمن و به خصوص موشک‌های ابرصوت اشاره کرده‌اند. در عین حال، امریکا در حال بررسی نصب ردگیر در فضاست تا بتواند موشک‌های دشمن را در اولین دقایق پرواز و زمانی که موتورهای آنها هنوز روشن است هدف بگیرد.
علاوه بر این پنتاگون در سال‌های اخیر در حال تحقیق و توسعه تسلیحات ابرصوت بوده و مارک اسپر وزیر دفاع امریکا در ماه اوت گفت به اعتقاد او «ظرف چند سال آینده» امریکا این نوع تسلیحات را تولید خواهد کرد. او تولید این نوع تسلیحات در مسیر توسعه تسلیحات دوربرد را یک اولویت اعلام کرد.
