افزایش روزانه 1500 میلیارد سپرده و 873 میلیارد تسهیلات

تهران با سهم 47 درصدی در رشد سپرده‌ها 70 درصد رشد مانده تسهیلات را جذب کرد

گروه بانک و بیمه| حسین بداغی|

آمارهای شهریور 98 از شاخص‌های پولی و بانکی و میزان تسهیلات و سپرده‌های بانکی حکایت از افزایش ۳۰.۱ درصدی مانده سپرده‌ها و ۲۳.۴ درصدی مانده تسهیلات بانکی نسبت به شهریور سال قبل دارد و با توجه به مانده سپرده‌ها و تسهیلات، به صورت میانگین روزانه 1480 میلیارد تومان بر میزان سپرده‌ها و روزانه 873 میلیارد تومان به مانده تسهیلات بانکی اضافه شده است که نشان‌دهنده تداوم برنامه رشد نقدینگی و خلق پول در بانک‌ها و ادامه پول پاشی برای سرپاماندن واحدهای اقتصادی است. همچنین در دوره 20 ماهه دی 96 تا شهریور 98 یعنی التهاب بازار پول و ارز در دوره تحریم‌های جدید و خروج امریکا از برجام، تهران با سهم 47 درصدی در رشد سپرده‌ها 70 درصد رشد مانده تسهیلات را جذب کرده است.

  میزان افزایش سپرده‌ها در یک‌سال اخیر

در یک سال گذشته منتهی به پایان شهریور 98به صورت میانگین روزانه 1480 میلیارد تومان بر میزان مجموع سپرده‌های کل کشور افزوده شده است، همچنین طی یک سال اخیر میزان تسهیلات به صورت میانگین روزانه 873 میلیارد تومان افزوده شده است. افزایش روزانه تسهیلات نسبت به یک‌سال منتهی به مرداد ماه که حدود 740 میلیارد تومان بوده یا نسبت به سا ل‌های قبل بیشتر شده است و خلق پول و رشد نقدینگی در بانک‌ها و اقتصاد کشور با شدت ادامه دارد و این موضوع نشان می‌دهد که بانک‌ها و اقتصاد ایران به تزریق دایمی نقدینگی نیاز دارد و این خلق پول و تزریق نقدینگی که متاثر از رشد بدهی دولت، بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی و مطالبات معوق و نیاز فعالان اقتصادی به پول بیشتر و سر پاماندن واحدهای اقتصادی است، موجب شده که نقدینگی هر روز به میزان 1480 میلیارد تومان اضافه شود و این موضوع می‌تواند عامل رشد تورم و قیمت‌ها در ماه‌ها و سال‌های اخیر باشد.

مانده کل سپرده‌ها بالغ بر 2.349 هزار میلیارد تومان شده است که نسبت به مقطع مشابه سال قبل 543 هزار میلیارد تومان معادل 30.1 درصد و نسبت به پایان سال قبل 282 هزار میلیارد تومان 13.6 درصد افزایش نشان می‌دهد. مقایسه این دو نرخ رشد نشان می‌دهد که رشد سپرده‌ها در سال 98 به نسبت سال قبل کمتر بوده است اما رقم مانده رشد روزانه بالایی را نشان می‌دهد. بیشترین مبلغ سپرده‌ها مربوط به استان تهران با مانده 1279 هزار میلیارد تومان و کمترین مبلغ مربوط به استان کهگیلویه و بویر احمد معادل 6100 میلیارد تومان است..

همچنین مانده کل تسهیلات شبکه بانکی بالغ بر 1682 هزار میلیارد تومان است که نسبت به مقطع مشابه سال قبل 318 هزار میلیارد تومان 23.4 درصد و نسبت به پایان سال قبل 173 هزار میلیارد تومان 11.5 درصد افزایش داشته است. بیشترین مبلغ تسهیلات مربوط به استان تهران با مانده 1091 هزار میلیارد تومان و کمترین مبلغ مربوط به استان کهگیلویه بویراحمد با مانده 5850 میلیارد تومان است.

  نسبت تسهیلات زیر 80 درصد

نسبت تسهیلات به سپرده‌ها بعد از کسر سپرده قانونی 79.8 درصد است که نسبت به مقطع مشابه سال قبل و پایان سال قبل، به ترتیب 4.5 و 1.5 درصد کاهش نشان می‌دهد. نسبت مذکور در استان تهران 94 درصد و استان کهگیلویه و بویر احمد 10.6.6 درصد  است.

این شاخص‌ها نشان می‌دهد که تمایل سیستم بانک به رشد پرداخت تسهیلات کمتر از رشد جذب سپرده‌ها بوده و بانک‌ها به دنبال سیاست انضباط مالی، کاهش مطالبات معوق، کنترل طلب‌ها و بدهی‌ها بوده‌اند تا مشکلات سال‌های اخیر حاصل از رشد مطالبات معوق و بدهی بخش خصوصی و دولت به بانک‌ها را کنترل نمایند.

اما در عین حال، نسبت تسهیلات در تهران همچنان بالاست و بخش عمده‌ای از رشد سپرده‌ها عملا تبدیل به تسهیلاتی شده که در استان تهران جذب شده است و این موضوع نشان‌دهنده تمرکز بالای خدمات بانکی و بنگاه‌ها و همچنین امکانات اقتصادی در تهران است که به دنبال آن، معضلات بسیاری مانند ترافیک، جمعیت متراکم، افزایش قیمت مسکن و سایر خدمات و مشکلات عدیده دیگر مانند آلودگی هوا و همچنین رشد هزینه‌های تجاری کل کشور، ورود و خروج کالا و... را در شهر تهران و اطراف آن موجب شده است.

  میزان سپرده‌ها در بانک

بر اساس گزارش‌های آماری، مجموع سپرده‌ها 2349 هزار میلیارد تومان بوده که رقم سپرده قانونی 240 هزار میلیارد تومان معادل 10.2 درصد مانده سپرده‌های بانکی است. در نتیجه سپرده بعد از کسر سپرده قانونی معادل 2109 هزار میلیارد تومان است که از این رقم معادل 1682 هزار میلیارد تومان تسهیلات پرداخت شده و 427 هزار میلیارد تومان از سپرده بعد از کسر سپرده قانونی به عنوان نقدینگی مورد نیاز بانک‌ها در شعب باقی مانده که با عنوان سیاست سقف اعتباری نیز از آن یاد می‌شود که این رقم معادل 18.17 درصد مانده سپرده‌ها بانکی بوده است.  به عبارت دیگر از 100 درصد سپرده‌ها، 10.2 درصد سپرده قانونی و 18.17 درصد نقدینگی مورد نیاز شعب بانک‌ها یا سقف اعتباری است که در کل 28.4 درصد سپرده‌ها به عنوان سپرده قانونی و سقف اعتباری یا نقدینگی مورد نیاز شعب بانک‌ها، تسهیلات پرداخت نشده و در نتیجه معادل 71.6 درصد کل سپرده‌های بانکی تسهیلات پرداخت شده است.

در نگاهی دیگر، نسبت تسهیلات یعنی 1682 هزار میلیارد تومان تقسیم بر سپرده بعد از کسر سپرده قانونی یعنی 2109 هزار میلیارد تومان، معادل 79.8 درصد است و به این معناست که 20.2 درصد سپرده بعد از کسر سپرده قانونی به عنوان سیاست سقف اعتباری یا نقدینگی مورد نیاز شعب بانک‌ها در نظر گرفته شده است تا در زمان مراجعه مشتریان بانک‌ها به شعب و درخواست دریافت پول از محل سپرده‌های خود، بانک‌ها قادر به پرداخت وجه مشتری باشند.

  میزان سپرده‌ها و تسهیلات در تهران

میزان کل سپرده‌های استان تهران 1279 هزار میلیارد تومان و میزان تسهیلات 1091 هزار میلیارد تومان می‌باشد که سهم تهران در میزان سپرده کل کشور 54.4 درصد است و سهم تهران از میزان تسهیلات کشور 64.8 درصد بوده که نشان می‌دهد 10 درصد سهم تسهیلات دریافتی اعم از جاری و غیرجاری بیشتر از سهم این استان درمجموع کل سپرده‌های کشور است و بانک‌ها تمایل بیشتری به پرداخت تسهیلات در تهران داشته‌اند و دلیل آن حضور گسترده دفاتر مرکزی شرکت‌ها و بنگاه‌ها و سازمان‌های اقتصادی در تهران است و در عین حال خدمات مختلف اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی و سیاسی در شهر تهران و اطراف آن متمرکز شده است.

  نسبت تسهیلات در 10 استان بالاتر از میانگین

با توجه به میانگین 79.8 درصدی نسبت تسهیلات به سپرده‌ها بعد از کسر قانونی در کل کشور، آمارها نشان می‌دهد 10 استان در کشور بیش از مجموع میانگین کشوری از میزان تسهیلات نسبت سپرده‌ها بعد از کسر قانونی استفاده کرده‌اند. بر این اساس استان کهگیلویه و بویر احمد با 104.6 درصد استفاده از تسهیلات نسبت به سپرده‌ها بعد از کسر قانونی در صدر استان‌های کشور قرار دارد. همچنین ایلام با 99.4 درصد، خراسان شمالی 99.3 درصد، تهران 94 درصد، سمنان88.8 درصد، لرستان87.3 درصد، گلستان87.3 درصد، چهارمحال‌و‌بختیاری86.5 درصد، کرمانشاه80.9 درصد و زنجان80 درصد دیگر استان‌هایی هستند که بیش از مجموع میانگین کشوری از میزان تسهیلات نسبت سپرده‌ها سپرده‌ها پس از کسر قانونی استفاده کرده‌اند.

  21 استان کمتر از میانگین نسبت تسهیلات

همچنین بر اساس این آمار 21 استان به همراه مناطق آزاد تجاری در کشور کمتر از میانگین کشوری از تسهیلات نسبت به سپرده‌ها بعد از کسر قانونی استفاده کرده‌اند که بر این اساس استان بوشهر با 46.3 درصد کمترین و استان‌های خوزستان، البرز، خوزستان، قم و فارس زیر 50 درصد از تسهیلات استفاده نموده‌اند.

 افزایش 48.8 درصدی تسهیلات

 نسبت  به دی 96

با توجه به التهاب‌های بازار پول و ارز و قیمت کالاها و خدمات و نرخ تورم که چند ماه قبل از اعلام خروج امریکا از برجام، آغاز شده بود و نرخ ارز و طلا و قیمت برخی کالاها را با خود افزایش داد، لازم است که تحولات و شاخص‌های پولی و بانکی از جمله میزان رشد تسهیلات و توزیع آن در استان‌های کشور، از این منظر مورد ارزیابی قرار گیرد.  براین اساس، از دی ماه 96 که وضعیت بازار ارز و سکه با التهاب مواجه شد و دولت و بانک مرکزی برای مقابله با آن، پیش فروش بیش از 60 تن سکه و همچنین فروش اوراق سپرده 20 درصدی به میزان 230 هزار میلیارد تومان در اسفندماه 96 را در دستور کار قرار داد، نسبت مانده تسهیلات به مانده سپرده‌ها نیز به‌شدت رشد کرده و از جمله در استان تهران، بیش از سایر استان‌ها، موجب جذب رشد تسهیلات در این مدت شده است.

به‌طوری که میزان تسهیلات در کشور در دی 96 معادل 1130 هزار میلیارد تومان، بوده که این رقم در شهریور امسال 1682 هزار میلیارد تومان اعلام شد و مقایسه این دو رقم نشان از افزایش 48.8 درصدی میزان تسهیلات در کشور در 20 ماه منتهی به شهریور 98 خبر می‌دهد.

همچنین میزان مجموع سپرده‌های کشور در دی 96 معادل 1503 هزار میلیارد تومان بوده که این رقم در شهریور امسال 2349 هزار میلیارد تومان شده که نشان از رشد 56 درصدی سپرده‌ها در 20 ماه منتهی به شهریور 98 است. یعنی تسهیلات در 20 ماه 552 هزار میلیارد تومان افزایش داشته است.

این آمار نشان می‌دهد که میزان نقدینگی در کشور در این سال‌ها رشد چشمگیری داشته و موجب افزایش سپرده‌ها و تسهیلات بانکی شده است که البته سهم تهران از سپرده‌ها کاهش و سهم تهران از تسهیلات روبه افزایش گذاشته که نشان می‌دهد همچنان مشکل رشد سهم تهران از منابع بانکی و تسهیلات روبه رشد است. یعنی سپرده‌ها در 20 ماه 846 هزار میلیارد تومان افزایش داشته است.

در تهران در دی 96 سپرده‌ها 883 هزار میلیارد تومان و تسهیلات 707 هزار میلیارد تومان بوده است. این ارقام در شهریور 98 به 1280 هزار میلیارد تومان سپرده و 1092 هزار میلیارد تومان تسهیلات می‌رسد.

به عبارت دیگر، در 20 ماه منتهی به شهریور 98، میزان سپرده‌ها در تهران 397 هزار میلیارد تومان و تسهیلات 385 هزار میلیارد تومان افزایش یافته و مقایسه دو رقم نشان می‌دهد که تقریبا به اندازه کل رشد سپرده‌ها در تهران میزان تسهیلات نیز افزایش داشته است.

 مقایسه رشد تسهیلات در کشور و تهران نشان می‌دهد که از رقم 552 هزار میلیارد تومان افزایش تسهیلات در 20 ماه منتهی به شهریور 98، معادل 385 هزار میلیارد تومان آن یعنی 70 درصد افزایش مانده تسهیلات در کشور جذب استان تهران شده است.  این در حالی است که از 846 هزار میلیارد تومان سپرده افزایش یافته کل کشور در 20 ماه منتهی به شهریور 98، تنها 47 درصد یا 397 هزار میلیارد تومان آن متعلق به تهران بوده است.

به عبارت دیگر، تهران با سهم 47 درصدی از رشد مانده سپرده‌های کل کشور در این 20 ماه، حدود 70 درصد رشد مانده تسهیلات این 20 ماه را جذب کرده است و این به معنای تمایل بانک‌ها به پرداخت بیشتر تسهیلات در استان تهران است که می‌تواند به معنای تمرکز شدید امکانات اقتصادی و همچنین ایجاد معضلات و مشکلات مختلف اقتصادی واجتماعی از بابت تمرکز دهی و ایجاد تراکم جمعیتی و امکانات اقتصادی یا حداقل تمرکز تصمیم‌گیری و ایجاد دفاتر بنگاه‌ها و سازمان‌های اقتصادی در تهران باشد.