سیستان و بلوچستان غرق در آب

ریحانه جاویدی|

بارش‌های سنگین که از جمعه هفته گذشته در جنوب‌شرقی کشور شروع شده بود سرانجام زخم خود را بر سیستان و بلوچستان زد تا در نبود زیرساخت‌های امدادی، سیل، بسیاری از روستاهای این استان را با خود ببرد. از حال و روز 13 هزار نفر تنها در روستاهای حاشیه رودخانه در شهرستان نیک‌شهر اطلاعی در دست نیست و وضعیت در شهرهای دیگر هم دست کمی از نیک‌شهر ندارد، چرا که تاکنون 350 راه روستایی از بین رفته و عملا برای امدادرسانی هیچ راهی جز امدادهوایی باقی نمانده که آن هم به گفته مقامات محلی و مردم هنوز به منطقه نرسیده است، با قطع برق، 120 روستا در خاموشی فرو رفته‌اند و تلفن و اینترنت در بسیاری از شهرها و روستاهای این استان قطع شده و همین موضوع سبب شده تا هیچ اطلاعات دقیقی از میزان خسارت‌های جانی و مالی در مناطق درگیر با سیل اعلام نشود. این وضعیت در حالی است که با وجود تاکید رییس سازمان مدیریت بحران استان سیستان و بلوچستان مبنی بر اطلاع‌رسانی به موقع به ساکنان روستاهای سیل‌زده، مردم می‌گویند وقتی محلی برای اسکان اضطراری از سوی مسوولان در نظر گرفته نشده بود، چگونه باید روستا را تخلیه می‌کردند؟

    از یک هشدار تا سرنوشت 13 هزار نفر

سه روز پیش سازمان هواشناسی هشدارهایی را نسبت به بارندگی شدید در جنوب شرق کشور منتشر کرد. در گزارش‌های هواشناسی میزان بارندگی 100 میلی‌متر تخمین زده شده بود اما در 48 ساعت گذشته 250 میلی‌متر بارش در استان سیستان و بلوچستان ثبت شد. بارش‌هایی که تاکنون خسارت مالی بسیاری به مزارع مردم و دام‌ها وارد کرده و از خسارات جانی آن هنوز اطلاع دقیقی در دست نیست.

محمد بلوچ‌زهی، بخشدار مرکزی شهرستان نیک‌شهر، درباره وضعیت فعلی این شهرستان و روستاهای آن به «تعادل» گفت: دسترسی به روستاهای پشت رودخانه کاملا قطع شده و هیچ اطلاعی از مردم این روستاها نداریم. در شرایط فعلی تنها کاری که می‌توانیم انجام دهیم این است که منتظر باشیم رودخانه‌ها فروکش کند تا بتوانیم به این مناطق نیرو اعزام کنیم. آب، برق و تلفن و تمام مسیرهای روستایی در حاشیه نیک‌شهر قطع شده است.

او افزود: از حدود سه روز قبل که هشدارهای هواشناسی را دریافت کردیم به تمام بخشدارها و دهیارها ابلاغ شد. سه روستایی که در معرض خطر قطعی بودند، تخلیه شده و مردم در روستاهای بالادست رودخانه اسکان داده شدند. همان زمان با همکاری راه‌آهن مسیر آب در روستاهای در معرض خطر را لایروبی کرده و بند خاکی درست کردیم اما با این حال از حال و روز 13 هزار نفر که در روستاهای پشت رودخانه بودند خبری نداریم. 50 درصد راه‌های شهرستان نیک‌شهر مسدود شده و برق روستاها هم قطع است. در شهر نیک‌شهر فقط آب‌گرفتگی معابر داریم اما نگرانی ما از بابت روستاهایی است که هیچ خبری از آنها نداریم.

بلوچ‌زهی بیان کرد: آنچه در شرایط فعلی بیش از همه به آن احتیاج داریم امداد هوایی برای روستاهایی است که هیچ راه دسترسی به آنها نداریم. از صبح روز گذشته درخواست بالگرد را به هلال‌احمر ارسال کردیم اما تا بعدازظهر هیچ خبری نبود و اعلام کردند در اسرع وقت اعزام می‌شود. گروه‌های مختلف امدادی در محل حضور دارند اما امدادرسانی فقط به مناطقی که دسترسی به آنها امکان‌پذیر است انجام می‌شود.

اظهارات بخشدار مرکزی نیک‌شهر درحالی است که مردم روایت دیگری دارند. شهریار حسین‌پور، فعال‌مدنی سیستان و بلوچستان درباره وضعیت شهر به «تعادل» گفت‌: بر اثر سیل چندین پل شکسته و ارتباط نیک‌شهر با روستاها قطع شده است. آنچه بیش از همه به چشم می‌خورد ضعف مدیریت شهری بوده چرا که ما به دنبال هر بارندگی حتی با شدت کمتر با آب‌گرفتگی معابر رو‌به‌رو می‌شویم و مشخص بود که به دنبال این‌بارندگی که شدت آن بسیار زیاد بود سیل خواهیم داشت.

او افزود: مسوولان معتقدند نیروهای امدادی حضور دارند اما ما در شهر هیچ حضوری تاکنون ندیده‌ایم. نیاز به امدادهوایی برای مناطقی داریم که دسترسی به آنها حتی در حد ارتباط تلفنی قطع است اما هلال‌احمر تا این لحظه هیچ بالگردی اعزام نکرده است.

علاوه بر نیک‌شهر، راه‌های ارتباطی با روستاها در شهرستان‌های دیگر هم قطع شده و این وضعیت امدادرسانی و اطلاع از وضعیت مردم در این مناطق را عملا مسدود کرده است. رحیم بخش پاک اندیش، فرماندار قصرقند معتقد است راه ارتباطی ۴۰ روستای این شهرستان به دلیل طغیان رودخانه‌های محلی قطع شده است. او افزود: سه دهانه پل در مسیر اصلی قصرقند به نیک‌شهر بر اثر طغیان رودخانه کاجو تخریب و موجب قطع ارتباط این شهر شده است.

از سوی دیگر فاطمه رائغی، فعال اجتماعی در زاهدان درباره این موضوع به «تعادل» گفت: وضعیت در نیک‌شهر، دشتیاری، کنارک و چابهار بسیار وخیم است اما تا این لحظه هیچ آمار دقیقی از مسوولان چه در سطح استانی و چه در سطح کشوری از میزان خسارت مالی و تلفات جانی اعلام نشده است و دقیقا نمی‌دانیم چند نفر از اهالی استان جان خود را از دست داده‌اند.

او درباره وضعیت امدادرسانی افزود: استان سیستان و بلوچستان، دومین استان وسیع کشور است بنابراین امدادرسانی به آن قطعا دشوار می‌شود اما آنچه ما شاهد هستیم این است که خدمات امدادی کم بوده و به دست همه نرسیده است. تا جایی که نیروهای هلال‌احمر با ماشین سواری عادی به منطقه آمدند درحالی که هرکسی می‌داند برای رسیدن به روستاهایی که در سیل محاصره شدند یا باید بالگرد داشت یا حداقل ماشین آفرود در شرایط فعلی نگرانی مردم این است که نیروهای هلال احمر هم دچار حادثه شوند. قرار بود قایق صیادی هم به منطقه اعزام شود که هنوز خبری نشده است.

    حال و روز درگیری دومین استان پهناور کشور با سیل

مردم در 13 شهرستان استان سیستان و بلوچستان با سیل دست و پنجه نرم می‌کنند اما این در حالی است که با وجود گلایه آنها از کمبود امدادرسانی، مدیرکل مدیریت بحران استان سیستان و بلوچستان معتقد است دستگاه‌های نظامی و انتظامی تمام امکانات خود را از طریق زمینی و هوایی در اختیار سازمان مدیریت بحران قرار داده‌اند و از صبح روزگذشته 5 فروند بالگرد در اختیار این نهاد قرار داده شده اما به دلیل شرایط‌جوی فقط اجازه پرواز به دو فروند بالگرد داده شده است. عباسعلی ارجمندی درباره وضعیت این استان و خسارات وارد شده به مردم گفت: در سی‌سال اخیر این حجم از بارش در استان بی‌سابقه بوده است. با توجه به اعلام سازمان هواشناسی مجموعه مدیریت بحران قبل از آغاز بارش باران اطلاع‌رسانی‌ در خصوص وقوع سیل انجام داده بود، به گونه‌ای که با بلندگو در بسیاری از روستاها اطلاع‌رسانی شده بود.

او افزود: در بخش کشاورزی در باغات موز و در بخش کشت هندوانه و گلخانه‌ها متاسفانه با خساراتی مواجه بوده‌ایم و بیشترین خسارت‌ها در حوزه جنوب استان در کنارک و چابهار اتفاق افتاده است. همچنین در بخش زیرساخت‌های روستایی و ارتباطات رادیویی در فنوج، نیک‌شهر، قصرقند، بخش‌هایی از چابهار، دلگان و پیشین قطع ارتباط تلفن گزارش شده است. با توجه به قطع تلفن ما از طریق مرکز پیام نیروی انتظامی هم پیام ارسال می‌کنیم و هم در جریان وضعیت آنها قرار می‌گیریم. راه روستایی و محورهای مواصلاتی کاملا قطع است و از بین رفته است. همچنین 120روستا برق‌شان قطع شده است. از سوی دیگر طبق برآوردهای اولیه تاکنون به بیش از ۲۰ هزار واحد مسکونی در استان در پی بارندگی‌های اخیر خسارت وارد شده است.

ارجمندی بیان کرد: سه اردوگاه اسکان اضطراری در قصرقند، فنوج و کنارک ایجاد شده است. تعداد 6 روستا به‌طور کامل تخلیه شده است. همچنین سه سد سریز شده است و با توجه به اینکه حجم آب بسیار زیاد است، در حال حاضر ما از نظر اقلام امدادی و زیستی با مشکلات مواجه هستیم و این موضوع را به مجموعه استان کرمان اعلام کرده‌ایم و باید حتما این اقلام به مردمان روستایی برسد. با این حال اگرچه مدیرکل مدیریت بحران استان سیستان و بلوچستان از اطلاع‌رسانی روستا به روستا می‌گوید مردم معتقدند پیش از شروع بارندگی هیچ محلی برای اسکان اضطراری آنها در نظر گرفته نشده بود و در این شرایط چگونه باید روستا را تخلیه می‌کردند.

    حجم آب 48 ساعت بارندگی، معادل بارش‌های یک سال زراعی

بر اساس آخرین اطلاعات دریافتی از ۱۵ ایستگاه باران سنجی استان بیش‌ از ۱۰۰ میلی‌متر باران گزارش شده که معادل بارش‌های یک سال زراعی در بلندمدت است.این اظهارات، اطلاعاتی است که محسن‌حیدری، مدیرکل هواشناسی سیستان وبلوچستان مطرح کرده و درباره آن گفت: همانطور که انتظار می‌رفت بیشتر بارندگی‌ها در نواحی مرکزی، غرب و جنوب غرب استان باریده است، براساس آخرین اطلاعات دریافتی، از ایستگاه‌های «مسکوتان» در نیکشهر ۱۵۰میلی‌متر بارش رخ داده و همچنین در ۱۷ ایستگاه بین ۱۰۰ تا ۱۸۶ میلی متر باران باریده است.

او افزود: بر اساس آخرین الگوهای پیش‌یابی و مدل‌های جوی، سامانه بارشی روز گذشته رفته‌رفته از مرزهای شرقی استان خارج شده اما احتمال بارش‌های ناچیز و پراکنده در سطح استان وجود دارد. از روز یکشنبه با شمالی شدن جریانات روند کاهش دما در استان آغاز شده که احتمال مه گرفتگی و کاهش شدید دید افقی در محورهای کوهستانی و لغزندگی برخی محورهای مناطق سردسیر منطقه وجود دارد.

اظهارات حیدری در حالی است که مدیرعامل آب منطقه‌ای سیستان و بلوچستان معتقد است در پی بارندگی‌های چند روز گذشته در سیستان و بلوچستان، ۶۴ درصد از حجم سدهای استان آبگیری شده است. اتابک جعفری درباره این موضوع بیان کرد:در حال حاضر تعداد ۷ سد مخزنی و ۲۳ سد تغذیه‌ای با ظرفیت حدود ۲ میلیارد مترمکعب وجود دارد که قادر است این سیلاب‌ها و روان‌آب‌ها را ذخیره و کنترل کند. در جریان این‌بارندگی‌ها سد خیرآباد نیک‌شهر پس از ۸ سال، سد زیردان چابهار برای اولین‌بار پس از احداث و سدهای پیشین و شیء کلک چابهار سرریز کرده‌اند.

     چرا بارندگی‌های جنوب کشور شدید است؟

از ابتدای امسال تاکنون استان‌های جنوبی کشور چندین بار سیل‌های بزرگ و خسارت‌آوری را تجربه کرده‌اند و رییس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی کشور دو عامل «تغییر‌پذیری آب و هوا» و «تغییرات اقلیمی» را علت تغییر الگوی بارش‌ها و بارش‌های شدید در جنوب کشور می‌داند. احد وظیفه درباره این موضوع بیان کرد: در درجه اول می‌توان به این موضوع اشاره کرد که آب و هوا و اقلیم به‌صورت جهانی همواره تغییرپذیر است همچنین تغییرات اقلیمی الگوهای جوی را تاحدودی تحت تاثیر قرار داده است.

او با اشاره به اینکه سیستم‌های هواشناسی حرکت موجی دارند و فرآیندهای گسترده‌ای نیز در شکل‌گیری این امواج دخالت می‌کنند، تصریح کرد: برای مثال نوسانات جنوبی، نوسانات دو قطبی اقیانوس هند، نوسانات پرفشار سیبری و نوسانات اقیانوس اطلس شمالی امواج بزرگ مقیاسی هستند که در شکل‌گیری امواجی که از غرب به شرق حرکت می‌کنند، تاثیرگذارند.

رییس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی کشور با بیان اینکه سال گذشته ما در کشور بارندگی خوبی داشتیم اما اروپای غربی سال خوبی از نظر بارندگی نداشت، گفت: امواج در این بازه زمانی به گونه‌ای شکل گرفته بود که بخش گرم و پایدار آن در اروپای غربی قرار داشت و بخش ناپایدار آن روی شرق مدیترانه و خاورمیانه گسترده شده بود.

وظیفه با اشاره به اینکه در حال حاضر امواج جوی به‌گونه‌ای است که بارش‌های خوبی در سواحل شرقی خلیج فارس پیش‌بینی می‌شود، اظهار کرد: اقلیم همواره ثابت نیست و ثابت نبودن آن لزوما به تغییرات اقلیمی مربوط نمی‌شود.