گذر کشتی‌های ایران از گردنه سوخت کم‌سولفور
گروه انرژی|
غافلگیری بزرگی بود که پس از آن همه نگرانی درباره زمین‌گیر شدن ناوگان دریانوردی ایران به خاطر عدم تأمین سوخت کم‌سولفور، ناگهان دو روز مانده به اجرایی شدن مقررات بین‌المللی مارپل، وزارت نفت اعلام کرد که مشکل تأمین سوخت کشتی‌ها را تقریبا حل کرده است. پس از آنکه بیژن زنگنه، وزیر نفت روز دوشنبه به مجلس رفت و در پاسخ به سوالات نمایندگان پیرامون تامین سوخت کم‌سولفور کشتی‌ها بیان کرد که نگرانی‌ای برای تامین این سوخت وجود ندارد و وزارت نفت توانایی تأمین سوخت کشتی‌های اقیانوس‌پیما را دارد، یحیی ضیایی، دبیرکل اتحادیه مالکان کشتی نیز دیروز در تأیید این سخنان وزیر نفت گفت که با اقدامات انجام شده سوخت کم‌سولفور مورد نیاز کشتی‌ها فعلا تامین شده است. محاسبات «روزنامه تعادل» نیز تأیید می‌کند که بنا بر آنچه اعلام شده، حدود دوسوم سوخت مورد نیاز کشتی‌های ایران در داخل تولید می‌شود و با این تفاسیر، ایران گردنه وضعیت بحرانی در تأمین سوخت کشتی‌های خود را به سلامت رد کرده، با این حال گرانی این سوخت همچنان عامل اختلاف‌افکن میان وزارت نفت و مالکان کشتی‌ها است.
دیروز یحیی ضیایی دبیرکل اتحادیه مالکان کشتی تأیید کرد که سوخت کم‌سولفور ناوگان کشتیرانی فعلا تأمین شده است. او با این توضیح که میزان مصرف سوخت به مسافت سفر کشتی‌ها بستگی دارد، بیان کرد که بر اساس پیگیری انجام شده از کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران و شرکت ملی نفتکش، سوخت این شرکت‌ها تامین شده است.
ضیایی به تسنیم گفت: به گفته این شرکت‌ها، هم‌اکنون در مخازن سوخت کم‌سولفور در حال ذخیره‌سازی است.
پیش از این دبیرکل اتحادیه مالکان کشتی در آستانه آغاز سال 2020 میلادی از عملکرد وزارت نفت در خصوص تأمین سوخت کشتی‌ها انتقاد کرده بود. او گفته بود: طی سال‌های اخیر مکاتبات بسیاری از سوی سازمان بنادر و دریانوردی با شرکت ملی نفت و وزارت نفت برای تولید سوخت کم سولفور انجام شده اما متاسفانه وزارت نفت در این قضیه سهل‌انگاری کرد و آن را پشت گوش انداخت.
ضیایی در سخنان دیروز خود گفت که «در مکاتبات عدیده با معاون اول رییس‌جمهور، مجمع تشخیص مصلحت نظام، نمایندگان مجلس و... اهمیت موضوع تولید سوخت کم‌سولفور نیم درصدی را مورد تاکید قرار دادیم. به دنبال این اقدامات نمایندگان مجلس در برابر این مساله حساس شدند و وزیر نفت را به مجلس فراخواندند و پس از این بود که با فشار نمایندگان مجلس، وزارت نفت، تولید سوخت کم سولفور را در دستور کار قرار داد، اما این کار وزارت نفت مانند نوش‌دارو پس از مرگ سهراب است.»
این سخنان دبیرکل اتحادیه مالکان کشتی که در پاسخ به اظهارات روز دوشنبه وزیر نفت در صحن مجلس مطرح شده، نشانگر وجود اختلاف میان این دو نهاد بر سر سوخت کشتی‌ها است. زنگنه در مجلس گفته بود که کشتی‌ها از سال ۲۰۰۲ تا ۲۰۲۰ فرصت داشتند اسکرابر (فیلتر تصفیه‌کننده دود کشتی‌ها) نصب کنند، اما این کار را نکردند. به گفته او هیچ‌کدام از نفتکش‌های اقیانوس‌پیمای ایران که از سوخت نفت کوره استفاده می‌کنند، اسکرابر نصب نکردند و حالا حدود یک‌سال‌ونیم است که برای آنکه سوخت با قیمت مناسب دریافت کنند، در حال مکاتبه با وزارت نفت هستند. او با اشاره به اینکه بارها گفته است که قیمت نفت کوره کم‌سولفور به‌شدت بالا می‌رود و این واقعیت بازار است، عنوان کرد که در حال حاضر هزینه کشتیرانی هم در دنیا به همین دلیل بالا رفته است. لازم به ذکر است که نصب هر اسکرابر بین 2 تا 7 میلیون دلار هزینه دارد. زنگنه در ادامه گفت که با توجه به آنکه قیمت سوخت کشتی‌ها با اجرای مقررات جدید سازمان بین‌المللی دریانوردی بالا رفته است، مالکان کشتی‌ها به تازگی به صورت ضمنی تقاضای سوخت ارزان و یارانه‌ای را مطرح می‌کنند که البته با توجه به اختیارات وزارت نفت ارایه چنین خدمتی امکان‌پذیر نیست.
اختلاف بر سر متولی حمل سوخت
ضیایی، دبیرکل اتحادیه مالکان کشتی همچنین از مساله حمل سوخت کم‌سولفور از پالایشگاه شازند گلایه کرد و گفت که یکی دیگر از مسائل شرکت‌های کشتیرانی جز تولید سوخت کم‌سولفور مربوط به اعلام شرکت پالایش و پخش مبنی بر تحویل سوخت در پالایشگاه شازند است، در حالی که اساسأ خطوط کشتیرانی وظیفه‌ای برای حمل سوخت نداشته و ندارد.
این سخنان نیز در پاسخ به اظهارات سعید جمشیدی، مدیر شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی منطقه مرکزی در تاریخ دهم دی‌ماه بود که گفته بود با وجود تأمین 20 هزار تن مازوت کم‌سولفور در پالایشگاه شازند، اما «متاسفانه پیمانکار کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران به تعهدات خود برای حمل فرآورده از مقاصد ارسالی شرکت ملی پخش اقدام نکرده است.»
جمشیدی با تاکید بر اینکه شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران به تعهدات خود در این زمینه به‌صورت کامل عمل کرده است، گفته بود: «با توجه به اینکه شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران با پیمانکاران حمل خود نتوانسته است برداشت کافی انجام دهد، مشکل به هیچ‌وجه مربوط به مجموعه وزارت نفت نبوده است.»
مصرف سوخت کشتی‌های ایران چقدر است؟
دبیرکل اتحادیه مالکان کشتی نیاز سالانه شرکت‌های کشتیرانی بزرگ و کوچک ایران به سوخت کم‌سولفور نیم‌درصد را یک و نیم میلیون تن برآورد کرد. پیش‌تر در گزارشی از مرکز پژوهش‌های مجلس نیز آمده بود که سهم سوخت دریایی بخش بین‌الملل ناوگان کشتیرانی ایران حدود 5 میلیون لیتر در روز است. اگر هر تن مازوت را معادل 1025.5 لیتر در نظر بگیریم، با یک محاسبه ساده می‌توان دریافت که سهم روزانه مازوت بخش بانکرینگ ایران معادل 4 هزار 875 تن و به صورت سالانه، یک میلیون و 779 هزار و 533 تن است.
تولید فعلی مازوت کم‌سولفور چقدر است؟
دیروز جلیل سبحانی، رییس هیات‌مدیره هلدینگ دانش‌بنیان ایرانی HNT با اشاره به اینکه این مجموعه از دو سال پیش کار روی سوخت کم‌گوگرد برای کشتی‌ها را با همکاری صندوق بازنشستگی، پس‌انداز و رفاه کارکنان صنعت نفت آغاز کرده و به دانش فنی آن دست یافته است، تصریح کرد: این واحد با ظرفیت سالانه ۵۰۰ هزار تن در بوشهر برقرار شده است که امیدواریم امسال به پایان برسد. این واحد قابلیت افزایش تولید تا یک میلیون تن در سال را نیز دارد و نیاز کامل کشور را پوشش خواهد داد.
همچنین وزارت نفت قول داده است که ماهانه 45 هزار تن مازوت کم‌سولفور در پالایشگاه شازند تولید و به ناوگان کشتیرانی تحویل دهد. این رقم معادل تولید روزانه هزار و 500 تن یا سالانه 540 هزار تن مازوت کم‌سولفور است. البته یحیی ضیایی، دبیرکل اتحادیه مالکان گفته است که با وجود آنکه وزارت نفت قول تولید ماهانه 45 هزار تن سوخت نیم‌درصد در پالایشگاه شازند را داده، اما تاکنون پالایشگاه شازند فقط 1500 تن سوخت را تحویل داده است.
بنابراین اگر ارقام اعلامی بخش پالایشگاهی در خصوص توان تولیدی مازوت کم‌سولفور را بپذیریم، پالایشگاه‌های ایرانی تا به اینجا یک میلیون و 40 هزار تن از مازوت کم‌سولفور مورد نیاز بخش کشتیرانی را تولید می‌کنند و هنوز تکلیف سالانه 740 هزار تن از سوخت مصرفی کشتی‌ها مشخص نیست. بر اساس گفته‌های زنگنه، وزیر نفت بخشی از مساله سوخت کشتی‌ها را هم می‌توان با واردات مازوت کم‌سولفور و نیز استفاده از‌بندی در مقررات سازمان بین‌المللی دریانوردی (آیمو) مبنی بر عدم توانایی تأمین این سوخت به صورت موقت رفع کرد. به گفته زنگنه، ایران برای واردات سوخت کشتی با مانعی روبرو نیست و به راحتی می‌تواند از هر نقطه‌ای از جهان سوخت کم‌سولفور وارد کند. از طرف دیگر، بر اساس‌بندی از پیوست کنوانسیون بین‌المللی جلوگیری از آلودگی ناشی از کشتی‌ها (مارپل)، اگر کشتی بگوید و گزارش کند امکان تامین سوخت کم‌سولفور را ندارد، می‌تواند از سوخت با سولفور بالا استفاده کند.
