برف بخشی از گنبد شیخ لطف‌الله را سفید نکرد!
برفی که به‌تازگی در اصفهان باریده، روی بخش مرمت‌شده گنبد مسجد شیخ لطف‌الله ننشست. این تصویری بود که در چند روز اخیر پس از بارش برف در استان اصفهان بین تصاویر کاربران فضاهای مجازی و رسانه‌ها منتشر شده بود و تعجب کاربران را برانگیخت. هر چند یکی از کارمندان روابط عمومی وزارت میراث فرهنگی، تصویر منتشر شده از گنبد شیخ لطف‌الله را فتوشاپ و غیرحرفه‌ای دانست، اما تصاویر دیگر از زوایای مختلف نشان می‌دهد که این تصویر نه‌تنها فتوشاپ نیست بلکه تصویری واقعی از اثریک مرمت پر از سوال و جنجال است. مرمتی که چند وقت پیش انجام شده بود و دقیقا همین بخش از گنبد را با رنگی متفاوت از بخش‌های دیگر به نمایان گذاشت. مرمت انجام‌شده از دید مسوولان مرتبط با میراث فرهنگی در وزارتخانه مذکور تأیید شده بود و از دید کارشناسان خارج از این وزارتخانه رد می‌شد. تا اینکه حالا در روزهایی که برف گنبد را سفیدپوش کرده، می‌شود اثر مرمت‌ها را ملاحظه کرد. کارشناسان مرتبط با موضوع مرمت آثار تاریخی نظر متفاوتی در این باره اعلام کرده‌اند. حبیب مشکین‌فام‌فرد پژوهشگر عایق‌های رطوبتی نانو گفته است شاید از عایق‌های رطوبتی نانو یا پوشش‌های آب‌گریز استفاده شده باشد که در این صورت برای نانو مواد، تفاوتی نمی‌کند آجر جدید یا قدیمی باشد و در هر صورت تأثیر آب‌گریزی خود را خواهد گذاشت اما موضوع این است که الان در سطح مرمت‌شده، حتی روی لعاب کاشی‌ها نیز مات است، درحالی که مواد نانو سطح لعاب کاشی را به این صورت که مشاهده می‌شود، کدر نمی‌کند و بنابراین عایق‌های رطوبتی نانو عامل مات و کدرشدن کاشی نیست ولی با توجه به ترکیب‌های مختلف موجود در بازار، ممکن است سطح رنگ سطح آجر را هم تغییر دهد. حسین رایتی مقدم از مرمت‌گران با سابقه هم در گفت‌وگو با خبرنگار مهر این موضوع را رد کرد و گفت: استفاده از نانو، با هر مزیتی که ممکن است داشته باشد، مورد تأیید نیست. چون نانو اثر موقت دارد و مرتب باید تکرار شود پس تاثیرش مناسب نیست. مهم‌تر آنکه باید ۵۰ سال بگذرد تا بفهمیم چه‌تأثیری داشته است. بنابراین‌چنین آزمایش‌هایی را نمی‌توان روی آثار جهانی انجام داد. محمدحسن محبعلی استاد پیشکسوت مرمت و مشاور عالی پروژه گنبد شیخ لطف‌الله نیز که به‌تازگی از این گنبد بازدید کرده، به مهر گفت: اینکه برف روی این بخش از گنبد ننشسته خیلی عجیب است. احتمالا زیرسازی انجام شده، اشتباه است چون متوجه شدم کاشی‌ها بعد از مرمت بلند شده‌اند. در صورتی‌که کاشی‌ها سالم هستند. احتمالاً از نانو یا مواد شوینده یا الکل ۱۰ درصد یا بنزین و نفت و شاید هم نمک برای تمیز کردن کاشی‌ها استفاده شده و این مواد هستند که باعث شده‌اند برف روی کاشی نماند. او گفت: اینکه برف روی گنبد نباشد شاید اتفاق خوبی است ولی باید علت را پیدا کرد. اگر این مواد یا اقدامات دیگر مرمتی باعث جلوگیری از تنفس بنا شده باشد یا به مرور زمان آسیب بزند، اشتباه بزرگی است و باید آن را حل کرد. چون این مصالح باید بتوانند رطوبت را پس بزنند؛ نه اینکه حفظ کنند. این استاد مرمت درباره تغییر رنگ بخش‌های مرمت‌شده نسبت به بقیه بخش‌های گنبد نیز گفت: در طول سال‌های زیاد، آلودگی روی کاشی‌ها و آجرهای گنبد نشسته است. مرمت‌گران کاشی‌های این بخش را تمیز کرده‌اند و این آلودگی حذف شده است. برخی تصور کردند که کاشی‌ها یا جدید هستند یا از مصالحی استفاده شده که این تغییر رنگ را به وجود آورده است. در صورتی که این طور نیست. محبعلی گفت: من به عنوان مشاور عالی انتخاب شدم و به رییس پایگاه میراث نقش جهان گفتم که باید چند گمانه در این بخش بزنید تا متوجه شوید چرا کاشی‌ها برآمده‌اند تا علت آن را در زیرسازی‌ها پیدا کنیم. باید داربست‌ها را به این منظور دوباره وصل کنند. اکنون دو ترک از ۱۶ ترک گنبد مرمت شده است. و امیدوارم برخی بدسلیقگی‌ها در ادامه کار ایجاد نشود.
