لزوم توجه به تمامی جوانب بازار سرمایه

گروه بورس|

روند صعودی بازار سرمایه که طی یک هفته اخیر از شدت بیشتری نیز برخوردار شده، به رغم افت 0.22 درصدی شاخص کل بورس همچنان ادامه دارد و سخنان کارشناسان حاکی از آن است که به فرض ثبات جریان نقدینگی، می‌توان منتظر رشد بیشتر قیمت‌ها و به تبع آن صعود مضاعف شاخص کل نیز بود. افزایش ارزش معاملات طی روزهای گذشته در حالی رخ می‌دهد که این روزها بازار سرمایه در همان بستر قبلی فعالیت می‌کند و به رغم رشد سودآوری ریالی شرکت‌ها نسبت به سال مالی قبل ریسک‌های پیش روی بازار کاهش چندانی نداشته است. چنین رویدادی حکایت از آن دارد که نگاه‌ مردم به بازار سرمایه در حال حاضر بیش از آنکه بر پایه نگاهی تحلیلی استوار باشد بیشتر متکی بر اثر روانی رشد قیمت‌ها در ماه‌های قبل است.چنین شرایطی سبب شد تا روند صعودی بازار بدون آنکه برای تداوم بیشتر نیازمند گزارش‌های عملکرد ماهانه یا فصلی باشد، تنها با دلگرمی بر سیل خروشان نقدینگی باز تولید شود و در این میان بهای سهام حتی در صنایع کوچک، زیان ده و یاغیر ارزنده را نیز تقویت کند. در واقع عامل یاد شده به وضعیتی منجر شده که اگر بخواهیم با دیدی سطحی و غیر تحلیلی به معاملات بازار سرمایه نگاه کنیم، حتما سرمایه‌گذاری را در چنین شرایطی کم ریسک و به‌دور از خطر خواهیم یافت. این در حالی است که بنا به گفته بسیاری از صاحبنظران این‌طور نیست و بازار دیر یا زود قیمت‌ها را به سمت جایگاه منطقی خود هدایت خواهد کرد. به موجب چنین رویکردی اگرچه ممکن است نتوانیم کلیت بازار را حباب تلقی کنیم، اما می‌توانیم با اندکی بررسی دریابیم که حداقل در یک هفته اخیر رفتار بیشتر سرمایه‌گذاران شباهت بسیاری به سرمایه‌گذاری در وضعیت حبابی دارد. یعنی بدون بررسی، شتابزده و صرفا برای جا نماندن از سوددهی بازار. این رفتار اگرچه ممکن است در نگاه تحلیلگران منطقی نباشد اما می‌توان گفت که با توجه به سایر متغیرها خیلی هم دور از انتظار نیست. دلیل چنین ادعایی در همسو نبودن رشد دو سال اخیر بازار با توسعه ابزارها، گسترش عمق بازار و بهره‌گیری از روش‌های به روز شده معاملاتی در بازار سرمایه نهفته است.در سال‌های اخیر اگرچه شاهد افزایش ابزار بسترهای معاملاتی سهام نظیر اوراق آتی و اختیار معامله بوده‌ایم و ممکن است به همین دلیل فرض را بر توسعه هر چه بیشتر بازار بگذاریم، اما آنچه که از ارزش پایین معاملات این ابزارها به نظر می‌رسد، عدم موفقیت سازمان بورس و بورس تهران در شناساندن و فرهنگ‌سازی برای این ابرازها است. در حالی که روز گذشته ارزش معاملات خرد و بلوکی در بورس تهران حدود 3 هزار و 500 میلیارد تومان بوده است، ارزش معاملات 1.4 میلیارد تومانی معاملات آتی و اختیار سهام خود دلیلی است بر ضعف بازار سرمایه در توسعه بازار مشتقه. اگرچه طبیعی است که ارزش معاملات آتی و اختیار آن هم تنها با گذشت دو سال از راه‌اندازی این ابزارها، در مقایسه با بازار نقد رقم بزرگی را شامل شود اما نمی‌توان با نسبت 0.0004 درصدی ارزش معاملات مشتقه در بورس نسبت به معاملات نقد، عملکرد متولیان بازار را در این زمینه مثبت ارزیابی کرد. از این عامل که بگذریم باید به این نکته نیز توجه کرد که در دو سال اخیرتعداد شرکت‌های واگذار شده در بورس و فرابورس نیز با رشد نقدینگی تناسب چندانی نداشته و همین امر خود به عاملی تبدیل شده تا در مدت یاد شده بارها شاهد هیجانی شدن جو معاملات باشیم.

اما سومین روشی که در بازارهای جهانی نیز توجه بسیاری به آن می‌شود بهبود تکنولوژی‌های معاملاتی است که نقش انسان را در فرآیند سرمایه‌گذاری کاهش می‌دهد و به بهبود کیفیت سرمایه‌گذاری کمک می‌کند. در ایران نیز طی سال‌های قبل توجه به این ابزارها از جمله معاملات الگوریتمی افزایش یافته و شاهد بهبود وضعیت سرمایه‌گذاری از طریق کامپیوتر و هوش مصنوعی بوده‌ایم.

در همین راستا علی‌اکبر امین‌تفرشی نیز به تغییرات رخ داده در بازار سرمایه طی ماه‌های قبل اشاره کرد و با در نظر گرفتن اقبال سرمایه‌گذاران نسبت به بازار سرمایه به بررسی عوامل موثر بر رشد بازار در ماه‌های اخیر پرداخت. وی ‌گفت: به نظر من مردم ظرف چند سال اخیر استقبال زیادی از بورس اوراق بهادار کرده‌اند، به نحوی که شاخص بورس ظرف دو سال اخیر 4 برابر رشد کرده و این نشان‌دهنده این است که حجم قابل توجهی از نقدینگی بازار جذب بورس و بازار سرمایه شده است.به گزارش فارس، وی گفت: بازدهی سرمایه یکی از علل گرایش‌ سرمایه‌گذاران به بازار سرمایه است چرا که بازارهای رقیب شامل بازار ملک، طلا، ارز و سکه به تدریج دچار یک آرامش و رکودی شده‌اند و روند بازدهی بازارهای رقیب کند شده است.این کارشناس اقتصادی گفت: گرایش به بازار سرمایه به خاطر رشد شاخص کل بورس و بازدهی سرمایه در این بازار است.وی در پاسخ به این پرسش که در حال حاضر چه تعداد از مردم در بورس حضور دارند، گفت: آخرین آمار نشان می‌دهد 13 میلیون کد سهامداری وجود دارد که البته شامل صندوق‌های سرمایه‌گذاری است که در صندوق‌ها در هر یک چند هزار یونیت هولدر یعنی دارنده واحد سرمایه‌گذاری صندوق هستند.وی با بیان اینکه تعداد افراد حاضر در بورس بیشتر از کدهای معاملاتی می‌شود، گفت: الان 13 میلیون کد سهامدار صادر شده، در حالی که یک زمانی فقط دو میلیون کد سهامداری در بورس وجود داشته است. البته هنوز برای رسیدن به اینکه 80 درصد جمعیت فعال کشور در بورس حضور داشته باشند، فاصله داریم.امین‌تفرشی در پاسخ به این پرسش که چرا صندوق‌های بازنشستگی حاضر در بورس نتوانستند بازدهی خوبی داشته باشند و اکنون عمده صندوق‌های بازنشستگی دچار بحران و کمبود نقدینگی هستند، گفت: صندوق‌های بازنشستگی در بازار بر اساس دانش پیشرفته اکچوئری مدیریت می‌شوند، البته یک راهکار این است که صندوق‌های بازنشستگی در بازار سرمایه و بورس حضور داشته باشند، اما همه راه‌حل صندوق‌ها، حضور در بازار سرمایه نیست.وی تأکید کرد: ریشه عدم موفقیت صندوق‌های بازنشستگی متفاوت است از تصمیم‌های اشتباه مدیران و پیش‌بینی‌های غلط در صندوق‌های بازنشستگی گرفته تا سرمایه‌گذاری‌های غیرحرفه‌ای باعث شده است که صندوق‌ها روند رو به تکامل را طی نکرده باشند و در حال حاضر اکثر صندوق‌های بازنشستگی دچار مشکل مالی شده‌اند.عضو هیات‌مدیره شرکت بورس تهران همچنین گفت: مشکل صندوق‌های بازنشستگی فقط سرمایه‌گذاری در بورس نیست، بلکه سیاست‌هایی است که در مجموع در پیش می‌گیرند. باید مدل‌های سرمایه‌گذاری آنها اصلاح شود، البته بورس هم اینگونه نیست که همیشه روزهای خوب داشته، بلکه هم روزهای خوب و هم روزهای بد یعنی رونق و رکود داشته است.وی گفت: در مجموع طی سال‌های گذشته روند خوبی برای سرمایه‌گذاران بورس رقم خورده است و آنهایی که با تحلیل مناسب وارد بازار سرمایه‌ شده‌اند، توانسته‌اند بازدهی خوبی هم بگیرند و کسانی که هوشمندانه رفتار کرده‌اند، موفق شده‌اند.

امین‌تفرشی این را هم گفت: چالش امروز در بازار سرمایه این است که باید در بازارهای مالی از ابزارهای جدید هوش مصنوعی و الگوریتم‌ها استفاده شود، زیرا در کشورهای پیشرفته 60 درصد معاملات بورس از طریق ابزارهای هوش مصنوعی و کامپیوترهای پیشرفته و الگوریتم‌ها انجام می‌شود و مزیت اصلی این ابزارها دقت و سرعت بالاست و نقش سرمایه در بازارهای مالی این‌گونه است که به جای اینکه انسان تصمیم بگیرد، تصمیم‌گیری را به ربات‌ها و هوش مصنوعی و تحلیل بازار می‌سپارند و طراحی هوش مصنوعی و الگوریتم‌ها جایگزین انسان شده است.وی گفت: در مسابقات الگوریتمی بورس فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها شرکت می‌کنند که این راهی برای تشویق جوانان و فارغ‌التحصیلان به حضور در بورس است.